داریوش هفت برادران، مدیر انتشارات فرای علم در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره فعالیت‌هایش در زمینه آزمون مهارت خواندن (پرلز) اظهار کرد: در سال 1970 انجمنی با عنوان انجمن بین‌المللی ارزش‌یابی تحصیلی زیر نظر یونسکو ایجاد شد تا با برگزاری آزمون‌هایی، نظام‌های آموزشی کشورهای عضو این انجمن، مورد ارزیابی قرار گیرند. یکی از این آزمون‌ها که ایران نیز در آن شرکت می‌کند آزمون پرلز است.

این نویسنده ادامه داد: این انجمن جهت مطالعه مهارت خواندن افراد ابتدا در سال 2000 آزمونی با عنوان «پیزا» برای گروه سنی 14 تا 15 سال طراحی کرد تا طی آن مهارت خواندن دانش‌آموزان و آمادگی لازم برای ورود به جامعه کار بررسی شود. بعد از ارزیابی با مشخص شدن نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان، دست اندرکاران این مطالعه بر آن شدند تا نقاط ضعف موجود در نظام‌های آموزشی را اصلاح کنند اما به جهت این که طی سالیان متوالی روش خواندن دانش‌آموزان شکل گرفته بود اصلاح این روش با زمان و مشکلات فراوانی روبه‌رو بود. لذا آزمون دیگری با عنوان آزمون پرلز برای گروه سنی 9 تا 10 سال جهت تکمیل مطالعه فوق طراحی و در سال 2001 برای نخستین‌بار بین 35 کشور جهان برگزار شد که دانش‌آموزان ما در این آزمون رتبه سی و دوم را کسب کردند. آزمون پرلز در حقیقت مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن دانش‌آموزان گروه سنی 9 تا 10 سال است که هر پنج سال یک بار و با هدف بررسی تجارب یادگیری خواندن از خانه تا مدرسه برگزار می‌شود.

هفت‌برادران درباره آزمون پرلز توضیح داد: بعد از انجام آزمون پرلز در سال 2001 گزارش‌هایی منتشر شد که براساس آن بسیاری از کشورها به تحلیل درستی از نظام آموزشی خود دست یافتند. این گزارش‌ها از جهت اعتبار بالای این ارزیابی برای کشورهای عضو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود تا جایی که اغلب دولت‌ها با تغییراتی در محتوای درسی و روش‌های تدریس و مطالعه با حمایت همه جانبه توانستند در دور دوم این آزمون که 5 سال بعد یعنی در سال 2006 برگزار شد به نتایج قابل قبولی دست یابند. به طور مثال کشورهایی مانند روسیه، هنگ‌کنگ و سنگاپور که در آزمون سال 2001 رتبه‌های میانی جدول را کسب کرده بودند، توانستند در سال 2006 رتبه‌های اول، دوم و چهارم را در بین کشورهای عضو کسب کنند. نکته قابل تأمل این است که زیرساختی بودن فعالیت‌های این کشورها باعث شد تا در سال 2011 نیز تقریباً جایگاه خود را حفظ کنند.

به گفته این نویسنده در این آزمون‌ها علاوه بر وجود متون علمی و ادبی و همچنین برگه‌های پرسش و پاسخ در ارتباط با متن، پرسش‌نامه‌هایی نیز به افراد داده می‌شود تا عوامل تاثیرگذار در مهارت خواندن آنها از خانه تا مدرسه مورد ارزیابی قرار گیرد.

هفت‌برادران با تاکید بر این‌که سواد خواندن، روان‌خوانی و روخوانی نیست بلکه در حقیقت به معنای روان‌خوانی، درک و به‌کارگیری اطلاعات توسط خواننده متن است، ادامه داد: پس از برگزاری آزمون پرلز در سال 2001 و انتشار گزارش‌های آن دریافتیم که دانش‌آموزان ما در بحث خواندن ضعف جدی دارند. بعد از این آزمون با همکاری دکتر محمدرضا سنگری و دکتر محرم آقازاده و جمعی از اساتید دیگر بر آن شدیم تا با ارائه متون و راهکارهایی نسبت به ارتقای مهارت خواندن دانش‌آموزان، گامی هرچند کوچک در این زمینه برداریم.

این نویسنده اضافه کرد: من از 6 سال پیش به طور جدی و مستمر بر روی این مبحث کار کردم و ابتدا به صورت ناشر ـ مؤلف اقدام به چاپ کتاب‌هایی مانند مجموعه 10 جلدی «پژوهشگران کوچک» کردم که این کتاب‌ها در سال 1393 به عنوان منبع مطالعاتی مناسب با محتوای کتاب‌های درسی در انتهای کتاب‌های درسی پایه چهارم به دانش‌آموزان معرفی شدند. بعد از آن انتشارات فرای علم را تأسیس کردم تا بتوانم به صورت جدی‌تر کار را دنبال کنم.

هفت‌برادران با تاکید بر اینکه بعد از تحلیل و تشخیص هر موضوعی لازم است به اهمیت و ارائه راهکارهایی جهت درمان آن نیز بیندیشیم، گفت: باید توجه داشت که کسب هر مهارت نیاز به تمرین و تکرار دارد و مهارت خواندن نیز از این امر مستثنا نیست. ما علاوه بر این‌که در این آزمون نمونه شبیه‌سازی شده پرلز را به دانش‌آموزان، اولیا و معلمان معرفی می‌کنیم جهت ارتقای نقاط قوت و رفع نقاط ضعف روش‌های استانداردی را به کار می‌گیریم تا درمان نیز در دستور کار قرار گیرد. بنابراین در راستای این کار و برای بهبود سواد خواندن بچه‌ها متونی طراحی کردیم که متناسب با فرهنگ بومی و مسائل ملی و مذهبی کشورمان باشد، همچنین با نظام آموزشی و روش‌های آموزش و پرورش در ایران مطابقت داشته باشد تا برای بچه‌ها ملموس و قابل پذیرش باشد.

وی درباره سایر پروژه‌های انتشارات فرای علم، مبتنی بر آزمون پرلز نیز گفت: همچنین پروژه‌ای شامل مجموعه پنج جلدی «شهر سایه‌ها» که بازنویسی متون کهن است را برای آموزش مهارت‌های زندگی به بچه‌ها با استفاده از داستان‌های تخیلی ارائه کردیم. ویژگی‌هایی که در این کتاب‌ها وجود دارد به گونه‌ای است که برای بچه‌ها جذابیت زیادی دارد. در این مجموعه بچه‌ها به دل قصه‌ها می‌روند و پند و مهارتی را می‌آموزند. بعد از آن هم مجموعه «خواندنی‌ها کم نیست» شامل ادبیات کلاسیک و فولکلور جهان و همچنین متون کهن ایران را منتشر کردیم که با استقبال بسیار زیادی از سوی مخاطبان روبه‌رو شد.

مدیر انتشارات فرای علم همچنین بیان کرد: در حال حاضر هم مشغول تولید مجموعه «قصه‌های دیروز، پندهای امروز» هستیم. این مجموعه پنج کتاب دوداستانه و 10 کتاب تک‌داستانه را براساس ادبیات کهن و قصه‌های فولکلوریک ایرانی به قلم افرادی همچون اسدالله شعبانی، محمدرضا یوسفی، الهه فدایی تهرانی، سولماز خواجه‌وند، مهین منتظری، پیوند فرهادی، ابراهیم عامل محرابی، محمد رضا رحمانی، اکرم سلیمانی و منیژه قبادی در برمی‌گیرد. یکی از ویژگی‌های جذاب این کتاب‌ها علاوه بر تصویرسازی‌های زیبا این است که کودک می‌تواند بعد از خواندن یک داستان با چرخش و برگرداندن کتاب، داستان بعدی را نیز بخواند. این مجموعه حدوداً شامل 20 جلد است که تا به حال 11 جلد آن طراحی و تولید شده است که همه این کتاب‌ها دارای تأییدیه از وزارت آموزش و پرورش است.

وی خواندن این کتاب‌ها را عاملی برای افزایش مهارت خواندن دانست و گفت: در آزمون پرلز به چهار مهارت درک مطلب از جمله تمرکز، استنباط، استنتاج (قدرت تحلیل) و قضاوت توجه می‌شود. به اعتقاد پرلز، روش‌های مطالعه در بچه‌ها باید به گونه‌ای باشد که بتواند این چهار مهارت را در آن‌ها ایجاد کند. ما نیز تلاش کردیم با استفاده از دستاوردهای این آزمون کتاب‌هایی تولید کنیم که علاوه بر ایجاد شوق مطالعه در مخاطبان به بالا بردن مهارت خواندن در آنها نیز کمک کند. البته به جرات می‌توان گفت با بازخوردی که از مدارس و مخاطبانی که این کتاب‌ها را مطالعه کرده‌اند به دست آوردیم تا حد زیادی این هدف محقق شده است.

به گفته هفت‌برادران برای ایجاد عادت مطالعه در کودکان و نوجوانان، باید روش خواندن و درک مطلب را به آنها آموزش داد. افراد باید روش استفاده از اطلاعاتی را که از یک متن به دست می‌آورند، بدانند و با به کارگیری اطلاعات کسب کرده از متن‌ها در زندگی روزمره، به اهمیت مطالعه و میزان بهره‌وری آن پی ببرند. این مساله تنها زمانی شکل می‌گیرد که ما بتوانیم با آموزش صحیح خواندن به افراد، مهارت چگونگی دست‌یابی به لایه‌های عمیق متن را در آنها ایجاد کرده و توان استفاده از پتانسیل‌های موجود در کتاب‌ها را در جامعه ایجاد کنیم. در این زمان است که می‌توانیم مهارت خواندن را در جامعه نهادینه کنیم. این اتفاق زمانی می‌افتد که ما روش خواندن را به بچه‌ها بیاموزیم و منابع خوبی در اختیار آنها قرار دهیم.