نشست «سبک زندگی و مصرف فرهنگی(با تاکید بر مصرف کتاب)» برگزار شد
خادمیان: محتوای کتاب را برای همهفهم کردن، سادهسازی نکنیم/ افشارنادری:«مدرسه» عامل کتابگریزی میان دانشآموزان است
طلیعه خادمیان در نشست «سبک زندگی و مصرف فرهنگی(با تاکید بر مصرف کتاب)» گفت:« نباید برای همهفهمسازی، محتوای کتاب را به طرز نامناسبی سادهسازی کرد.» افسر افشارنادری نیز در این نشست اظهار کرد: «مدرسه به عنوان یک نهاد آموزشی در دانشآموزان کتابگریزی به وجود آورده است.»
جایگاه مدرک تحصیلی در دیاگرام فرهنگ
خادمیان گفت: مصرف فرهنگی میتواند نخستین وجه تمایز بین گروههای نخبه و سایر اقشار جامعه باشد. «هانا آرنت» اعتقاد دارد که بحران در دنیای جدید با فرهنگ و هنر چه میکند. فرهنگ تودهای و تکثر شاخههای هنری مانند عکاسی و سینما نشان از فرهنگ متعالی نیست. به اعتقاد من کالای فرهنگی مانند کتاب نباید برای همهفهم شدن سادهسازی شود که این امر آسیب بزرگی است. این نوع نگاه به سادهسازی مفاهیم در کتاب و در کشوری مانند ایران جای بحث دارد. سوالی که مطرح میشود این است که این سلایق تا کجا میتواند فرهنگ را متبلور کند؟ اینکه کتاب در دست همگان باشد امر پسندیدهای است اما مقاطع تحصیلی در دیاگرام فرهنگ جای کوچکی دارند.
این پژوهشگر با بیان اینکه نظریهپردازان مختلفی به رمزگشایی کالاهای فرهنگی اهتمام ورزیدهاند، گفت: این رمزگشایی باید وقتی صورت بگیرد که در معرض کالای فرهنگی باشیم. به عنوان مثال کودکان از درک مستقیم کتاب و محتوای آن عاجزند اما رمزگشایی آن با دیدن ظاهر کتاب آغاز میشود. با توجه به بررسی سبک زندگی فرهنگی در میان اقشار مختلف جامعه جوانان رشدیافته در خانوادههای متوسط علاقهمندی بیشتری به کتاب دارند. بنابراین آموزش و پرورش باید سعی کند تا به بازتولید مفاهیم طبقه متوسط دست بزند.
خادمیان با بیان اینکه تبدیل شدن فرهنگ شفاهی به مکتوب بهترین حالت دستیابی به فرهنگ مصرفی است، گفت: طبق آنچه درباره آن صحبت کردم بازاری شدن آثار فرهنگی موجب تضعیف کالای فرهنگی مانند کتاب میشود اگر مردم ما رمانهای عامهپسند یا به قول هوشنگ گلشیری «ادبیات آبگوشتی» هم بخوانند بد نیست. حتی اعتقاد دارم شبکههای اجتماعی مانند تلگرام میتواند در روند توجه مردم به کتاب موثر باشد.
«کافهنشینی»؛ دیگر مولد تبادل کتاب نیست
این پژوهشگر با بیان اینکه صورتهای پنهانی از فراغت در جامعه امروز دیده میشود، گفت: بیتعارف باید بگویم که امروزه ما در میان جهانی مدرن فرو افتادهایم و بدون ابزارهای فرهنگی و مظاهر مدرنیته نمیتوانیم زندگی کنیم. امروزه جوانان پایینشهر نیز به «کافهنشینی» روی آوردهاند اما این کافهنشینی چندان در مراودات فرهنگی تاثیری ندارد. در گذشتهها و در جوامع توسعه یافته «کافهها» مدخل ورود کتاب، شناسایی، مبادله و معرفی آن بین جوانان و روشنفکران کافهنشین بود اما امروزه کافهنشینی کارکرد خود را از دست داده است.
خادمیان ادامه داد: امروزه با رشد کمی تولید کتاب مواجهیم اما این شمارگان کتاب است که نشان از مصرف آن در بین اهالی فرهنگ دارد. شمارگان پایین کتاب به ما میگوید که کتاب از وضعیت خوبی برخوردار نیست. امروزه همه از علوم انسانی که داعیهدار کتابخوانی است انتظار اصلاح این وضعیت را دارند. چرا؟ چون علوم پایه کتابهای تخصصی خود را دارد اما این علوم انسانی است که مدخل ورود کتابهای مختلف در شاخههای گوناگون است.
خانوادهها کتابخوانی را جدی بگیرند
در بخش دیگری از این نشست افسر افشارنادری به بحث درباره سبک زندگی اشاره کرد و گفت: پس از رواج «سبک زندگی» تفکیکهای طبقاتی از میان رفت و آنچه باعث منزلت افراد و تعیین هویت آنها شد سبک زندگی بود. جوانان در جهانی که سرعت حرف اول را میزند باید یاد بگیرند که آزادی عمل داشته باشند.
وی در بخش دیگری از سخنانش به طرح این پرسش که بین سواد و منطق دانش چه ارتباطی وجود دارد پرداخت و گفت: مدرسه یکی از نهادهایی است که مقصر اصلی در پایین بودن سطح مطالعه کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی است. غیرکاربردی بودن دانش در مدارس یک نوع کتابگریزی در میان دانشآموزان فراهم کرده است. مسابقات کتابخوانی در مدارس نیز به صورت صوری برگزار میشود.
افشارنادری ادامه داد: متولیان امر نیز سعی نمیکنند تا مطالعه را به صورت کارکردی جا بیندازند. پدر و مادر عادت ندارند مطالعه کنند و در نتیجه نیز نمیتوانند از فرزندان خود انتظار مطالعه داشته باشند. گرانی کتاب بهانهای است که این کالای فرهنگی چندمین کالای فراغتی باشد. به عنوان مثال همین نمایشگاه را در نظر بگیرد که بخش تفریحی و تغذیهای آن شلوغتر و مهمتر از بخش نمایشگاهی آن است.
این جامعهشناس با اشاره به نقش رسانهها در ترویج کتابخوانی گفت: رسانهها هدف دیگری در امر ترویج این کالای فرهنگی دارند. شیوه مطالعه درست در میان رسانههایی مانند شبکه آموزشی دیده نمیشود این نوع برخورد با کتاب و کتابخوانی باعث بیحس شدن دانشآموزان به کتاب میشود.
نظر شما