به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «ترجمه در ایران؛ با تاکید بر اخلاق ترجمه» عصر روز چهارشنبه (22 اردیبهشت ماه) با حضور احسان عباسلو، محسن سلیمانی، اسدالله امرایی و گیتا گرکانی در تالار گفت‌وگوی نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

احسان عباسلو، که اجرای این مراسم را بر عهده داشت در ابتدای این مراسم اظهار کرد: ترجمه از ابتدای کارش با اخلاق در ارتباط است چراکه حتی انتخاب اثر نیز باید اخلاقی باشد و مترجم کتابی را انتخاب کند که از پس ترجمه آن برآید. همچنین اثری که انتخاب می‌شود باید با رضایت نویسنده اثر ترجمه شود و در غیر این صورت کار غیراخلاقی است.

کار بعضی مترجمان از خیانت گذشته و به جنایت رسیده است
گرکانی که نخستین سخنران این نشست بود با اشاره به کپی رایت گفت: من فکر نمی‌کنم ما بدون اخلاق بتوانیم زندگیم کنیم و در ترجمه هم بدون‌شک اخلاق حرف نخست را می‌زند. مترجم برای ترجمه باید نکات زیادی را رعایت کند. یکی از این نکات این است که مترجم باید توجه داشته باشد که حق نداریم اثر اصلی را ساده کنیم و یا آن را تغییر بدهیم. مترجم باید به اصول فرهنگی کشورش پای‌بند باشد اما نباید قسمتی از اثر را بدون اطلاع نویسنده حذف کند.

وی ادامه داد: متاسفانه رعایت کپی رایت در کشور ما اخلاقی است و امری قانونی نیست، بنابراین نمی‌توانیم ادعا کنیم که ترجمه اخلاقی در حوزه نشر حاکم است.

این مترجم مطرح کشورمان در توضیح برخی فعالیت‌های مترجمان جوان اظهار کرد: کار برخی از مترجمان از خیانت گذشته و به جنایت رسیده است و این موضوع جای هیچ‌گونه توجیحی ندارد. امکان اشتباه برای هرکسی وجود دارد اما متاسفانه ما متر و معیارمان را از دست داده‌ایم. مترجم اشتباه ترجمه می‌کند، ویراستار و ناشر نمی‌فهمند، مخاطب کتاب را می‌خرد، کتاب به چاپ چندم می‌رسد و جامعه همچنان سکوت می‌کند. آیا این بی‌اخلاقی نیست؟‌ آیا جایز است که درباره خیانت این افراد بی‌تخصص سکوت کنیم؟

اجازه ترجمه را از نویسنده‌اش می‌گیرم
اسدالله امرایی که دیگر سخنران این نشست بود با اشاره به لزوم رعایت کپی رایت گفت: رعایت کپی رایت یک اصل حاکمیتی است که کتاب تنها بخشی از آن است. این امکان وجود دارد که با صحبت و رایزنی با مدیربرنامه نویسنده و ناشر حق ترجمه کتاب را با هزینه اندک دریافت کرد، به همین دلیل اخلاقی نیست که حق ترجمه خریداری نشود.

وی ادامه داد:‌ به شخصه سعی می‌کنم تا جایی که امکان دارد، اجازه ترجمه آثار را از نویسندگانشان بگیرم اما متاسفانه برخی دوستان کم‌لطفی می‌کنند و همان کتاب را ترجمه و بدون اجازه نویسنده راهی بازار نشر می‌کنند.  یکی از غیر اخلاقی‌ترین اتفاقاتی که در حوزه ترجمه اتفاق می‌افتد، حذف قسمتی از داستان نویسنده به دلیل ممیزی است چراکه حذف آن قسمت ممکن است روند داستان را تغییر دهد.

این مترجم مطرح کشورمان با گلایه از ترجمه برخی آثاری که دچار ممیزی می‌شود گفت: عده‌ای از دوستان مترجم فکر می‌کنند که پشت سرشان اسلحه گذاشته‌اند و مجبورشان کرده‌اند که یک اثر را که مشکل دارد، ترجمه کنند در صورتی که به نظر من باید مترجم دست به ترجمه اثری ببرد که نیاز به حذف و سانسور ندارد.

وی افزود: سراغ آثاری می‌روم که نیاز به حذف نداشته باشد و یا باتوجه به حذف قسمتی از آن کمترین آسیب را ببیند چراکه من حق ندارم در داستان نویسنده دست ببرم.

امرایی با اشاره به بحث ممیزی اظهار کرد: ‌دوستان مطمئن باشند که شخص کتاب‌خوان با خواندن کتاب به انحراف نمی‌رود و از راه به در نمی‌شود. مسئولان باید به این نتیجه برسند که اگر کپی رایت رعایت شود، جامعه نشر از بی‌قانونی فرار خواهد کرد.

مترجم مجبور است آثار غربی را گلچین کند
محسن سلیمانی که آخرین سخنران این نشست بود گفت: اجرای کپی رایت در کشور مشکلات مالی ایجاد می‌کند چراکه ناشران ما از نظر مالی ضعیف هستند و باتوجه به قیمت پایین کتاب، امکان پرداخت حق ترجمه بسیار سخت است. از طرفی اگر ناشری اثری را خریداری کند، این امکان وجود دارد که مترجم او کار قوی ارائه ندهد و این ظلم به مخاطب است زیرا نمی‌تواند کتاب را با یک ترجمه خوب و روان مطالعه کند.

وی ادامه داد: کتاب‌های خارجی هر کدام بر اساس فرهنگ خاصی نوشته می‌شوند و این موضوع برای مترجمان خارجی بسیار مشکل است، چراکه اگر نویسنده آن را به شکل مستقیم ترجمه کند، اجازه انتشار پیدا نمی‌کند و اگر آن را تغییر دهد به نویسنده خیانت کرده است. بنابراین مترجمان در کشور ما شرایط مشخصی ندارند و گاهی به آن سمت و گاهی به این سمت می‌روند.

این مترجم مطرح کشورمان با اشاره به راهکار ترجمه اخلاقی اظهار کرد:‌ بهترین راهکار در شرایط فعلی انتخاب آثاری است که نیاز به حذف و سانسور ندارند، بنابراین مترجم باید این آثار را از میان آثاری که در جامعه غربی تولید می‌شود گلچین کند.