به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ کتاب «حفاری انحرفی پیشرفته» نوشته مهندس محمد‌جواد سرباز حسینی با همکاری مشترک شرکت ملی نفت ایران و انتشارات «ستایش» به بازار تخصصی مهندسی نفت عرضه شده است.
نویسنده در مقدمه کتاب در معرفی حفاری انحرافی آورده است: «این روش ابتدا به‌عنوان عملیات تعمیری مانند حفاری انحرافی کنار‌گذر هنگام گیر یک قطعه یا رشته حفاری، بازگرداندن حفره به حالت عمودی یا در حفر یک چاه کمکی هنگام کشتن چاه فوران کرده و به‌کار گرفته می‌شد. علاقه به کنترل چاه انحرافی در حدود سال 1929 و پس از آنکه تجهیزاتی به‌منظور اندازهگیری میزان زاویه چاه در اوکلاهما مرسوم شد، آغاز شد. در سال‌های اخیر، از نظر اقتصادی حفاری چاه‌های انحرافی بسیار پر‌انگیزه شده است.»
سه فصل نخست کتاب با عنوان‌های «تاریخچه حفاری انحرافی و کاربرد‌های آن»، «طراحی چاه انحرافی» و «سِروی‌گیری» شامل موضوعاتی مانند پیشینه تاریخی حفاری انحرافی، تکنولوژیهای پیشرفته، سیستمهای موقعیت و مختصات، اهداف ته‌چاهی، ابزارآلات مغناطیسی، ابزارآلات تصویری و شتاب‌سنج‌ها است.
پیشینه تاریخی حفاری انحرافی
حفاری انحرافی کنترل شده (تحت کنترل) دانش منحرف کردن چاه در امتداد یک مسیر برنامه‌ریزی شده به یک هدف سطح زمین است که نسبت به خط عمود دارای جهت و فاصله افقی است. حفاری در ابتدا عمدتا به‌عنوان عملیات تعمیری مانند حفاری کنار‌گذر هنگام گیر یک قطعه یا رشته حفاری، بازگرداندن حفره به حالت عمودی یا در حفره یک چاه کمکی هنگام کشتن یک چاه فوران کرده به کار گرفته می‌شد. علاقه به کنترل یک چاه انحرافی در حدود سال 1929 و پس آنکه تجهیزاتی به‌منظور اندازهگیری میزان چاه در اوکلاهما مرسوم بود، آغاز شد.
در دومین فصل کتاب مولف در تشریح اهداف این فصل آورده است، در این فصل سیستمهای گوناگون مختصات که در صنعت نفت استفاده می‌شود مورد بحث و مقایسه قرار گرفته و روش‌های مختلف محاسبه سِروی توصیف شده است. مخاطب در این فصل درباره چگونگی طراحی و محاسبه یک برنامه چاه (طرح پیشنهادی) برای یک چاه انحرافی اشنا می‌شود. موضوعی که برای یک مدیر FSM در اداره حفاری مشغول به کار است، بسیار با اهمیت است.
یادگیری سیستمهای گوناگون مختصات مورد استفاده در صنعت نفت، یادگیری روش‌های گوناگون محاسبه سِروی، محاسبه سِروی‌ها با دست (یا یک ماشین حساب مهندسی)، دانستن اطلاعات اولیه مورد نیاز برای چاه انحرافی، مفهوم نرخ‌های بالای ازدیاد و تقلیل شیب، توصیف پنج نوع از معمول‌‌ترین پروفایل‌های حفاری انحرافی، اصول روش استوانه متحرک در آنالیزعدم برخورد چاه و توضیح معنای بیضی عدم قطعیت از اهداف این فصل برشمرده شده است.
آشنایی با ابزار سِروی در سومین فصل کتاب تشریح شده است. درباره ابزارآلات در چاه‌های انحرافی و افقی و حتی در چاه‌های عمودی، مشخص نمودن موقعیت ته‌چاهی در حین حفاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و این مساله نیازمند استفاده از ابزارآلات سِروی است.
«تجهیزات و روش‌های انحراف چاه»، «حفاری چاه‌های افقی و خوشه‌ای» و«مشکلات حفاری انحرافی» عنوان‌های سه فصل بعدی کتاب است. نویسنده در این فصل‌ها به مباحثی مانند تجهیزات مورد استفاده در حفاری انحرافی، روش‌های انحراف چاه و سیستمهای حفاری انحرافی، کاربرد‌های حفاری افقی، بررسی کاربرد‌های مخزنی چاه‌های خوشه‌ای، مشکلات حفاری انحرافی، روش‌های شیل‌های دیواره چاه و گیر‌‌های مرتبط با هندسه چاه پرداخته است.
در چهارمین فصل کتاب می‌خوانیم: «رشته حفاری یکی از مهم‌ترین بخش‌های حفاری دورانی بوده که ارتباط بین سکوی حفاری و مته در ته چاه را برقرار می‌کند که در صورت عدم انتخاب صحیح و طراحی نامناسب را می‌تواند موجب بروز مشکلات متعددی از قبیل سوراخ شدن، بریدن و گیر لوله‌ها شود. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد حفاری راه به دو بخش کلی نخست، لوله‌های حفاری و مجموعه تجهیزات ته‌چاهی تشکیل شده است.
نویسنده در مقدمه پنجمین فصل کتاب آورده است: «امروزه استفاده از حفاری افقی در صنعت نفت عمومیت یافته است. وظیفه اولیه حفاری افقی از مخازنی است که تولید از آن‌ها به دلایل گوناگون دارای توجیه فنی و اقتصادی نیست. اگرچه چاه‌های افقی می‌توانند تولید را افزایش دهند اما باید جایگزین مناسبی از لحاظ اقتصادی برای روش‌های معمول باشند. متاسفانه همیشه تشخیص اینکه یک چاه افقی مقرون به صرفه هست یا خیر کار آسانی نیست زیرا پیش‌بینی نرخ تولید دشوار است. معمولا باید دو تا سه چاه افقی در یک مخزن حفاری شود تا بتوان اقتصادی بودن روش را تشخیص داد.
در آخرین فصل کتاب درباره تکنولوژیهای توسعه می‌خوانیم: «تکنولوژیهای جدید در دهه گذشته مانند سیستمهای MWD برای سِروی‌گیری در زمان واقعی، مته‌های PDC برای حفاری موثرتر قسمت‌های طویل، سیالات حفاری پیشرفته و سیستمهای هیدرولیک برای کنترل تمیز‌سازی حفره و پایداری آن و پیشرفت‌هایی از این دست. حفاری انحرافی را به یک عملیات روتین تبدیل کرده است.»
نخستین چاپ کتاب «حفاری انحرفی پیشرفته» با شمارگان دو هزار نسخه در 592 صفحه به‌‌بهای 38 هزار تومان به‌صورت مشترک از سوی انتشارات شرکت ملی نفت ایران و «ستایش» به بازار نشر عرضه شده است.
سه‌شنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۴:۴۷
نظر شما