در این جلسه که با حضور محمدتقی عرفان‌پور، مجتبی طالقانی، مهدی صادقی و مرتضی زینعلی برگزار شد، حاضران درباره وضعیت نشر دانشگاهی، میزان تولیدات علمی تولیدات کشور، برپایی نمایشگاه تخصصی کتاب‌های دانشگاهی، حمایت‌های مادی و معنوی از ناشران دانشگاهی و استفاده از امکانات و ظرفیت‌های موسسه خانه کتاب به بحث و تبادل نظر پرداختند.
مجید غلامی جلیسه در این دیدار با اشاره به سابقه نشر دانشگاهی در کشور گفت: ما در ایران از زمان تأسیس دارالفنون و فعالیت انتشارات این مرکز، نشر دانشگاهی داشتیم. از این نظر نشر دانشگاهی در ایران، نوپا نیست و سابقه‌ای 150 ساله دارد و این سابقه نشان از اهمیت ویژه این بخش از نشر کشور دارد.
نشر دانشگاهی جامعه را به بلوغ می‌رساند
مدیر عامل موسسه خانه کتاب توسعه فضاهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را مبتنی بر فضای نشر دانشگاهی دانست و گفت: نشر عمومی و سایر حوزه‌ها در کشور دارای جایگاه ویژه خود هستند، اما آن چیزی که جامعه را به بلوغ می‌رساند و نگاه حرفه‌ای را در جامعه حاکم می‌کند، نشر دانشگاهی است.
وی با اشاره به جایگاه نشر دانشگاهی در کشورهای پیشرفته دنیا، ادامه داد: بیشترین حجم کتاب‌های منتشر شده در کشورهای توسعه یافته مربوط به نشر دانشگاهی است و بیشترین استقبال بعد از کتاب‌های رمان و داستان مربوط به این حوزه است و از این نظر بازار ویژه‌ای است که باید توجهات بسیاری نیز به این بازار معطوف شود.
مجید غلامی جلیسه در این دیدار با اشاره به سابقه نشر دانشگاهی در کشور گفت: ما در ایران از زمان تأسیس دارالفنون و فعالیت انتشارات این مرکز، نشر دانشگاهی داشتیم. از این نظر نشر دانشگاهی در ایران، نوپا نیست و سابقه‌ای 150 ساله دارد و این سابقه نشان از اهمیت ویژه این بخش از نشر کشور دارد.
نشر دانشگاهی جامعه را به بلوغ می‌رساند
مدیر عامل موسسه خانه کتاب توسعه فضاهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را مبتنی بر فضای نشر دانشگاهی دانست و گفت: نشر عمومی و سایر حوزه‌ها در کشور دارای جایگاه ویژه خود هستند، اما آن چیزی که جامعه را به بلوغ می‌رساند و نگاه حرفه‌ای را در جامعه حاکم می‌کند، نشر دانشگاهی است.
وی با اشاره به جایگاه نشر دانشگاهی در کشورهای پیشرفته دنیا، ادامه داد: بیشترین حجم کتاب‌های منتشر شده در کشورهای توسعه یافته مربوط به نشر دانشگاهی است و بیشترین استقبال بعد از کتاب‌های رمان و داستان مربوط به این حوزه است و از این نظر بازار ویژه‌ای است که باید توجهات بسیاری نیز به این بازار معطوف شود.
غلامی جلیسه افزود: متأسفانه بعد از انقلاب جایگاه نشر دانشگاهی را خیلی جدی ندیدیم و برپایی تنها 6 دوره نمایشگاه تخصصی نشر دانشگاهی در این دوره، نشان از عدم توجه به جایگاه واقعی این نشر در کشور است. در جلسه‌هایی که در کارگروهی ویژه در شورای انقلاب فرهنگی، برای ترسیم چشم‌انداز سال 1404 وجود دارد، اصرار داریم که ملاک و مبنای توسعه در کشور را نشر دانشگاهی قرار دهیم.
نشر دانشگاهی از حوزه‌های مظلوم کشور است
مدیر عامل موسسه خانه کتاب با اشاره به وجود برخی نگاه‌ها در حوزه نشر دانشگاهی گفت: نشر دانشگاهی تنها به ناشرانی که در داخل دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند اختصاص ندارد، چراکه برخی برای تعیین جایگاه یک ناشر دانشگاهی آن را با انتشارات دانشگاه تهران مقایسه می‌کنند و این موضوع یکی از معضلات ناشران دانشگاهی است، چرا که ما ناشران بسیاری داریم سال‌های سال خارج از محیط‌های دانشگاهی مشغول فعالیت‌هایی هستند که بعضاً به مراتب موثرتر از ناشران داخل دانشگاه‌ها عمل می‌کنند.
وی با بیان اینکه متأسفانه ناشران دانشگاهی در تخصیص یارانه‌ها نیز سهم آن‌چنانی ندارند، عنوان کرد: بخشی از این موضوع به نگاه برنامه‌ریزان در حوزه‌های مدیریتی برمی‌گردد که تصور می‌کنند ناشران دانشگاهی ناشران متمولی هستند و به این صورت مقاومت‌هایی در بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اختصاص یارانه‌ها وجود دارد. مجموع این موارد باعث مظلومیت نشر دانشگاهی می‌شود که به نظر من یکی از کارهایی که دوستان در این انجمن باید انجام دهند، ریشه‌یابی و برنامه‌ریزی برای ساماندهی این حوزه است.
نشر دانشگاهی از حوزه‌های مظلوم کشور است
مدیر عامل موسسه خانه کتاب با اشاره به وجود برخی نگاه‌ها در حوزه نشر دانشگاهی گفت: نشر دانشگاهی تنها به ناشرانی که در داخل دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند اختصاص ندارد، چراکه برخی برای تعیین جایگاه یک ناشر دانشگاهی آن را با انتشارات دانشگاه تهران مقایسه می‌کنند و این موضوع یکی از معضلات ناشران دانشگاهی است، چرا که ما ناشران بسیاری داریم سال‌های سال خارج از محیط‌های دانشگاهی مشغول فعالیت‌هایی هستند که بعضاً به مراتب موثرتر از ناشران داخل دانشگاه‌ها عمل می‌کنند.
وی با بیان اینکه متأسفانه ناشران دانشگاهی در تخصیص یارانه‌ها نیز سهم آن‌چنانی ندارند، عنوان کرد: بخشی از این موضوع به نگاه برنامه‌ریزان در حوزه‌های مدیریتی برمی‌گردد که تصور می‌کنند ناشران دانشگاهی ناشران متمولی هستند و به این صورت مقاومت‌هایی در بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اختصاص یارانه‌ها وجود دارد. مجموع این موارد باعث مظلومیت نشر دانشگاهی می‌شود که به نظر من یکی از کارهایی که دوستان در این انجمن باید انجام دهند، ریشه‌یابی و برنامه‌ریزی برای ساماندهی این حوزه است.
غلامی جلیسه حمایت از ناشران دانشگاهی را یکی از موضوعات مورد توجه در موسسه خانه کتاب عنوان کرد و گفت: ما در طرح‌های حمایتی خود از کتابفروشان که از سال گذشته با اجرای طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» آغاز و با طرح‌های «عیدانه کتاب» و «تابستانه کتاب» ادامه پیدا کرد، کتاب‌های دانشگاهی را هم مدنظر داشتیم، هرچند که مقاومت‌هایی در این حوزه وجود داشت، اما توانستیم درصدی را هم به این حوزه اختصاص دهیم.
عدم تعریف استانداردی مشخص از نشر دانشگاهی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب یکی از معضلات نشر دانشگاهی را عدم ارائه تعریفی دقیق و جامع از فعالیت‌های این حوزه دانست و گفت: در فیپای کتاب‌ها، در رده دیویی و در رده کنگره، بخشی نداریم که مشخص کند این کتاب مربوط به نشر دانشگاهی است و به این دلیل فهرست‌نویسان ما در بانک اطلاعاتی خانه کتاب امکان تفکیک کتاب‌های دانشگاهی را از سایر آثار ندارند و کارکردهای اطلاعاتی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی افزود: متأسفانه شرایط نشر کشور به سمتی رفته که بسیاری از ناشرانی که ما آنها را دانشگاهی می‌شناسیم، کتاب‌های عمومی و کودک و نوجوان هم چاپ می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که آن اعتمادی که ما باید به اطلاعات این ناشران داشته باشیم، تحت شعاع این موضوع قرار بگیرد و همیشه در برآورد تعداد ناشران دانشگاهی با مشکل رو به رو هستیم، به طوری که گاهی تعداد کتاب‌های دانشگاهی این ناشران به کتاب‌های دانشگاهی غلبه می‌کند.
عدم تعریف استانداردی مشخص از نشر دانشگاهی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب یکی از معضلات نشر دانشگاهی را عدم ارائه تعریفی دقیق و جامع از فعالیت‌های این حوزه دانست و گفت: در فیپای کتاب‌ها، در رده دیویی و در رده کنگره، بخشی نداریم که مشخص کند این کتاب مربوط به نشر دانشگاهی است و به این دلیل فهرست‌نویسان ما در بانک اطلاعاتی خانه کتاب امکان تفکیک کتاب‌های دانشگاهی را از سایر آثار ندارند و کارکردهای اطلاعاتی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی افزود: متأسفانه شرایط نشر کشور به سمتی رفته که بسیاری از ناشرانی که ما آنها را دانشگاهی می‌شناسیم، کتاب‌های عمومی و کودک و نوجوان هم چاپ می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود که آن اعتمادی که ما باید به اطلاعات این ناشران داشته باشیم، تحت شعاع این موضوع قرار بگیرد و همیشه در برآورد تعداد ناشران دانشگاهی با مشکل رو به رو هستیم، به طوری که گاهی تعداد کتاب‌های دانشگاهی این ناشران به کتاب‌های دانشگاهی غلبه می‌کند.
غلامی جلیسه دستیابی به آمار و اطلاعات صحیح را مبنای برنامه‌ریزی و آینده‌پژوهی در تمام حوزه‌ها دانست و ادامه داد: از همکارانم در خانه کتاب می‌خواهم که با همکاری شما در انجمن ناشران دانشگاهی بحث و بررسی دقیق در این زمینه داشته باشند و با جرح و تعدیل این موضوع بتوانیم به یک استاندارد مشخص در این حوزه نشر دانشگاهی دست پیدا کنیم.
پیشنهاد برگزاری نمایشگاه الکترونیک نشر دانشگاهی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب درباره برپایی نمایشگاه تخصصی نشر دانشگاهی گفت: سال گذشته در دیدار از نمایشگاه تخصصی نشر دانشگاهی این ایده را مطرح کردم که با توجه به زیرساختی که در موسسه خانه کتاب برای ناشران فرآهم شده، ما یک نمایشگاه الکترونیک از کتاب‌ها دانشگاهی داشته باشیم. به عبارت دیگر خود ناشران می‌توانند با استفاده از زیرساخت‌هایی که در خانه کتاب فراهم شده کتاب‌های خودشان را از طریق تخفیفات پستی به سراسر کشور ارسال کنند.
وی در ادامه به امکاناتی که برپایی نمایشگاه الکترونیک در اختیار ناشران و مخاطبان می‌گذارد اشاره کرد و گفت: برپایی نمایشگاه‌های فیزیکی با محدودیت‌هایی که دارد، حتی نمی‌تواند همه شهر تهران را پوشش دهد، اما برپایی نمایشگاه الکترونیک این امکان را در اختیار ما می‌گذارد که بتوانیم این خدمات را به تمام سطح کشور ارائه دهیم و در بازه زمانی 15 شهریور تا 15 مهر می‌تواند با استقبال دانشجویان سراسر کشور همراه شود.
پیشنهاد برگزاری نمایشگاه الکترونیک نشر دانشگاهی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب درباره برپایی نمایشگاه تخصصی نشر دانشگاهی گفت: سال گذشته در دیدار از نمایشگاه تخصصی نشر دانشگاهی این ایده را مطرح کردم که با توجه به زیرساختی که در موسسه خانه کتاب برای ناشران فرآهم شده، ما یک نمایشگاه الکترونیک از کتاب‌ها دانشگاهی داشته باشیم. به عبارت دیگر خود ناشران می‌توانند با استفاده از زیرساخت‌هایی که در خانه کتاب فراهم شده کتاب‌های خودشان را از طریق تخفیفات پستی به سراسر کشور ارسال کنند.
وی در ادامه به امکاناتی که برپایی نمایشگاه الکترونیک در اختیار ناشران و مخاطبان می‌گذارد اشاره کرد و گفت: برپایی نمایشگاه‌های فیزیکی با محدودیت‌هایی که دارد، حتی نمی‌تواند همه شهر تهران را پوشش دهد، اما برپایی نمایشگاه الکترونیک این امکان را در اختیار ما می‌گذارد که بتوانیم این خدمات را به تمام سطح کشور ارائه دهیم و در بازه زمانی 15 شهریور تا 15 مهر می‌تواند با استقبال دانشجویان سراسر کشور همراه شود.
غلامی جلیسه ادامه داد: می‌توانیم با مساعدت جناب آقای دکتر صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه‌ای به این موضوع اختصاص دهیم و خانه کتاب هم این آمادگی را دارد تا با تعامل با انجمن ناشران کتاب دانشگاهی زیرساخت‌های لازم برای برپایی این نمایشگاه را فراهم کند. این حرکت هم هزینه‌های اجرایی به مراتب پایین‌تری دارد و هم طیف گسترده‌تری از مخاطبان را دربر می‌گیرد.
اهتمام ناشران در دریافت اعلام وصول آثار خود
مدیرعامل موسسه خانه کتاب در توضیح برخی گلایه‌ها درباره عدم وجود اطلاعات برخی از کتاب‌های دانشگاهی در بانک اطلاعاتی خانه کتاب توضیح داد: امروز اطلاعات تمام کتاب‌های ناشران تهرانی به فاصله کمتر از دو روز در بانک اطلاعاتی خانه کتاب ثبت می‌شود. یکی از مطالبات ما از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ناشران این است که ناشر کتاب را چاپ و وارد بازار می‌کند، اما اعلام وصول آن را دیرتر می‌گیرد که این موضوع به‌ویژه در حوزه دانشگاهی و کمک آموزشی به وفور دیده می‌شود.
وی ادامه داد: این حوزه‌ها مساله ممیزی ندارد و ناشر خیالش از این بابت راحت است، وقتی کتاب چاپ می‌شود مستقیماً به موزعان سپرده می‌شود و در کل کشور پخش می‌شود، در صورتی که اعلام وصول کتاب دریافت نشده و طبیعتاً اطلاعات این کتاب‌ها در بانک اطلاعاتی ما وجود ندارد. به همین دلیل در اجرای طرح‌های حمایتی به وفور با این موضوع مواجه بودیم که برخی از کتاب‌ها در بانک اطلاعاتی ما ثبت نشده بودند. لذا ناشران باید در این مورد توجیه شوند.
غلامی جلیسه همچنین تأخیر در ثبت اطلاعات کتاب‌های ناشران شهرستانی را به دلیل مشکلات و هزینه‌های حمل و نقل و تأخیر در ارسال از سوی ادارات کل ارشاد استان‌ها عنوان کرد.
اهتمام ناشران در دریافت اعلام وصول آثار خود
مدیرعامل موسسه خانه کتاب در توضیح برخی گلایه‌ها درباره عدم وجود اطلاعات برخی از کتاب‌های دانشگاهی در بانک اطلاعاتی خانه کتاب توضیح داد: امروز اطلاعات تمام کتاب‌های ناشران تهرانی به فاصله کمتر از دو روز در بانک اطلاعاتی خانه کتاب ثبت می‌شود. یکی از مطالبات ما از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ناشران این است که ناشر کتاب را چاپ و وارد بازار می‌کند، اما اعلام وصول آن را دیرتر می‌گیرد که این موضوع به‌ویژه در حوزه دانشگاهی و کمک آموزشی به وفور دیده می‌شود.
وی ادامه داد: این حوزه‌ها مساله ممیزی ندارد و ناشر خیالش از این بابت راحت است، وقتی کتاب چاپ می‌شود مستقیماً به موزعان سپرده می‌شود و در کل کشور پخش می‌شود، در صورتی که اعلام وصول کتاب دریافت نشده و طبیعتاً اطلاعات این کتاب‌ها در بانک اطلاعاتی ما وجود ندارد. به همین دلیل در اجرای طرح‌های حمایتی به وفور با این موضوع مواجه بودیم که برخی از کتاب‌ها در بانک اطلاعاتی ما ثبت نشده بودند. لذا ناشران باید در این مورد توجیه شوند.
غلامی جلیسه همچنین تأخیر در ثبت اطلاعات کتاب‌های ناشران شهرستانی را به دلیل مشکلات و هزینه‌های حمل و نقل و تأخیر در ارسال از سوی ادارات کل ارشاد استان‌ها عنوان کرد.
آمادگی خانه کتاب برای تعامل با انجمن ناشران کتاب دانشگاهی
مدیرعامل موسسه خانه کتاب با اعلام آمادگی این موسسه برای تعامل با انجمن ناشران کتاب دانشگاهی گفت: ما می‌توانیم در مباحثی چون ارائه اطلاعات، ثبت نام ناشران برای نمایشگاه‌ها، استفاده از ظرفیت‌های سرای اهل قلم، در خدمت دوستان در انجمن ناشران دانشگاهی باشیم.
وی با اشاره به ظرفیت‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) برای پرداختن به چالش‌های این حوزه گفت: همکاران ما در خبرگزاری کتاب ایران بارها طی پرونده‌هایی به موضوعات و دغدغه‌های موجود در حوزه نشر دانشگاهی پرداخته و می‌پردازند و اعضای انجمن ناشران دانشگاهی نیز می‌توانند پیشنهادهای خود را برای موضوعاتی که احساس می‌کنند به بحث رسانه‌ای نیاز دارد در اختیار همکاران ما در ایبنا قرار دهند.
غلامی جلیسه ادامه داد: خانه کتاب سیزده فصلنامه تخصصی نقد کتاب دارد که همکاران ما در این بخش تعداد قابل توجهی از کتاب‌های نشر دانشگاهی را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند. به عنوان مثال نشریه «علوم محض و کاربردی»، «نشریه فلسفه، کلام و عرفان» و «فقه و حقوق» از جمله فصلنامه‌های ما هستند که پرداختن به آثار نشر دانشگاهی را به طور جدی در دست کار دارند.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب با اعلام آمادگی این موسسه برای تعامل با انجمن ناشران کتاب دانشگاهی گفت: ما می‌توانیم در مباحثی چون ارائه اطلاعات، ثبت نام ناشران برای نمایشگاه‌ها، استفاده از ظرفیت‌های سرای اهل قلم، در خدمت دوستان در انجمن ناشران دانشگاهی باشیم.
وی با اشاره به ظرفیت‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) برای پرداختن به چالش‌های این حوزه گفت: همکاران ما در خبرگزاری کتاب ایران بارها طی پرونده‌هایی به موضوعات و دغدغه‌های موجود در حوزه نشر دانشگاهی پرداخته و می‌پردازند و اعضای انجمن ناشران دانشگاهی نیز می‌توانند پیشنهادهای خود را برای موضوعاتی که احساس می‌کنند به بحث رسانه‌ای نیاز دارد در اختیار همکاران ما در ایبنا قرار دهند.
غلامی جلیسه ادامه داد: خانه کتاب سیزده فصلنامه تخصصی نقد کتاب دارد که همکاران ما در این بخش تعداد قابل توجهی از کتاب‌های نشر دانشگاهی را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند. به عنوان مثال نشریه «علوم محض و کاربردی»، «نشریه فلسفه، کلام و عرفان» و «فقه و حقوق» از جمله فصلنامه‌های ما هستند که پرداختن به آثار نشر دانشگاهی را به طور جدی در دست کار دارند.
نظر شما