خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، شهاب دارابیان: بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات روز جمعه (21 آبان‌ماه) با حضور محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌کار خود پایان داد. شاید بزرگ‌ترین دستاورد این نمایشگاه حمایت همه‌جانبه دکتر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری از اهل قلم بود. «قلم‌ها را نشکنید و دهان‌ها را نبندید»، این جمله قوت قلب برای جامعه‌ای است که این روزها از برخی بدرفتاری‌ها خسته و آزرده‌است؛ شرایطی که در آن، نقد و توهین و افترا، در هم پیچیده و دامان مطبوعات را گرفته‌است! بعضا توهین و افترا به اسم نقد منتشر می‌شود و کمتر گوشی حوصله شنیدن نقد دارد.
خبرگزاری کتاب ایران در بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات، میزبان 80 شخصیت سیاسی، فرهنگی، نظامی، ورزشی، هنری، ادبی و علمی بود. «ایبنا» کوشید در طول ایام نمایشگاه، مشکلات حوزه کتاب را از دریچه‌های مختلف بررسی کند؛ آن‌چه در ادامه می‌آید گزارش کوتاهی است از برخی مسائل مطرح شده درباره اوضاع کتاب و کتابخوانی و در مصاحبه با چهره‌های فرهنگی و سیاسی.
1-وضعیت کتاب و کتابخوانی
همه مصاحبه‌شوندگان، اعم از چهره‌های سیاسی و فرهنگی، معتقد بودند که وضعیت کتاب و کتابخوانی در جامعه چندان رضایت‌بخش نیست و این به عوامل مختلفی مانند گسترش فضای مجازی و اینترنت، عدم فرهنگسازی مناسب از سوی وزارت آموزش و پرورش، کنکورگرایی و کتاب‌زدگی، بی‌توجهی رسانه ملی به کتاب، عدم همکاری نهادهای لازم با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نبود کتاب جذاب، عدم نیازسنجی مخاطبان، کتاب‌سازی توسط برخی نهادها، حمایت‌های جهت‌دار از برخی کتاب‌های تاثیرگذار، مشکلات اقتصادی و عدم اولویت قرار دادن کتاب به‌عنوان یک نیاز، برمی‌گردد.
2-مشکلات حوزه کتاب
مشکلات حوزه کتاب و کتابخوانی را می‌توان در دل عوامل عدم علاقه مردم به کتاب و کتابخوانی که در نخستین محور گزارش بیان شد، بررسی کرد اما شاید بزرگ‌ترین مشکل موجود، فعالیت‌های پراکنده و جزیره‌ای در حوزه کتاب باشد، چراکه تا زمانی که ما دست در دست هم ندهیم و زیر یک چتر فعالیت نکنیم، نمی‌توان انتظار داشت که شاهد پیشرفت قابل توجهی در حوزه کتاب و کتابخوانی باشیم. یکی دیگر از موضوعات قابل توجه، عدم توجه به ظرفیت‌های شبکه‌های مجازی است. متاسفانه ما از پتانسیل‌ها و امکانات این فضا غافل شده‌ایم و آن‌ها را تنها یک رقیب یا معضل برای کتاب می‌دانیم، اما از همین فضا می‌توان برای معرفی کتاب، فرهنگسازی مطالعه و نشر مطالب کتابی به شکل خوراک روزانه استفاده کرد.
3-دیدگاه شخصیت‌های سیاسی
غرفه موسسه خانه کتاب در ایام برگزاری نمایشگاه مطبوعات، مهمان شخصیت‌های مختلف سیاسی مانند چهره‌های نظامی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شورای شهر، وزیر و وکیل بود که همگی بر این عقیده بودند که مشکلات حوزه کتاب و کتابخوانی نیاز به حمایت دارد و باید چاره‌ای برای آن سنجیده شود. این‌که مسئولان به فکر کتاب و کتابخوانی هستند و در این حوزه دغدغه دارند، بسیار خوب و پسندیده است اما به راستی کدامیک از مسئولان بعد از این گفت‌وگوها پیگیر مشکلات حوزه کتاب هستند؟ کدامیک پرداختن به کتاب و کتابخوانی اولیت فکری آن‌هاست و کدامیک بعد از صحبت با خبرنگاران حوزه کتاب و اطلاع از وضعیت کتاب به حل مشکلات آن می‌پردازند. تجربه نشان داده که جواب تمامی سوال‌ها مطرح شده مشخص است و مسئولان تنها در پشت تریبون‌های کتابی دغدغه کتاب و کتابخوانی دارند و به محض این‌که از میکروفن فاصله می‌گیرند، یادشان می‌رود که مشکلی به نام عدم استقبال جامعه به کتاب و کتابخوانی وجود داشته است. اگر کسی به مطلب گفته شده اعتراضی دارد می‌تواند پیگیر وعده وعیدهای مسئولان به خبرگزاری کتاب ایران در ایام نمایشگاه مطبوعات باشد، چراکه «ایبنا» این آمادگی را دارد تا در صورت وقوع کوچک‌ترین اقدام کتابی آن را پوشش دهد و رسانه حامی آن مسئول موردنظر باشد.
4-دیدگاه شخصیت‌های ادبی و هنری
گفت‌وگوهای منتشر شده «ایبنا» از 20 شاعر و نویسنده به ما نشان می‌دهد که رسانه‌ها توجه چندانی به حوزه کتاب و کتابخوانی ندارند و به‌جز چند رسانه خاص، سایر خبرگزاری‌ها و مطبوعات علاقه‌ای ندارند تا جامعه از اخبار حوزه کتاب مطلع باشد؛ حال این کتاب می‌خواهد در حوزه شعر، موسیقی یا سینما باشد. شخصیت‌های ادبی، رسانه‌ها و به‌‌ویژه صدا و سیما را تریبون خود نمی‌دانند و معتقدند که آن‌طور که شایسته اهل قلم است به آن‌ها توجه نمی‌شود.
5-نقش ایبنا و رسانه‌های کتابی
خوشبختانه در بررسی انجام شده، نظرها نسبت به عملکرد خبرگزاری کتاب مثبت بود و همه از فعالیت‌های این رسانه رضایت داشتند، اما در گفت‌وگو با بیشتر مسئولان به سادگی می‌توان متوجه شد که تنها اسم «ایبنا» را شنیده‌اند و شاید چند بار به بهانه دیدن مصاحبه‌شان به این خبرگزاری سر زده‌اند و متاسفانه مخاطب این رسانه نیستند. آمارهای بازدید از «ایبنا» بیانگر آن است که این رسانه مسیر درستی را طی می‌کند و به‌عنوان یک رسانه تخصصی از تعداد مخاطبان قابل قبولی برخوردار است حال این‌که چرا مسئولان تنها زمان دیدن مصاحبه‌شان به «ایبنا» سر می‌زنند نکته‌ای است که باید از خودشان سوال کرد. البته باتوجه به وضعیت کتاب و کتابخوانی طبیعی است که مسئولان توجهی به کتاب و اخبار آن نداشته باشند.
6-استقبال از طرح‌های موسسه خانه کتاب
آمارها نشان می‌دهد که استقبال از طرح‌ها و برنامه‌های خانه کتاب در چند سال گذشته باعث رونق بازار نشر شده و توانسته تا حدودی صنعت نشر را از رکود خارج کند و به تحرک و پویایی کتابفروشی‌ها بپردازد. مسئولان مختلف با حضور در غرفه خانه کتاب از اجرای این طرح‌ها رضایت کامل داشته‌اند و اجرای آن را باعث پیشرفت وضعیت کتاب و کتابخوانی می‌دانند. نمایندگان مجلس از حامیان اصلی طرح‌های خانه کتاب بودند و اعتقاد داشتند که در صورتی که این طرح‌ها برای اختصاص ردیف به مجلس ارائه شود، می‌توان بودجه قابل‌توجهی را برای آن درنظر گرفت. به هرحال این وعده و وعیدها داده شد و ما امیدواریم که از بین هشت نماینده‌ای که در غرفه خانه کتاب حاضر شدند، یک نفر پیگیر حمایت از کتاب و کتابخوانی باشد.
7-پیدا کنید پرتقال‌فروش را!
ترجیح دادم در پایان این گزارش به‌جای استفاده از کلمه کلیشه‌ای «نتیجه‌گیری» از عبارت «پیدا کنید پرتقال‌فروش را!» استفاده کنم چراکه این روزها همه دغدغه کتاب و کتابخوانی دارند، اما هیچ‌کس قدمی برای حل این مشکلات برنمی‌دارد و هیچ نهادی حاضر نیست به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب کمک کند تا گامی در این راه برداشته شود. نکته دیگری که در محور مشکلات به آن اشاره کردیم، دوری از فعالیت‌های جزیره‌ای است، چراکه در سال‌های گذشته بارها مشاهده شده است که سازمان‌ها و نهادهای مختلف برای انجام کارهای نمایشی اقدام به فعالیت‌های کتابی کرده‌اند اما ای کاش نهادها دست از این فعالیت‌های نمایشی بردارند و همه نهادها تنها با هدف ارتقاء فضای فرهنگی کشور، زیر چتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب فعالیت کنند؛ موضوعی که در دولت تدبیر و امید بیشتر شاهد آن بودیم و نهادهای مختلفی مانند شهرداری و رجا از آن استقبال کردند.
یکشنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۵ - ۱۳:۲۳
نظر شما