به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین نقد و بررسی کتاب «قراردادهای نشر» چهارشنبه (26 آبان‌ماه) در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب با حضور سیدعباس حسینی‌نیک، کارشناس حوزه حقوق و بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، سیدعلی آل‌داوود، رئیس دفتر مشاوره حقوقی مؤسسه خانه کتاب، حمید هاشم‌بیگی، مترجم کتاب و احد رضایی، ناشر کتاب (انتشارات ویژه نشر) برگزار شد.
در ابتدای این آیین احد رضایی اظهار کرد: در بخش بین‌الملل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بارها با کتاب‌هایی مواجه شدیم که احساس کردیم برای ارتقای نشر ایران لازم است که ترجمه و منتشر شوند. «تولید کتاب» نخستین اثر و سپس کتاب «فروش رایت» بود. همزمان با کتاب «فروش رایت» با کتاب «قراردادهای نشر» مواجه شدیم که به دلیل اهمیت محتوایی، پیشنهاد شد تا همزمان با این کتاب ترجمه و منتشر شود. در جلسه‌ای با مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب خوشبختانه از انتشار این اثر خرسند و پیشنهاد کردند جلسه‌ای برای نقد و بررسی آن برگزار شود.
وی ادامه داد: بدون تردید این کتاب در نخستین چاپ خود، بدون نقص نیست، بنابراین تلاش می‌شود در چاپ‌های بعدی، این نواقص برطرف شوند.
در ادامه نشست، حمید هاشم‌بیگی عنوان کرد: در سال 1385 آقای فارسی، رئیس وقت جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران ترجمه کتاب «مالکیت فکری» را به بنده پیشنهاد کردند. ترجمه این اثر حدود 6 ماه طول کشید و در سال 1386 کتاب به بازار عرضه شد.
مترجم کتاب «قراردادهای نشر» گفت: تصور نمی‌کردم کتاب «مالکیت فکری» به‌عنوان یک اثر ترجمه‌ای بتواند در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسه خانه کتاب با اقبال مواجه شود و خوشبختانه یک سال بعد از انتشار آن، به‌عنوان کتاب فصل، موفق به دریافت جایزه شد.
وی افزود: ترجمه کتاب «مالکیت فکری» راه را برای من باز کرد، برای این‌که وارد مباحث کپی‌رایت، علامت‌های تجاری و حقوق معنوی طراحان صنعتی شوم. در این راستا از سوی انتشارات ویژه نشر پیشنهاد ترجمه کتاب «قراردادهای نشر» ارائه شد و بنده هم تصور کردم تاکنون کاری در حوزه قرادادهای نشر به آن صورت انجام نشده است؛ بنابراین ترجمه این اثر را در دست گرفتم.
هاشم‌بیگی با بیان این‌که این اثر نمونه قراردادهای نشر را دربر دارد، تأکید کرد: ترجمه بسیاری از واژگان حرفه‌ای چاپ و نشر وقت بسیاری از بنده گرفت بنابراین تصور می‌کنم در حوزه ترجمه کتاب‌های حقوق چاپ و نشر، بازار نشر کشور نیازمند فرهنگ واژگان تخصصی چاپ و نشر است. من در بسیاری موارد خودم برای بسیاری از واژگان معادل فارسی پیدا می‌کردم.
سیدعلی آل‌داوود در بخش دیگر این نشست، گفت: کتاب «قراردادهای نشر» اثر بسیار خوبی است به‌ویژه که زمینه این‌گونه کتاب‌ها در ایران بسیار کم است.
وی توضیح داد: علت اصلی اختلافات میان اهالی نشر، بدگویی و ابهام قراردادهای نشر است. یکی از مشکلات قراردادهای نشر این است که هیچکدام از آنها جامع نیستند. این قراردادها را معمولا ناشران تهیه می‌کنند و نویسندگان معمولا علاقه‌ای به مطالعه آنها ندارند و این مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
رئیس دفتر مشاوره حقوقی مؤسسه خانه کتاب با اشاره به دیگر مشکلات موجود در حوزه قراردادهای نشر، اظهار کرد: در این قراردادها همواره اشاره‌ای به‌عنوان داور مرجع‌الطرفین می‌شود که هیچکدام از طرفین نمی‌توانند این داور را انتخاب و در صورت انتخاب، تأیید کنند و در این زمینه به توافق برسند.
آل‌داوود افزود: از دیگر مشکلات قراردادهای نشر می‌توان به ذکر نشدن تیراژ در آنها اشاره کرد. همچنین در این قراردادها متأسفانه سرنوشت چاپ‌های بعدی آثار مشخص نمی‌شود. از دیگر مشکلات قراردادها، مشخص نبودن سرنوشت چاپ الکترونیک است.
وی گفت: در ایران قرارداد نشر مصوب 1348 است. با این همه تحولاتی که در حوزه نشر رخ داده است، هنوز از این قرارداد استفاده می‌شود. هنوز کسی به این فکر نیفتاده است که یک قانون جامع و کامل در این زمینه بنویسد. البته لایحه‌ای در این زمینه اکنون در مجلس شورای اسلامی وجود دارد که هنوز بلاتکلیف است. بنابراین لازم است قرادادی متناسب با شرایط روز تدوین شود.
سیدعباس حسینی‌نیک در بخش دیگری از این آیین بیان کرد: جامعه نشر همواره از هر کتابی که در این زمینه نوشته و منتشر شود حمایت و استقبال می‌کند. بنابراین وقتی کتاب «قراردادهای نشر» را دیدم، بسیار خوشحال شدم.
وی افزود: کتاب «قراردادهای نشر» از جهت حقوقی بسیار خوب است و در آن ملاحظات ویژه‌ای منظور شده است. کتاب کاملا عملیاتی و کاربردی است و از جهت شکلی، جنبه توضیحات محتوایی دارد، اما باز هم عملیاتی است. حدود 30 صفحه نخست این اثر، مستندات حقوقی است. قسمت اعظم کتاب (از صفحه 30 تا صفحه 377) الگوهای نشر را دربردارد که از این جهت، تقسیم‌بندی خوبی دارد.
مدیر انتشارات «مجد» ادامه داد: در بخش انتهایی کتاب، دستورالعمل اتحادیه ناشران و کتابفروشان انگلستان و نحوه تنظیم قرارداد با ناشران پیشنهاد شده که مشابه آن را اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ارائه کرده است. همچنین در بخش انتهایی این اثر، فهرست کشورها عرضه شده که احتمالا به دلیل مباحث کپی‌رایت است.
حسینی‌نیک در ادامه کتاب «قراردادهای نشر» را از منظر متن قرادادها بررسی کرد و گفت: در این اثر ضمن این‌که مواد به ترتیب آمده‌اند، توضیحات خیلی خیلی خوب در ذیل آنها آمده است که بسیار جامع‌تر از خود ماده‌ها هستند.
بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به نقاط ضعف کتاب «قراردادهای نشر» عنوان کرد: دو نظام حقوقی «کامن لا» و «رومیژرمنی» در دنیا وجود دارد. از این دو نظام، حقوق مالکیت فکری ساخته شد. در اولی یعنی نظام حقوقی «کامن‌لا» قانون کپی‌رایت ساخته شد و در دومی یعنی نظام حقوقی «رومیژرمنی» حق مؤلف ساخته شد.
حسینی‌نیک توضیح داد: نظام کپی‌رایت، تألیف‌محور است و دید کاملا اقتصادی به کتاب دارد، اما نظام حقوقی حق مؤلف، مؤلف‌محور است که ایران نیز این نوع نظام را قبول دارد. اما لازم به ذکر است که کتاب «قراردادهای نشر» در قالب نظام کپی‌رایت نوشته شده است و این موضوع اشکال اساسی کتاب به‌شمار می‌آید.
وی گفت: اشکال دیگر این کتاب آن است که موضوع واگذاری حقوق نشر یا رایت کتاب از ناشران خارجی به داخل، در کتاب مغفول است؛ آن جنبه‌ای که می‌توانست خیلی مهم و حلقه وصل نشر داخلی باشد، در کتاب نیست.
هاشم‌بیگی، مترجم کتاب در پاسخ به نقد حسینی‌نیک درباره مغفول ماندن قرارداد رایت کتاب از ناشر خارجی به ناشر داخلی بیان کرد: نه تنها این بحث مغفول نمانده، بلکه به‌صورت واضح و شفاف در کتاب آمده است. اگر به صفحات 230 تا 261 کتاب توجه کنید، نمونه مشخصی از این قرارداد آمده که به خوبی ناشر ایرانی می‌تواند با استفاده از آن در خصوص خرید ترجمه رایت کتاب از ناشر خارجی اقدام کند.
حسینی‌نیک در ادامه سخنانش گفت: ناشران و پدیدآورندگان باید تلاش کنند تا از این دنیای وسیع علم که در عالم است، کانال‌هایی بزنند تا علم را به‌صورت روز و همزمان با تاریخ تولید آن، وارد کنند به نحوی که قابلیت استفاده داشته باشند.
این کارشناس حوزه حقوق افزود: کتاب‌هایی همچون «قراردادهای نشر» که ترجمه می‌شوند، بسیار خوب است اما بیاییم به‌ویژه در ناشران حوزه بین‌الملل تلاش کنیم تا کتاب‌های خارجی را به نحوی در ایران منتشر کنیم تا با تاریخ تولید آنها همزمان باشد؛ ضمن این‌که اصل کتاب نیز در دسترس قرار بگیرد.
چهارشنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۵ - ۱۸:۱۲
نظر شما