کتاب «دانشگاه: تأملات نظری و تجربه ایرانی» در دو بخش «مفهوم و کارکرد دانشگاه» و «دانشگاه در ایران»، تلاش میکند پس از تبیین فلسفه دانشگاه و ارائه تأملات نظری و مفهومی درباره آن برخی از مشخصات فرهنگی و اجتماعی دانشگاهها و بالاخص دانشگاه کارآفرین، این مشخصهها و ملاکها را بر دانشگاههای ایران تطبیق دهد.
در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: «اگر دانشگاه را چنانکه بسیاری از علمای علوم اجتماعی و صاحبنظران حوزه آموزش عالی معتقدند، یک جامعه به حساب آوریم که در متن و بطن جامعهای بزرگتر قرار دارد، علیرغم مناسبات تنگاتنگی که با جامعه بزرگتر دارد، خود نیز دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که آن را از جامعه بزرگتر متمایز میکند. این ویژگیها کدامند و آیا ذاتی جامعه دانشگاهی هستند، به این معنا که یک دانشگاه تنها با داشتن آن ویژگیها است که میتواند «جامعه» خوانده شود، یا آنکه ویژگیهایی پویا و سیال هستند و میتوانند از سرزمینی تا سرزمین دیگر و از دانشگاهی تا دانشگاه دیگر متفاوت باشند؛ بیآنکه فقدان برخی از آنها دانشگاه را از عنوان «جامعه دانشگاهی» ساقط کند. داوری ما درباره هر یک از این گزینهها، نوع تحلیل ما درباره مسائل و موضوعات دانشگاه را تعیین میکند.
زمانی که به هر دلیلی ـ اعم از قهر نخبگان دانشگاهی از جامعه پیرامون، تسویه حسابهای سیاسی، انتقال کاراییهای تعریف شده دانشگاه به سازمانها و نهادهای علمی وابسته به قدرت سیاسی و در نتیجه به حاشیه رانده شدن دانشگاه، سیطره ملاکهای کمی بر تولید و معرفی آثار علمی کاذب و غیرکاذب، سرخوردگیهای کوچک و بزرگ اجتماعی در حوزه اشتغال، اخلاق، سیاست و غیره ـ این مناسبات دوسویه بر هم میخورد، دانشگاه مؤلفههای هویتی خود را از دست میدهد و لذا چیزی به نام جامعه دانشگاهی و به تبع آن، تعاملی دوسویه میان جامعه دانشگاهی و جامعه پیرامون شکل نمیگیرد و عینیت نمییابد.»
مجموعه نوشتارهای پیش رو که به همت اعضای علمی و همکاری پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی تهیه و تدوین شده است، در دو بخش «مفهوم و کارکرد دانشگاه» و «دانشگاه در ایران»، تلاش میکند پس از تبیین فلسفه دانشگاه و ارائه تأملات نظری و مفهومی درباره دانشگاه و کارکردهای فرهنگی و اجتماعی آن، و همچنین مناسبات دانشگاه و سیاست و معرفی جریان سیاستگذاری فرهنگی و برخی از مشخصات فرهنگی و اجتماعی دانشگاهها و بالاخص دانشگاه کارآفرین، سپس این مشخصهها و ملاکها را بر دانشگاههای ایران تطبیق داده و وضعیت دانشگاههای ایران را در ابعاد همچون آموزش و پژوهش، تولید هویت امن ایرانی از مجرای همه دانشها و بالاخص از مجرای علوم انسانی، تولیدات علمی کاذب و مؤسسات تولید کننده مکتوبات آکادمیک برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، رفتار آکادمیک دانشجویان، سیر تحول آموزش عالی در دهههای اخیر ایران، رویکرد روشی مناسب برای آینده تحول در علوم انسانی و علوم اجتماعی و بالاخره برخی از مسائل و موضوعات مربوط به زنان و آموزش عالی روشن سازد تا بدانیم برای اصلاح وضع موجود و نیل به اهداف مطلوب، چه سیاستها و اقداماتی را باید مورد توجه قرار داد. تمامی این مقالات در هر دو بعد نظری و مصداقی به ما کمک میکند تصویر روشنتری از وضعیت آموزش عالی جهان و ایران به دست آوریم و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنیم.
کتاب «دانشگاه: تأملات نظری و تجربه ایرانی» به کوشش رضا ماحوزی با شمارگان 200 نسخه در 340 صفحه به بهای 17 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.
نظر شما