گزارش «ایبنا» از آیین رونمایی دو مجموعه تاریخی در کانون
میرکیایی: تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران مغفول مانده است / جهانگیریان: باید به چراهای تاریخی بپردازیم
مهدی میرکیایی در آیین رونمایی از دو مجموعه «نیاکان ما» و «حماسههای ایرانی» بیان کرد: در اغلب آثار، مخصوصا کتابهای تاریخ در مدارس به تاریخ سیاسی اشاره شده و کمتر سخنی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشورمان به میان آمده است، در حالیکه بیشتر باید به تاریخ فرهنگی و اجتماعی بپردازیم.
مهدی میرکیایی، دبیر مجموعههای «نیاکان ما» و «حماسههای ایرانی» در این آیین به ارائه توضیحاتی درباره چگونگی شکلگیری تولید این پروژهها پرداخت و گفت: تولید این پروژه از زمان حمیدرضا شاهآبادی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکل گرفت و نخستین پروژه تولید مجموعه «حماسههای ایرانی» بود با هدف اینکه بچهها علاقه بیشتری به مباحث تاریخی پیدا کنند. برای بیشتر کودکان و نوجوانان، تاریخ درسی ملالآور است و علاقهای به مطالعه آن ندارند. ما در این مجموعه تلاش کردیم با ارائه برشهایی از تاریخ کشورمان، علاوه بر اینکه آنها را با شخصیتها و رویدادهای مختلف تاریخی آشنا کنیم، کاری کنیم که مباحث تاریخی برایشان جذابتر شود.
این نویسنده ادامه داد: قالب کار ما در این مجموعه تولید داستان نبود و نمیخواستیم نویسندهها به رویدادها و شخصیتهای تاریخی در قالب داستان بپردازند. باید تاریخ را با روایتی جذاب و بدون دخالت تخیل و پایبندی به شواهد تاریخی و مستندات برای مخاطبان مینوشتند و اینکار برای نویسندگان ما مشکل بود و ذهن بیشتر آنها به سمت نوشتن داستان میرفت.
انعطاف در قلم نویسندگان ما کم است
به گفته میرکیایی، متاسفانه انعطاف در قلم نویسندگان ما کم است و برایشان سخت است بهجز در حوزه داستاننویسی در حوزههای غیرداستانی قلم بزنند، در حالیکه در تولیدات سایر کشورها میبینیم که نویسندگان به راحتی در همه قالبهای غیرداستانی قلم میزنند. باید توجه داشت که هر موضوعی را نمیتوان در قالب داستان نوشت و برخی از متنها میطلبد که در قالبهای غیرداستانی مانند روایت تاریخی نوشته شود.
این نویسنده درباره تولید مجموعه «حماسههای ایرانی» توضیح داد: خوشبختانه در این پروژه توانستیم از نویسندگانی استفاده کنیم که به راحتی در این قالب قلم میزدند و کارهای خوبی تولید کردند. برای تولید این مجموعه با چالش خاصی روبهرو نبودیم، اما در نهایت تعداد آثاری که منتشر شد، کمتر از تعداد قراردادهایی بود که بسته شد و برخی از آثار مورد قبول و پذیرش قرار نگرفت. این مجموعه شامل «پسر نان و نمک»، «دلاور دلوار»، «حماسه آغاز میشود» و «سورنا» است.
دبیر این مجموعهها در ادامه سخنانش به ارائه توضیحاتی درباره مجموعه «نیاکان ما» پرداخت و گفت: در تولید این مجموعه نگاه ما معطوف به این بود که بخشهایی از تاریخ که اصلا برای مخاطبان بیان نمیشود و در کتابهای درسی نیز به آن اشاره نشده، مورد توجه قرار گیرد. ما در این مجموعه به تاریخ اجتماعی و زندگی اجتماعی مردم در دورانهای مختلف پرداختیم و اینکه آنها چگونه زندگی میکردند، ورزش میکردند، لباس میپوشیدند و غیره.
وی درباره مقایسه این دو مجموعه تاریخی نیز بیان کرد: در مجموعه «حماسههای ایرانی» به بخشهایی پرداختیم که در سایر منابع از جمله کتابهای درسی به آن اشاره شده است، اما در «نیاکان ما» مواردی مطرح شد که کودکان و نوجوانان اطلاعی درباره آن ندارند. این مجموعه نسبت به «حماسههای ایرانی» تصاویری بیشتری نیز داشت و زحمات زیادی برعهده تصویرگرانش بود. در بسیاری از موارد بخشی از متن کتابها را حذف کردیم و از تصویرگران خواستیم با تصویر مطلب را به مخاطب منتقل کنند؛ در واقع میخواستیم نسبت متن به تصویر بهگونهای باشد که از تصاویر بیشتری در این مجموعه استفاده شود. بر این اساس کوروش پارسانژاد، زحمت زیادی در برقراری ارتباط بین نویسنده و تصویرگر، طراحی و گرافیک مجموعه بر عهده داشت.
میرکیایی درباره کتاب «کاروان دانایی» که نویسندگی آن را به عهده داشته نیز توضیح داد: این کتاب نیز یکی از آثار مجموعه «نیاکان ما» بود. ما در اغلب کتابها و مخصوصا کتابهای تاریخ در مدارس به تاریخ سیاسی اشاره میکنیم و کمتر سخنی از تاریخ فرهنگی کشورمان به میان میآید، در حالیکه بیشتر باید به تاریخ فرهنگی پرداخته شود. در کتاب «کاروان دانایی» هم به نکاتی درباره تاریخ فرهنگی کشورمان اشاره کردم، مانند وضعیت دسترسی افراد به کتاب یا بازار کتابسازها که در زمان گذشته بحثهای جدیِ فرهنگی در این بازارچهها صورت میگرفته و اغلب بچههایی که پدرانشان این شغل را داشتهاند و در این فضا پرورش یافتهاند مانند «ابنندیم» بعدها به دانشمندان حاذقی تبدیل شدهاند.
وی یادآور شد: باید توجه داشت که تاریخ سیاسی خیلی زود از ذهن افراد خارج میشود، اما تاریخ فرهنگی اینگونه نیست و در ذهنها ماندگار است و بر این اساس از نویسندگان و تصویرگران میخواهم گوشههایی از تاریخ فرهنگی ایران را برای بچهها بیان کنند. با اینکه اقبال ما همیشه به سوی تاریخ سیاسی در مباحث درسی مدارس و دانشگاهها بوده، اما به عقیده من اهمیت تاریخ فرهنگی بسیار بیشتر است.
توجه بیشتر به تولید کتاب در مباحث علمی و تاریخی
نورا حقپرست، مدیر انتشارات کانون نیز در این آیین با بیان اینکه اهمیت و ضرورت پرداختن به تاریخ هر کشوری بر کسی پوشیده نیست، افزود: بدون تردید تاریخ هر کشوری از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است و باید به آن پرداخته شود تا کودکان و نوجوانان ما از هویت و گذشته خود باخبر شوند. البته تولید سایر مجلدهای این مجموعهها ادامه دارد، بهویژه مجموعه «نیاکان ما» که در حال حاضر تعدادی از سایر جلدهای این مجموعه در دست تصویرگری و تولید و دو جلد از آن در دست چاپ است. این پروژه با نگاه و رویکرد جدیدی به مسائل تاریخی آغاز شد و تعامل زیادی که مهدی میرکیایی بهعنوان دبیر مجموعه با نویسندگان و تصویرگران داشت، سبب ارتقای این مجموعهها شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیز چند مجموعه دیگر برای کودکان و نوجوانان راهاندازی شده و تاکید ما بر تالیف کتاب است، بهویژه برای گروه سنی پایینتر که میبینیم در حوزههای علمی، ادبیات کهن، تاریخ و جغرافیا کمتر به تولید اثر پرداخته شده و از نیازهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و معتقدیم زمانی اینکار قابل اجرا خواهد شد که همه اعم از نویسنده، تصویرگر و ناشر دست یاری بههم دهیم.
باید به چراهای تاریخی بپردازیم
عباس جهانگیریان، نویسنده کتاب «پسر نان و نمک» از مجموعههای «حماسههای ایران» نیز در این آیین به ارائه توضیحاتی درباره کتابش پرداخت و گفت: در این اثر به روزگار یعقوب لیث صفاری و خاندان صفاریان پرداختهام؛ این کتاب ششمین پژوهش من بود که در مباحث تاریخی انجام دادهام. من در آثار تاریخیام فقط برشی از تاریخ را روایت نمیکنم، چراکه همیشه یک سری محفوظات از درس تاریخ که در مدرسه خواندهایم در ذهن ما وجود دارد که به هیچ دردی نمیخورد و کارایی زیادی ندارد. بیشتر مباحث تاریخی که در کتابهای درسی مطرح میشود در زندگی روزمره دانشآموزان کارایی ندارد. شناخت تجربههای و تحلیل شکستها و پیروزیها و پاسخ دادن به چراهای تاریخی از جمله مباحثی است که باید در تولید آثار تاریخی مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: در «پسر نان و نمک» بر این نبودم که از «یعقوب» قهرمانی در ذهن مخاطب بسازم که فاقد عیب و ایراد است؛ یعقوب در این مجموعه دبیری به نام محمد دارد که در کنار اوست و او را راهنمایی میکند و هر کجا که محمد بهعنوان نماد خرد، دور میشود به یعقوب آسیبهایی میرسد.
به گفته این نویسنده ما فرصتهای تاریخی را از دست دادهایم و باید ببینیم چه دلیلی داشته که ما نتوانستهایم از این فرصتها درس بگیریم و 50 سال تمام اشتباهات تاریخی که در طول دو هزار و 500 سال گذشته داشتهایم را تکرار کردهایم؛ باید به چراهای تاریخی بپردازیم تا نسلهای بعد از ما دیگر این اشتباهات را تکرار نکنند.
وی درباره کتاب «مدرسه فرشتگان» از مجموعه «نیاکان ما» نیز توضیح داد: ما به نوعی در حال مبتلا شدن به نوعی سرگشتگی هویت ایرانی هستیم؛ بچههای ما دارند هویت خود را فراموش میکنند. کسی که هویت گذشتهاش پاک شود و هویت جدید هم به خوبی به او تزریق نشود، معلق است و نمیتواند یک همبستگی برای هویت ملی شکل دهد؛ اما متاسفانه این اتفاق در حال رخ دادن است.
جهانگیریان همچنین بیان کرد: تولید اینگونه مجموعهها سبب میشود که بچهها با گذشته خود بیشتر آشنا شوند. با اینکه من 40 سال است که کارهای پژوهشی و تحقیقاتی انجام میدهم، اما در زمان نوشتن این کتاب متوجه شدم از بسیاری از مطالب تاریخی، بهویژه تاریخچه پزشکی ایران بیاطلاعم. باید بگویم براساس مستندات خارجی که جمعآوری کردهام، پزشکی ایران بیشترین تاثیر را در توسعه پزشکی جهان داشته و در زمان تاسیس دانشکدههای پزشکی در خارج از کشور منابع مکتوب چندانی وجود نداشت و منابع مکتوب از ایران به آن دانشکدهها برده شده است. از سویی در ایران دو نوع تمدن رودخانهای و تمدن کاریزی وجود داشته است که باید گفت که تمدن کاریزی (قناتی) در ایران شکل گرفته و سپس در سراسر جهان توسعه یافته است.
نظر شما