به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ کتاب «خاندان پیامبران در کتاب مقدس و قرآن» در قالب چهار گفتار به قلم سید روح‌الله شفیعی از سوی انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب به بازار نشر عرضه شده است. این اثر حاصل پژوهشی است که نویسنده در دوره کارشناسی ارشد خود به انجام رسانده است.
نخستین گفتار کتاب به «کلیات پژوهش» اختصاص دارد که در آن مواردی همچون زمینه پژوهش، بایستگی پژوهش، پرسش‌های کلیدی پژوهش، فرضیه پژوهش و تنگناهای فراروی پژوهش مطرح شده است.
«روش‌شناسی پژوهش» موضوع دومین گفتار کتاب است که با نگاهی گذرا به بررسی‌های تاریخی و تطبیقی در حوزه الهیات، جایگاه کتاب مقدس در دستگاه اندیشه یهودی و مسیحی، چیستی مقایسه قرآن و کتاب مقدس، پیشینه و چیستی بینامتنیت، بازیابی پیشینه رهیافت تفسیری بینامتنی میان قرآن و کتاب مقدس و رهیافت تفسیری بینامتنی میان قرآن و کتاب مقدس را بررسی کرده است.
درباره جایگاه کتاب مقدس در دستگاه اندیشه یهودی در صفحه 41 کتاب آمده است: «جایگاه قرآن در دستگاه اندیشه اسلامی، نیازمند بازگویی دوباره نیست و همین بس که بدانیم، یهودیت و مسیحیت، دست‌کم در روزگار کوتاهی از تاریخ خود، بی آن‌که کتاب مقدسی در دست داشته باشند، می‌زیسته‌اند؛ اما اسلام از همان آغاز با قرآن همراه بوده است (توفیقی (حسین)، 1383؛ ص82). کتاب مقدس نیز در دستگاه اندیشه یهودی و مسیحی، کم‌وبیش از چنین جایگاهی برخوردار است. یهودیت به‌عنوان دین، بر دو پایه وحی (کتاب مقدس) و سنت استوار است(اپستاین؛ ص235)... دانشمندان یهودی، روح‌القدس را نویسنده حقیقی کتاب مقدس به‌شمار می‌آورند (ماسون؛ ج1،ص308). بدین ترتیب، دستگاه اندیشه یهودی، همه عهد قدیم را وحی الهی می داند که در بستری هزارساله فرود آمده است (سلیمانی اردستانی، یهودیت؛ ص 184).
همچنین در صفحه 42 درباره جایگاه کتاب مقدس در دستگاه اندیشه مسیحی می‌خوانیم: «کتاب مقدس، شالوده آنچه که دستگاه اندیشه مسیحی خوانده می‌شود را پدید می‌آورد (مک‌گراث؛ ص15) و نخستین منبع از منابع چهارگانه الهیات مسیحی است (همان؛ ص193)... دستگاه اندیشه مسیحی، چه در خوانش کاتولیک و چه در خوانش پروتستان، وحیانی بودن کتاب مقدس را می‌پذیرد و خدا (=روح‌القدس) را نویسنده حقیقی کتاب مقدس می‌داند.»
نویسنده در سومین گفتار با محوریت «گردآوری و پردازش داده‌ها» که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده، به مباحثی مانند پیامبری و پیامبران، سازوکارهای انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران در کتاب مقدس و قرآن، خانواده و پیوندهای خویشاوندی از نگاه جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، نگرش کتاب مقدس و قرآن به پیوندهای خویشاوندی خدا-انسان، نگرش کتاب مقدس و قرآن به پیوندهای خویشاوندی انسان-انسان، خاندان پیامبران مشترک میان قرآن و کتاب مقدس و خاندان پیامبران ویژه قرآن پرداخته است.
«سازوکارهای انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران در کتاب مقدس و قرآن» یکی از موضوعات این فصل است که در صفحه 162 در تشریح آن آمده است: «در ادیان ابراهیمی، با پدیده‌ای روبه‌رو می‌شویم که می‌توان آن‌را انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران، خواند؛ گویی از راه برخی سازوکارها، جایگاه و کارکردهای پیامبران، پس از مرگ ایشان، به دیگران منتقل می‌شود؛ هرچند این «دیگران»، تنها به خاندان پیامبران محدود نمی‌شود. در این بخش، به بررسی سه سازوکار کلی برای این پدیده، می‌پردازم: برکت، وراثت و وصایت. نقش پیوند خویشاوندی با پیامبران، به‌ویژه پیوند پدر - فرزند، در دو سازوکار نخست، بسیار برجسته است؛ اما در سازوکار سوم، این نقش تا اندازه‌ای کاهش می‌یابد.»
نویسنده کتاب در ادامه مباحث این بخش، موضوع «خاندان پیامبران مشترک میان قرآن و کتاب مقدس» را مطرح کرده است. در این زمینه درباره «خاندان پیامبران ابراهیمی در قرآن و کتاب مقدس» می‌خوانیم: «پدیده پیامبری و جایگاه خاندان پیامبران، با ابراهیم (ع) رنگ دیگری به خود می گیرد و برای نخستین‌بار، پیامبری در خاندان ابراهیم (ع) نهادینه و ماندگار می‌شود. قرآن و کتاب مقدس، هر دو این باور را پذیرا هستند. دست‌کم سه آیه قرآن، به این موضوع اشاره مستقیم می‌کنند. در آیه 26 سوره حدید نیز به این‌که خدا، نبوت و کتاب را هم در ذریه نوح (ع) و هم در ذریه ابراهیم (ع) گذاشته، اشاره می‌شود. شاید بپنداریم این آیه، نشان‌گر نهادینه شدن پیامبری در خاندان نوح (ع) است؛ اما در حقیقت از سویی،ذریه نوح (ع) هم‌معنی خاندان وی نیست و از سوی دیگر، ذریه نوح (ع) همه بازماندگان پس از توفان هستند که دست‌کم در آن سرزمین توفان‌زده، جز ایشان کس دیگری زیست نمی‌کند؛ هر که بود و هر که هست، از ایشان است. اما در روزگار ابراهیم (ع) چنین نیست؛ خدا از میان همه مردم، این خاندان را برای سپردن پیامبری خود برمی‌گزیند.»
گفتار پایانی این کتاب نیز به جمع‌بندی مباحث اختصاص دارد.
نخستین چاپ کتاب «خاندان پیامبران در کتاب مقدس و قرآن» در 600 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 31 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده است.
چهارشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۵ - ۱۵:۴۰
نظر شما