به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) چاپ نخست کتاب «نخستین عارفان مسلمان» به قلم حسین شکرابی از سوی موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، راهی بازار نشر شده است.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «عارفان سده‌های نخست اسلامی، بیانگر اندیشه‌ها و حکمت‌هایی بودند که عرفای قرون بعدی به تعمیق آنها پرداخته، با توجه به مأثورات دینی و اصول حکمی، به آن کلمات و حکمت‌‌ها چارچوب نظری بخشیدند، چنانکه بیشترین آگاهی‌های ما از نخستین نحله‌ها و جریانات عرفانی و تکوین واژگان عرفانی، از طریق تالیفات نسل‌های متأخرتر شکل گرفته است. این آثار نه فقط گنجینه‌ای از اطلاعات، بلکه منابعی سرشار از دانش، بینش و به‌طور کلی استعارات و تشبیهات سنت عرفان اسلامی است.»
درباره «ابن سیرین» در صفحه 45 کتاب می‌خوانیم: «از تابعین و امام در تفسیر، حدیث، فقه و تعبیر خواب است. وی در دوران خلافت عثمان زاده شد. پدرش، سیرین (شیرون)، برده انس‌بن مالک بود که به دست وی آزاد شد. مادرش، صفیه، آزاده ابوبکر بود. پدر و مادر وی به صلاح، نیکوکاری و حسن سیرت مشهور بودند. اگرچه کمتر ابن‌سیرین را در عداد عرفا محسوب می‌دارند ولی به واسطه تبحر وی به فن تعبیر خواب که فی‌نفسه امری باطنی است، جا دارد که در عداد عرفا محسوب شود. وی به تقوا و ورع و دوری از گناه و شبهات معروف بود. نمونه‌های بسیاری در این مورد در کتب تراجم و طبقات نقل شده است... کتاب تعبیر خواب یا تفسیر خواب ابن‌سیرین بسیار مشهور است و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.»
همچنین در صفحه 168 کتاب «حکیم ترمذی» اینگونه معرفی شده است: «از محدثین مشهور و مشایخ بزرگ حدیث در خراسان و همچنین از بزرگان عرفا و دانشمندان صوفیه است. وی در ترمذ متولد شد و در این شهر نشو و نما یافت. او علم حدیث را ابتدا از پدر خویش و سپس نزد دیگر مشایخ شهر فرا گرفت. مدتی نیز در بلخ به فراگرفتن علوم و دانش‌های گوناگون همت گمارد و در نهایت توجه او تنها مصروف به عرفان شد... ترمذی براساس احادیثی که درباره فضیلت اولیا وارد شده، بر این بود که مقام اولیا مقامی است که انبیا و شهدا بر آن غبطه می‌خورند. همین سخن دستاویزی برای معاندان شد که بگویند او مقام ولایت را از نبوت بالاتر می‌داند. برخلاف سوء‌فهمی که از مقالات و سخنان وی در این باب صورت گرفته بود، ترمذی در مواضع مختلفی از نوشته‌های خویش به مقام رسالت و نبوت و اینکه این مقام بلندترین مراتب و از ولایت نیز بالاتر است، اشارت کرده، در جایی می‌گوید: مقام رسول از نبی برتر است و مقام محدث که مقصود از آن ولی است از نبی فروتر است.»
«سلمان فارسی» نیز از نخستین عارفان مسلمان بوده که در صفحه 192 درباره وی می‌خوانیم: «در میان اصحاب پیامبر (ص)، سلمان از کسانی است که عرفا خود را به وی منسوب می‌دارند، وی از اصحاب سر امیرالمومنین (ع) است. اگرچه نام او و بزرگانی مانند او درتواریخ و طبقات صوفیه به منزله صوفی و عارف نیامده است، بی‌تردید احوال او و زهد کم‌مانندش و همچنین کلمات حکیمانه‌اش، تاثیر خاصی در شکل‌گیری منش عرفانی در عالم اسلامی داشته است... در منابع کهن اشاره‌ای به نام ایرانی او نشده است. پیامبر اسلام (ص) او را سلمان فارسی خواند. در مجمل‌التواریخ، نام قبل از اسلام او «ماهبه بن بدخشان بن آذرجسبس بن مرد سالار» آمده. در سایر منابع نیز نام‌های شبیه به این ذکر شده است که همه آنها تصحیف کلمه «ماهبه» در ردیف «روزبه» و «سال‌به» از اسامی رایج ایرانی پیش از اسلام در ایران است، چنانکه کلمه «آذرجسبس» نیز تغییر یافته «آذر کشسب» است.»
«فضیل‌بن عیاض» نیز از دیگر عارفان صدر اسلام است که داستان زندگی جالبی دارد: «در جوانی مدتی راهزنی می‌کرد. سپس مطابق مشهور با عنایت امام علی‌‌بن‌الحسین(ع) توبه کرد و در کوفه به فراگیری حدیث و علم پرداخت و از پیشگامان اهل معرفت شد. از امام جعفر صادق (ع)، اعمش، ابن ابی‌لیلی، حمید طویل، یحیی‌بن سعید انصاری و بسیاری دیگر از جمله در کوفه از سفیان ثوری بهره برد... فضیل بیشتر عمر خود را در مجاورت خانه خدا به سر برد و بیش از هشتاد سال عمر کرد. کلمات و آثار او در کتب تراجم، همچون «حلیة‌الاولیاء» ابونعیم اصفهانی و «تذکرة‌الاولیاء» شیخ عطار آمده است.»
کتاب «نخستین عارفان مسلمان» در 272 صفحه با شمارگان 300 نسخه به بهای 21 هزار تومان از سوی موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر منتشر شده است.
یکشنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۳:۴۰
نظر شما