اما این‌که با توجه به تغییرات دنیا، ذائقه و فضای ذهنی کودکان امروز، این اشعار تا چه اندازه توانسته برای کودکان امروز کشورمان جذاب و تاثیرگذار باشد و شاعران کودک ما تا چه اندازه توانسته‌اند در اشعارشان به فضای ذهنی و دغدغه‌های کودکان امروز بپردازند و خلاقیت و استفاده از نوآوری و قالب‌های جدید در شعر را در دستور کار خود قرار داده‌اند موضوعی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
بر این اساس «ایبنا» به منظور ارزیابی بیشتر این موضوع در گفت‌وگو با شاعران، منتقدان و دست‌اندرکاران این حوزه مانند اسدالله شعبانی، جعفر ابراهیمی(شاهد)، مصطفی رحماندوست، اسماعیل امینی، بیوک ملکی، علی‌اصغر سیدآبادی، جمال‌الدین اکرمی، حسین تولایی، سعیده موسوی‌زاده، بابک نیک‌طلب، حدیث لزرغلامی، افشین علا، احسان عباسلو، رودابه حمزه‌ای، مریم اسلامی‌زاده و مریم محمدخوانی در قالب پرونده‌ای به بررسی چالش‌ها و راهکارهای پیش‌روی شعر کودک امروز در ایران پرداخته که خلاصه آنها در ادامه آمده است.
شعبانی: بیشتر شاعران نقش انفعالی دارند
اسدالله شعبانی معتقد است بیشتر شاعران ما منفعل عمل می‌کنند و خلاقیت جایی در تولید آثارشان ندارد، زیرا سیستم ادبیات، نظام آموزشی و همچنین سیستم نشر ما به دنبال خلاقیت و تولید شاهکار نیست و خوراک‌هایی مصنوعی به خورد کودکان و نوجوانان ما می‌دهد. ادامه
ابراهیمی: شعر کودک نیاز به متولیانی دلسوز دارد
جعفر ابراهیمی، از شاعران و نویسندگان پیشکسوت کودک و نوجوان، معتقد است در زمان گذشته تعداد شاعران و نشریات محدود بود و ناشر خصوصی کودک هم نداشتیم بر این اساس سختی‌هایی که شاعران در سرودن و انتشار شعر کودک متحمل می‌شدند، سبب می‌شد که شعر کودک روند اصلی‌اش را بپیماید. اما در سال‌های اخیر چون تعداد نشریات زیاد شده و تعداد ناشران کودک هم افزایش پیدا کرده اوضاع تغییر کرده است. امروزه امکان برای عرضه و انتشار مطالب زیاد شده و به تولیدات بیشتری نیاز داریم اما تولیدات کم شده و براین اساس و به خاطر پرکردن این نیاز بسیاری از افراد ناآشنا ماله به دست به سراغ شعر کودک آمده‌اند و اشعاری می‌سرایند که اصلا شعر کودک نیست اما با این عنوان منتشر می‌شود. ادامه
موسوی‌زاده: شاعران، کودک باشند نه آدم بزرگ
سعیده موسوی‌زاده، از شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان معتقد است که شعر اگر صرفا بخواهد نقش سرگرمی و بازی را برای بچه‌ها ایفا کند شعر نیست؛ شاعر در بستر زبان باید اندیشه، خیال، تصویر، عاطفه و چرایی‌ها را به کودک منتقل کند و حتی به شکل غیرمستقیم، درست‌نویسی، ساختار زبان مادری، خلق ترکیب‌های تازه و خلاقیت در شکل زبان را به مخاطب ارائه دهد. ادامه
اکرمی: عنصر اصلی شعر امروز تفکر است
جمال‌الدین اکرمی، شاعر و نویسنده معاصر، معتقد است عنصر اصلی شعر امروز تفکر، تصویر و زاویه دید است، نه وزن و قافیه؛ امروزه خواسته بچه‌ها در شعر و ترانه فراتر از وزن و قافیه رفته است و به دنبال فضاهای تازه‌تر و جهانی‌ترند. ادامه
تولائی: شعر کودک از شاعرانگی فاصله گرفته است
حسین تولائی، شاعر و نویسنده حوزه کودک و نوجوان، معتقد است که کشف شاعرانه فرصتی فراهم می‌کند تا الگوهای خوبی از نگاه دیگرگونه برای مخاطب ارائه شود و نتیجۀ این کمبود، ارائه تعریف نادرست از شعر، پایین و سطحی نگه‌داشتن مخاطب و وضعیت ناگواری است که شعر کودک امروز در آن گرفتار شده و آن ارائه قصه‌های کوتاه و منظوم کودکانه به نام شعر کودک است. ادامه
امینی: شاعر کارخانه تولید شعر نیست
اسماعیل امینی، شاعر و پژوهشگر ادبی، تکراری‌گویی و ضعف در شعرهای منتشر شده را از عوامل مهم تاثیرگذار در شعر کودک امروز می‌داند و معتقد است: اگر پشت شعر خلاقیت و نوآوری نباشد دیگر شعر نیست بلکه کار تکنیکی تکراری است. به گفته وی بعضی از دوستان شاعر خود را ملزم می‌کنند که حتما در مدت زمانی مشخص شعر بگویند و هر ساله در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اثری از آنها ارائه شود! اما شاعر که کارخانه تولید شعر نیست، باید خلاقیت، نوآوری و نگاهی نو در اثرش وجود داشته باشد و نمی‌تواند مقید به زمان‌بندی خاصی باشد این مساله سبب شده با انبوهی از شعرهای تکراری مواجه باشیم. ادامه
نیک‌طلب: ارتباطی میان شعر کودک و کتاب‌های درسی نیست
بابک نیک‌طلب، شاعر و منتقد ادبی، معتقد است، ارتباطی بین شعر کودک و شعر نوجوان با اشعار کتاب درسی نیست و این مساله دلایل مختلفی دارد. ادامه
لزرغلامی: شاعران کودک با شعر آپارتمان‌سازی می‌کنند!
حدیث لزرغلامی، نویسند، شاعر و منتقد ادبی، معتقد است صدای تازه‌ای در شعر کودک شنیده نمی‌شود و با نوعی تک صدایی و نگاه یکسان مواجه‌ایم؛ شاعران، شعری با طبقات زیاد و شبیه هم انبوه‌سازی می‌کنند و در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. ادامه
رحماندوست: استفاده از قالب‌های متنوع در شعر کودک پاسخی به تلون ذوق مخاطب است
مصطفی رحماندوست، شاعر، نویسنده و مترجم نامدار کشورمان معتقد است: امروزه در اثر تکرار زیاد قالب چهارپاره در شعر کودک نوعی دلزدگی نسبت به این قالب ایجاد کرده و به‌کارگیری قالب‌های متنوع و متفاوتی مانند سپید و نیمایی در شعر کودک می‌تواند پاسخ مناسبی به تلون ذوق و سلیقه مخاطبان باشد. ادامه
علا: شعر کودک از ضعف تالیف رنج می‌برد
افشین علا، از شاعران و نویسندگان کشورمان معتقد است: امروزه در زبان شعرمان با مشکلات عدیده‌ای مواجهیم از جمله ضعف تالیف و سست بودن ارکان جملات که در زبان‌آموزی، کودک را دچار مشکل و سوءتفاهم می‌کند و باعث می‌شود در بزرگسالی هم نتواند به گنجینه اصلی ادبیات فارسی و آثار ارزشمند دست یابد. ادامه
اسلامی: علاقه کودکان به ریتم شاعران را از پرداختن به قالب‌های دیگر باز داشته است
مریم اسلامی از شاعران و نویسندگان کودک معاصر، معتقد است که قالب چهارپاره به قالبی تکراری هم برای مخاطب و هم برای سرایندگان شعر کودک تبدیل شده و نوآوری در ساختار و فرم شعر کودک از نیازها و دغدغه‌های این حوزه است اما شاید توجه و علاقه کودکان به ریتم و موسیقی باعث شده بسیاری از شاعران به قالب‌های دیگری مانند سپید و نیمایی فکر نکنند. ادامه
رودابه حمزه‌ای: تاثیر شعر را در آموزش و پرورش کودکان دست کم نگیریم
رودابه حمزه‌ای معتقد است مهمترین چالش شعر کودک امروز، بی‌توجهی مسئولان فرهنگی به تاثیر شعر در آموزش، تربیت و تلطیف روح نسل‌های آینده است و ما نباید تاثیر شعر را در آموزش و پرورش کودکان دست کم بگیریم زیرا آموزش برای گروه سنی خردسال و کودک، موجب زیست بهتر و دوری از مخاطرات آینده می‌شود. ادامه
عباسلو: شعر کودک نیازمند بزرگ شدن است
احسان عباسلو، نویسنده و منتقد ادبی می‌گوید: شعر کودک در کیفیت و کمیت نیازمند بزرگ شدن است و عدم توجه به ویژگی‌های این حوزه سبب شده شعر کودک «کودک» بماند درحالی‌که تنها جایی که نباید کودک می‌ماند همین حوزه بود. ادامه
سیدآبادی: شعر کودک امروز صدای کودکانه ندارد
علی‌اصغر سیدآبادی معتقد است: صدای کودکان در شعر کودک ما غایب است، اگر صدای کودکان در شعر شنیده شود خود به خود زبان، قالب و موضوع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث تحول شعر می‌شود. ادامه
بیوک ملکی: کتاب‌های شعر خوب به دست کودکان نمی‌رسد
بیوک ملکی، شاعر و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، معتقد است: دلیل اصلی این‌که مخاطبان، کتاب‌های شعر و داستان نمی‌خوانند این است که آثار خوب به دست آنها نمی‌رسد، اگر بچه‌ها این کتاب‌ها را ببینند حتماً آنها را می‌خوانند و لذت می‌برند. ادامه
محمدخانی: شعر کودک امروز از دنیای کودکان فاصله بسیاری دارد
مریم محمدخانی، پژوهشگر و منتقد ادبیات کودک و نوجوان، معتقد است: در ادبیات کودک ما وجود مجموعه شعری که صدای کودک امروز باشد بسیار کمرنگ است، شعر کودک امروز از دنیای کودکان فاصله بسیاری دارد و سرشار از حجم تکرار سرودن اشعاری در قالب چهارپاره است و در این فضا شکل گرفتن نگاه تازه بسیار سخت است. ادامه
حرف آخر
امرزوه بازار کتاب کودک، بیشتر طالب شعرهای کودک و خردسال است چون پدران و مادران احساس می‌کنند با کتاب‌های شعر می‌توانند خلاقیت کودکشان را پرورش دهند، درنتیجه افراد زیادی به شعر کودک روی آورده‌اند و تعداد شاعران، ناشران و نشریات این حوزه زیاد شده است، بنابراین شاهد انتشار کتاب‌های ضعیف و بی‌کیفیت دراین حوزه هستیم که به‌جای جذب کودکان، آنها را نسبت به کتاب و شعر دلزده کرده است. از طرفی شعرهایی هم که در کتاب درسی استفاده می‌شود به گونه‌ای است که چندان مطابق میل و سلیقه کودکان نیست. براین اساس شایسته است از سوی موسسات و نهادهای مربوطه تدابیری اندیشیده شود تا مخاطبان نسبت به آثار بی‌کیفیت و فاخر این حوزه آگاهی بیشتری پیدا کنند تا با مطالعه کتاب‌های بی‌کیفیت دلزده نشوند. همچنین شعر کودک نیاز به متولیان دلسوزی دارد که مواظبش باشند و تلاش کنند که به بیراهه نرود تا بتوانیم به تدریج شاهد افزایش گرایش کودکان به سوی اشعار باکیفیت سروده شده در این حوزه باشیم.
نظر شما