به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در چهارمین روز از نمایشگاه کتاب تهران، سرای اهل قلم بین‌الملل میزبان دکتر دهقان‌کار و رحمانی از دفتر مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. در این نشست به معرفی طرح گرنت برای ناشران کشورهای عرب زبان پرداخته شد.

رحمانی در این نشست ابتدا به توضیح مفهوم دیپلماسی فرهنگی پرداخت و گفت: فرهنگ یعنی ارتباطات. هدف دیپلماسی فرهنگی تامین منافع ملی کشور مبدا در کشور مقصد است که از طریق شناخت توانایی‌ها، مزیت‌ها، سیاست‌های کشور مبدا در کشور مقصد و تاثیر بر افکار عمومی حاصل می‌شود.

وی در ادامه به فرمول ارتباط با مبانی فرهنگ، اقتصاد و سیاست پرداخت و این فرمول را روش موفق‌تری نسبت به گذشته دانست، در این روش فرهنگ مبنا است و بر اساس آن ارتباطات فردی و اجتماعی به‌وجود می‌آید.

رحمانی گفت: در گذشته کشورها با پیمان‌های نظامی یا اقتصادی به کشورهای دیگر می‌رفتند و با گذشت زمان با تغییر شاخص‌های فرهنگی و اقتصادی ارتباط از بین می‌رفت، اما در این مدل و با استفاده از قدرت نرم، فرهنگ ارتباط پایدارتر است، به‌عنوان مثال ارتباط آمریکا با استرالیا به‌دلیل اشتراک زبانی و فرهنگی، ارتباط پایدارتری نسبت به ارتباط آمریکا و ترکیه است.

وی عناصر تشکیل‌دهنده ارتباط را اقتصادی (توریسم)، گسترش ارزش‌های ملی کشور مبدا، ارتباط بین مفاهیم علمی و دانشگاهی، آموزش در کشور مبدا یا مقصد و ترجمه دانست.

این پژوهشگر در ادامه مزایای دیپلماسی فرهنگی را خصمانه نبودن آن نسبت به ارتباطات نظامی و اقتصادی، نامحسوس بودن تاثیر آن، مقاومت کمتر در کشور مقصد، هدف قرار گرفتن ذهن و روح مخاطب دانست که در این نوع از ارتباط مخاطبان آن احساس خطر امنیتی و اقتصادی کمتری می‌کنند. وی از سوی دیگر تامین منافع مشترک دو کشور و همچنین تامین منافع ملی کشورها به طور خاص را از مزایای مهم این دیپلماسی دانست.

رحمانی مشکلات این نوع ارتباط را ناشی از موازی کاری‌های نهادهای خصوصی و دولتی دانست که در کشور مقصد بعضا باعث مشکلات حقوقی و قانونی می‌شود و در اهداف کلان باعث ایجاد تضاد می‌شود.

وی در ادامه تاریخچه ترجمه آثار ایرانی را از طریق حمایت‌های دولتی تشریح کرد و گفت: از سال ۸۰ دفتر نشر بین‌الملل در وزارت ارشاد راه‌اندازی شد که در راستای ترجمه آثار ایرانی و تسهیل حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی فعالیت می‌کرد اما متاسفانه با تغییر مدیریت‌ها در سال‌های بعد این دفتر از بین رفت.

رحمانی عضو نبودن ایران در پیمان کپی رایت را یکی از مشکلات بر سر راه ناشران خارجی را برای چاپ آثار ایرانی دانست و طرح گرنت را راه حل جدیدی در دفتر مجامع وزارت کشور برای حل این مشکل عنوان کرد و گفت این تنها روشی است که بعد از کپی رایت در بسیاری از کشورها ارتباط برقرا کرده است.

دکتر دهقان‌کار در ادامه این نشست بر اهمیت گسترش روابط فرهنگی با کشورهای عرب‌زبان و نشر و ترجمه در این کشورها تاکید کرد و گفت: داشتن اشتراکات فرهنگی زیاد از قبیل دین، وجوه تاریخی، رسم‌الخط، واژگان، باورها و اندیشه‌ها و مفاخر مشترک باعث راحت‌تر شدن گسترش روابط فرهنگی می‌شود.

وی گفت: با راه‌اندازی این طرح هنوز از برخی کشور‌ها ۲۰۰ سال عقب هستیم، بسیاری از کشورها با موسسات مختلف از قبیل موسسه گوته در آلمان، سروانتس در اسپانیا و... در این راه تلاش می‌کنند. در ایران حمایت از ترجمه کتاب توسط این طرح، حمایت از بخش خصوصی با نگاه به درون و بیرون است، نگاه به بیرون به این جهت که به دلیل ملحق نشدن ایران به کنوانسیون برن و امضا نکردن پیمان کپی رایت، ناشران خارجی از عقد قرارداد ترس دارند که از این طریق این امر تسهیل شده است و نگاه به درون به این معنا که از طریق قرارداد ناشران خارجی با بخش خصوصی داخلی به رشد و تقویت این بخش کمک می‌شود. در این بین نقش نهادهای دولتی سیاست‌گذاری، نظارت و حمایت است و اجرا با بخش خصوصی است.

دهقان‌کار در ادامه به سازوکار عملی این طرح پرداخت و بیان کرد: در این طرح هیچ اثر ایرانی مستثنی نیست و هر ناشری که بخواهد می‌تواند اثری ایرانی را چاپ کند و حمایت خواهد شد، موضوعاتی از قبیل ادبیات داستانی، هنر، ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و حوزه کودک و نوجوان از اولویت بیشتری برخوردار هستند.

وی درباره سازوکار اجرایی برای تخصیص حمایت گفت: حمایت به دو صورت مطرح می‌شود، در حالت اول حمایت از اثری است که در کشوری ترجمه و منتشر شده است و ناشر برای حمایت اثر به دفتر گرنت مراجعه می‌کند که در این روش حمایت از طریق خرید اثر منتشر شده و با هدف توزیع در کشورهای هدف از طریق تفاهم‌نامه‌ها و رایزنی فرهنگی انجام می‌شود.

حالت دوم شامل بخش عمده‌ای از کتاب‌های منتشر نشده به زبان‌های دیگر است. برای این کتاب‌ها فراخوانی از طریق سایت برای ناشران خارجی ارسال می‌شود، ناشرانی که اعلام آمادگی کنند با ناشر داخلی کتاب قرارداد می‌بندند و حقوق کتاب را می‌خرند، پس از این مرحله از طریق دفتر گرنت اثر اعتبار سنجی می‌شود و ۲۵ درصد از مبلغ حمایتی به ناشر خارجی پرداخت می‌شود. پس از یک بازه زمانی یک تا دو ساله و فرصت برای ترجمه و انتشار و توزیع اثر، پس از حصول اطمینان از نشر و توزیع، بقیه مبلغ حمایتی به ناشر خارجی پرداخت خواهد شد. این مبلغ حمایتی بسته به فاکتورهای مختلف شناور است.