حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی ایازی، نویسنده، قرآن‌پژوه با حضور در غرفه ایبنا در سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: با نگاهی اجمالی به نمایشگاه و مطالعه گزارش‌‌های نمایشگاه کتاب در روزهای گذشته و گفت‌و‌گو با چند صاحب‌نظر و ناشران حاضر به ‌ویژه در بخش ناشران خارجی، به‌نظر می‌رسد نسبت به دوره قبل بهتر است. کتاب‌های خوبی مشاهده کردم و نمایشگاه را تا این مرحله در مجموع قابل قبول می‌دانم.
 
وی درباره کیفیت و محتوا و سبک نوشتاری کتاب‌های حوزه دین در کشور، گفت: در زمینه محتوا و سبک نوشتار کتاب‌های حوزه دین با دو مشکل روبه‌رو هستیم: زبان و نیازسنجی. یعنی کتابی که نوشته می‌شود باید مطابق با نیاز و مساله مخاطب باشد. باید به این نکته توجه کرد که آیا کتاب به چالشی که برای مخاطب ایجاد شده، پاسخ می‌دهد. همچنین کتاب باید از زبانی رسا و گویا برخوردار باشد تا بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.
 
این نویسنده حوزه دین تصریح کرد: امروز در حوزه علمیه قم، برخی از نواندیشان دینی دقیقا به این دو مساله به عنوان دغدغه فکری توجه دارند. به ‌ویژه اینکه امروز برخی مسائل خرافی، بدعت‌ها یا چیزهایی از زبان کسانی مانند مداحان که سواد و تخصصی در این زمینه ندارند، مطرح می‌شود. مداحان در گذشته اهل علم بودند، معلومات داشتند و کتاب می‌خواندند، ولی امروز این‌گونه نیست و مداحان فقط صدا دارند و عنوانی برای خود ساخته‌اند و هر شعری می‌خوانند و هر حرفی را می‌زنند و این باعث ایجاد سوال برای شنونده می‌شود و زمینه‌های دین‌گریزی و دین‌ستیزی را فراهم می‌کند. به این دلیل باید موضوعاتی انتخاب شوند که پاسخی به این نیازها و چالش‌ها باشد. امروز این بخش فعال بوده و کتاب و مقالات زیادی نوشته می‌شوند؛ هرچند در اقلیت است.
 
ایازی با اشاره به اینکه فضای عمومی ادبیات دینی ما، فضای سنتی و چیزی است که در زبان عامه مردم رایج است، افزود: مساله زبان بسیار مهم است. مثلا درباره یک کالا، کیفیت کالا یک مساله است ولی داشتن بسته‌بندی شکیل و مناسب، مساله مهمتری است. انتخاب زبان کتاب، نوعی بسته‌بندی است؛ یعنی اینکه از چه نوع بسته‌بندی استفاده کنیم که جاذبه داشته باشد. کیفیت چاپ، جلد و خط و حروف مسائل صوری است، ولی بخش دیگر مساله زبان است که باید گویا و روان باشد و بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و این از بایسته‌های تالیف در حوزه دین است و از این جهت باید به‌طور جدی به آن پرداخته شود. خانه کتاب چند سالی است که کار خوبی را با عنوان «جشنواره نقد کتاب» آغاز کرده که بسیار مفید بوده، چراکه یکی از فاکتورهای نقد، مساله زبان است.
 
ضرورت روان‌سازی متون دینی

این قرآن‌پژوه در ادامه اظهار کرد: با نظر برخی نویسندگان و صاحبنظران حوزه دین که معتقدند نمی‌توان متن کتاب‌های این حوزه را بازنویسی و روان‌نویسی کرد، موافق نیستم. چرا نباید متن یک کتاب دینی را با زبان جدید بازنویسی کرد؟ مثلا شاهنامه دارای یک متن ادبی زیبا و فاخر، اما مربوط به قرن پنجم است و با زبان امروز کمی فاصله دارد. حبیب‌الله یغمایی شاهنامه را با زبان امروزی و بسیار خوب بازنویسی کرده است.
 
وی افزود: استاد مطهری، 50 سال پیش دسته‌ای از احادیث را به زبان امروزی و در قالب کتاب «داستان راستان» بازنویسی کرده و در آن زمان هم عده‌ای اعتراض کردند که آقای مطهری شما با اینهمه علم و در مقام استادی، داستان نوشته‌اید؟ ایشان گفت چه اشکالی دارد، می‌خواهم با نسل جوان ارتباط برقرار کنم. می‌خواهم حدیث را طوری بنویسم که افراد بخوانند و برایشان بیشتر قابل درک باشد. استاد مطهری الگوی خوبی در این زمینه بود و از اینگونه الگوها زیاد می‌توان نام برد. می‌توان کتاب‌های حوزه‌های حدیث، قصه‌های قرآنی و یا کتاب‌های سنتی در زمینه‌های عقاید و کلام و اخلاق را تبدیل به نمایشنامه، رمان، قصه و داستان کرد و یا با زبان امروزی بازنویسی کرد. مجموعه‌ای را به این صورت در 100 عنوان دیدم که در بخش‌های مختلف تاریخی و عرفانی بود.
 
ایازی گفت: امروز یکی از چالش‌های جدی ما در حوزه اخلاق است. می‌توانیم کتاب‌های شاخص این حوزه مانند «جامع السعادة» یا «معراج ‌السعادة» و کتاب‌هایی که ادبیات و قلمشان برای نسل جدید قابل استفاده نیست، بازنویسی کنیم.
 
این نویسنده و قرآن‌پژوه همچنین درباره تاثیر طرح‌هایی که با محوریت کتاب در کشور انجام می‌شوند نیز بیان کرد: کارهایی که خانه کتاب در زمینه توسعه و ترویج کتابخوانی و معرفی شخصیت‌ها و پیشکسوتان حوزه کتاب و نشر انجام داده، می‌تواند جاذبه ایجاد کند و باید کارهایی از این‌دست را توسعه داد. می‌توان برای توسعه کتابخوانی در روستاها نمایشنامه نوشت و فیلم مستند ساخت. هنر هفتم بسیار قدرتمند و تاثیرگذار است. ما هنوز در سینمای اقتباسی دینی دچار ضعف هستیم. می‌توان در حوزه ساخت فیلم‌ از  روی کتاب‌‌ها و مفاهیم دینی و اخلاقی برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرد.
 
وی ادامه داد: البته خانه کتاب نباید در این طرح‌ها، تصدی‌گری داشته باشد، بلکه باید نویسندگان را تشویق کرده و از برنامه‌هایی مانند جشنواره «کتاب و سینما» حمایت کند. باید از همه داشته‌ها و امکانات برای فرهنگ‌سازی در زمینه توسعه کتاب‌خوانی و پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی استفاده کرد.

حجت‌السلام ایازی درباره نمایشگاه کتاب نیز گفت: به اعتقاد من نمایشگاه کتاب در هر کشوری اتفاق فرهنگی مبارکی است و در ایران می‌تواند سالانه مانند نقطه عطفی برای اهل فرهنگ باشد. قطعا وقتی چنین نمایشگاه‌هایی برگزار می‌شود، شرایطی را برای ناشران، مولفان، محققان و موسسه‌های علمی به ‌وجود می‌آورد تا کتاب‌شان را در یک بازه زمانی برای نمایشگاه آماده کنند و همه برنامه‌ریزی‌ها را در این جهت قرار می‌دهند؛ به نظر من این جریان بسیار خوب است.
 
وی ادامه داد: تقریبا در همه دوره‌های نمایشگاه کتاب حضور داشته‌ام، به‌جز یک دوره‌ای خاص که افتی را شاهد  بودیم، همواره حرکت نمایشگاهی رو به رشد بوده و تکامل پیدا کرده است. محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، مکان خوبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب بود، اوضاع در مصلی هم بد نبود. امیدواریم که شهر آفتاب بتواند سال‌های بعد امکانات لازم و شرایط خوبی را فراهم کند تا به‌‌عنوان مکان دائمی نمایشگاه کتاب تثبیت شود، چراکه مسائل فیزیکی در موفقیت نمایشگاه تاثیر دارد.
 
این قرآن‌پژوه بیان کرد: به‌طور کلی برگزاری این نمایشگاه یک نکته بسیار مثبت و خوب است و الحق مسئولان فرهنگی کشور روی این نمایشگاه سرمایه‌گذاری خوبی کرده‌اند. مدیران خانه کتاب و مسئولان ارشاد که در برگزاری این نمایشگاه اهتمام دارند، انصافا شایسته قدردانی هستند.
 
 
وی گفت: فکر می‌کنم در حوزه ادبیات دینی، کتاب‌های بسیاری داریم و می‌توان ادعا کرد کسانی هم که توانسته‌اند رابطه خوبی برقرار کنند، کم نیستند و مدعای آن تیراژ بالا و استقبال خوب مخاطبان است. یک مشکل کلی دیگر این است که کتاب در ایران به خوبی معرفی نمی‌شود و معتقدم که یکی از کارکردهای این نمایشگاه، برگزاری جلسات تخصصی معرفی و نقد کتاب‌های خوب، علمی و باکیفیت است.