به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) بیست و چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی ادبیات انقلاب اسلامی از نظر تا نظریه با عنوان «شعر انقلاب و رابطه آن با شعر معاصر» با حضور شاعر و كارشناس دفتر شعر حوزه هنری دکتر محمود اکرامی‌فر، شاعر و پژوهشگر ادبی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

مولفه‌های شعر انقلاب همان مولفه‌های جمهوری اسلامی است
یوسفی با اشاره به آغاز شکل‌گیری ادبیات انقلاب گفت: به نظر می‌رسد که ادبیات انقلاب اسلامی از سال 42 شکل گرفت و تا امروز ادامه دارد. ادبیات انقلاب اسلامی شامل مولفه‌هایی است که مجموعه‌ نظام جمهوری اسلامی ایران را شکل می‌دهد؛ مولفه‌هایی که در این جریان با اهمیت هستند و مبنای هر اتفاق و رویداد در جریان انقلاب اسلامی است.  
 
وی افزود: برخی معتقدند شاعرانی که از جریان انقلاب و دفاع مقدس تاثیر گرفته اما در جریان مستقیم آن نبودند شاعر انقلاب نیستند. با توجه به زمینه‌های ایجاد شده بعد از انقلاب در حوزه شعر و ادبیات شاهد رشد نسل خاصی از شعرا هستیم. اتفاقی مانند جنگ که بلافاصله بعد از انقلاب اسلامی روی داد مسلما زمینه‌هایی را فراهم کرد تا موضوعات جدید ایجاد شود. زمینه‌هایی که با توجه به حساسیت‌های شاعرانه موجب تولید آثار مختلفی شد. به‌عبارت دیگر انقلاب اسلامی و جنگ خواه‌ناخواه شاعران را متأثر کرد؛ حتی اگر شاعران نسبت به وقایع سیاسی بی‌توجه بودند این وقایع در زندگی آن‌ها وارد شد.

ویژگی‌های ادبیات انقلاب در رویداد‌ها ریشه دارد 
این شاعر درباره ویژگی‌های ادبیات انقلاب گفت: به نظر می‌رسد که ویژگی‌های ادبیات انقلاب را می‌توان براساس اتفاقات دسته‌بندی و مشخص کرد. شاعرانی از جمله طاهره صفارزاده، سیدحسن حسینی، قیصر امین‌پور و علیرضا قزوه از ابتدای فعالیت خود در عرصه شعر از قالب‌های غیرسنتی و ابزارهای نوین استفاده کردند؛ به‌عبارت دیگر از زبان نو و براساس مباحث و ایرادهای جاری به سرودن شعر اقدام می‌کردند. واکنش سریع نسبت به رویدادها از دیگر ویژگی‌های شاعران انقلاب اسلامی است. واکنش سریع به معنای یکی از کارکردهای اجتماعی شعر است.

واکنش سریع شاعر انقلاب نشانه احساس مسئولیت‌ است
یوسفی با اشاره به واکنش سریع به‌عنوان یکی از ویژگی‌های شعر انقلاب اظهار کرد: واکنش سریع البته آفت‌هایی را نیز به‌دنبال دارد. شعری که در کمترین زمان بعد از وقوع یک رویداد عرضه می‌شود غنی نیست و به متن روزنامه‌وار شباهت دارد؛ با وجود این، واکنش سریع به معنای احساس مسئولیت شاعر است.
 
وی افزود: درباره شعر انقلاب دسته‌بندی‌های مختلفی وجود دارد. در ابتدای انقلاب اسلامی، شاعران این عرصه دارای فکر و نگاه یکسانی بودند؛ این در حالی است که به مرور زمان دسته‌بندی‌های مختلفی در بین این شاعران ایجاد شد. دغدغه‌های اجتماعی مانند تعریف آزادی، عدالت اجتماعی، طبقه‌بندی‌های اجتماعی در قالب گله‌مندی در شعر شاعران انقلاب بروز پیدا کرد. در عین حال شاعرانی نیز با حفظ رویه اولیه همچنان براساس اصول ابتدایی انقلاب به تولید اثر مشغولند.  
 
این کارشناس ادبی ادامه داد: به ادبیات و شعر دفاع‌مقدس اعتقاد دارم؛ به‌عبارت دیگر به‌شدت در دل این ماجرا هستیم. شاعران زمان جنگ پایه‌ای برای آشنایی شاعران امروز با جریان دفاع‌مقدس هستند.
 
ریشه ادبیات پایداری، دفاع و جنگ یکسان است
یوسفی درباره تفاوت بین ادبیات جنگ و دفاع‌مقدس گفت: به‌نظر می‌رسد که جنگ شکل عمیق‌تری نسبت به دفاع دارد و دفاع مقدس از تقدس برخوردار است. تقدسی که به باورهای مذهبی رزمندگان مربوط می‌شود. دفاع مقدس واقعه عاشورا را به‌روز کرد. سرتاسر شعر انقلاب و دفاع‌مقدس دارای مولفه‌های مذهبی است داستان در مقایسه با شعر از ظرفیت بیشتری برای بیان ویژگی‌های انقلاب اسلامی برخوردار است.
 
وی در تشریح مفاهیم ادبیات مقاومت، پایداری، جنگ و دفاع‌مقدس ادامه داد: به نظر می‌رسد همه این مفاهیم دارای ریشه یکسان هستند. مقاومت ریشه عمیق‌تری دارد و جنگ و دفاع‌مقدس تا حدودی قابل تفکیک هستند؛ اما در مجموع تفاوت چندانی بین این مفاهیم وجود ندارد.
 
این شاعر درباره مقایسه بین تاثیر‌گذاری کانون‌های شعری و دولت در رشد شعر انقلاب اسلامی اظهار کرد: به نظر می‌رسد که هر دو اثر‌گذارند؛ اما نهادهای دولتی کانالیزه شده‌اند. حضور شاعران در جلسات خصوصی و به اصطلاح دورهمی زمینه آشنایی با نظرات مختلف و موافق و مخالف و رشد فکری را فراهم می‌کند؛ اما ملاحظات خاصی در نهادهای دولتی وجود دارد. تاثیرگذاری جلسات مختلف در حوزه شعر به ریاست این نشست‌های بستگی دارد.
 
یوسفی با اشاره به تفاوت بین ادبیات انقلاب و معاصر اظهار کرد: ادبیات و شعر انقلاب، متعلق به زمان و شعر زمان ما همان شعر معاصر است. جزیی شدن در آثار، تفاوت ادبیات و شعر معاصر با ادبیات و شعر انقلاب را مشخص می‌کند. ادبیات آئینی قبل و بعد از انقلاب متفاوت است. جهش ایجاد شده به واسطه انقلاب اسلامی و رشد فکری زمینه تفاوت بین شعر آیینی پیش و پس از انقلاب را ایجاد کرد. آثار شخصیت‌هایی مانند مرحوم شریعتی و شهید مطهری جهش فکری را فراهم کردند.  

ابزار‌های نوین ارتباطی غنای شعر را متاثر کرده است 
وی درباره جایگاه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس در دانشگاه‌ها افزود: با توجه به تجربه شخصی معتقدم که دانشگاه‌ها در این زمینه 30 تا 40 سال از ادبیات روز عقب‌تر هستند. تعداد استادانی که به ادبیات روز توجه دارند اندک است اما تحولات قابل توجهی را ایجاد کرده. تفاوت زمانی بین آموزش و ادبیات روز مهم‌ترین چالش در حوزه ادبیات انقلاب و دفاع‌مقدس است. موافقم که دانشجویان از استادان شناخت بیشتری به ادبیات معاصر دارند.
 
این کارشناس ادبی ادامه داد: شعر هرچه گویا و کوتاه‌تر باشد تاثیرگذاریش بیشتر است همان جریانی که در رسانه‌های اجتماعی وجود دارد. تک‌بیت در مقایسه با غزل در جذب مخاطب موفق‌تر است. دریافت اخبار از طریق تلفن‌های هوشمند موجب شده تا روزنامه‌ها از رونق بیفتند و شعر نیز در قالب ابزارهای نوین منتشر شود. تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی فقط در توزیع و انتشار شعر موفق بوده‌اند به‌عبارت دیگر بر غنای شعر نمی‌افزایند.