کتاب «روش و نظریه در علوم اجتماعی» از این ایده دفاع میکند که نظریه و واقعیت از یکدیگر تفکیکناپذیرند، ولو اینکه به شکلی خیالی فهم دمِدستی و یقین حسی بهعنوان عینیت ناب بازنمایی شود. در این مجموعه تلاش شده صورتبندیهای روششناختیای ارائه شود که در دل نظامهای نظری موضوعیت یافتهاند.
مجموعه حاضر که ادامه مجموعه پیشین به نام «نظریه و واقعیت» است، همچنان از این ایده دفاع میکند که نظریه و واقعیت از یکدیگر تفکیکناپذیرند، ولو اینکه به شکلی خیالی فهم دمِدستی و یقین حسی بهعنوان عینیت ناب بازنمایی شود. در مجموعه حاضر تلاش شده صورتبندیهای روششناختیای ارائه شود که در دل نظامهای نظری موضوعیت یافتهاند.
این کتاب متشکل از 9 یادداشت است که صورتبندیهای روششناختیِ منحصر به فردی دارند و مضامین روششناختی را در دل شاکلههای نظریِ خود توضیح میدهند. روش دیالکتیکی که در سنت تفکر چپ جایگاهی ویژه دارد در دو نوشتار محور قرار گرفته است. بحثی در باب «دیالکتیک سرمایه» از توماس تی.سکین و همچنین «دیالکتیک فضازمان» از دیوید هاروی که کاربستی است از روش دیالکتیک در فهم پدیدههای اجتماعی در وجوه انتقادی. یکی بر مضمون سرمایه مترکز میشود و دیگری بر مضمون فضا زمان.
روش تبارشناختی نیز به عنوان یکی از متأخرین صورتبندیهای نظری ـ روشی در علوم انسانی در یادداشتی از گری گاتینگ مورد بررسی قرار گرفته است. مواجهه پسااستعماری با پدیدههای تاریخی ـ اجتماعی در متنی از آشیل امبمبه ارائه شده است. برای فهم چگونگی مواجهه با مسئله «طبقه» صورتبندی و رویکرد تحلیلی اریک اولین رایت مدنظر قرار گرفته است و در نوشتاری به قلم همین نویسنده نظریه ـ روش اولین رایت ارائه شده است.
نظریههای میانبرد یکی دیگر از مهمترین صورتبندیهای نظری ـ روشی است که در پوزیتیویسم آمریکایی طرح شد. این صورتبندی با یادداشتی از چارلز تیلی، یکی از ادامهدهندگان سنت کارکردگراییِ امریکایی، ارائه شده است. همچنین در زمینه قومنگاری و روشهای متصل به آن سه نوشتار درباره قومنِگاریِ ویدئویی، مردمنگاری روایی و خودمردمنگاری ترجمه شدهاند.
این مجموعه تلاش دارد که از سنتهای مختلف فکری صورتبندیهای روشی ـ نظری را عرضه کند تا از ایده درهمتنیدگیِ نظریه، روش واقعیت دفاع کند. لازم به ذکر است که این مجموعه با حمایت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات تدوین شده است.
در بخشی از کتاب میخوانیم: «مسئله روش در علوم انسانی به طور عام و علوم اجتماعی به طور خاص همواره از مناقشهبرانگیزترین وجوه اندیشه اجتماعی بوده است. نسبت روش و نظریه اگرچه در آثار تراز اول علوم اجتماعی جایگاه مشخص دارد، به طوری که هیچ نظریهای بدون روششناسی مشخص قابلیت طرح ندارد و از دیگر سو هیچ روشی بدون نظریه موضوعیت ندارد. اما در فضای رایج آکادمی این دو وجه از یکدیگر تفکیک شدهاند و روش به قالب تکنیک فروکاسته شده است.
فروکاست روش در علوم انسانی به تکنیکهای مشاهده و گردآوری دادهها و نظریهزدایی و فلسفهزدایی از روش، موجب سرگشتگی عمدهای در تولید متون به اصطلاح پژوهشی شده است. این بحران را در سریدوزی متون پژوهشی در فضای رایج علوم انسانی در میدان آکادمیکِ ایران میتوان مشاهده کرد. مواجهشدن با متون تراز اول علوم انسانی نشان میدهد که هیچ متنی ممکن نمیگردد مگر در چهارچوبی روشمند و مقید به نظریه. لذا نظریه و روش دو وجه جداییناپذیر محسوب میشوند که در یک کلیتِ مشخص متن را ممکن میکنند.»
کتاب «روش و نظریه در علوم اجتماعی» با شمارگان 550 نسخه در 292 صفحه به بهای 239 هزار ریال توسط انتشارات تیسا در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
نظر شما