اسقف دزموند توتو در کتاب «مسیر آشتی: از استبداد به دموکراسی» تلاش کرده است تا فرآیند شکلگیری کمیسیون، مشکلات حقوقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیشرو و دستاوردهای آن را توضیح دهد.
آفریقای جنوبی تجربهای را پشتسر گذاشته که بررسی آن از دو جنبه برای بسیاری از کشورها مفید و حائز اهمیت است: نخست، چگونگی ایجاد و شکلگیری دموکراسی و تحکیم آن (دموکراسیسازی) و دوم، نحوه مواجهه با گذشته تاریک، خشن و سؤالبرانگیزی که باید تکلیف خود را با آن روشن میکرد. آفریقای جنوبی بهرغم تمام پیشبینیهای منفی، بهطور مسالمتآمیزی از این دو مرحله با موفقیت عبور کرد. کتاب حاضر داستان چگونگی عبور از این گذرگاه دشوار است؛ مسیری که در نگاه نخست ناپیمودنی میکرد.
در نظام و ساختار آپارتاید که به صورت رسمی از سال 1948 و با روی کارآمدن یک دولت سفیدپوست (آفریکانر) اجرایی شد، سیاهپوستها حق نداشتند زمین را برای کشف طلا و الماس حفاری کنند، موظف به دریافت جواز عبور بودند تا جلوِ جابهجا شدن نیروی کار گرفته شود، از داشتن مشاغلی که برای سفیدپوستها در نظر گرفته شده بود، منع میشدند و مجبور به زندگی در مناطق و کمپهای جداگانه بودند.
اسقف دزموند توتو، سراسقف کلیسای «آنگلیکان» آفریقای جنوبی که در سال 1984 برنده جایزه صلح نوبل شده بود و همواره خواهان آشتی و برقراری صلح در کشور بود، بهدستور ماندلا، ریاست کمیسیون حقیقت و آشتی را برعهده گرفت. او در کتابی که در دست دارید تلاش کرده است تا فرآیند شکلگیری کمیسیون، مشکلات حقوقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیشرو و دستاوردهای آن را توضیح دهد. نگرش مذهبی و عقیدتی اسقف توتو در سراسر کتاب و در ماجراهایی که شرح میدهد، بسیار پررنگ است. او در جاهایی سعی کرده است دستاوردها و نتایج کمیسیون را ـ بهرغم وجود این همه مشکلات ـ یکی از معجزههای خداوند قلمداد کند.
کتاب در جاهایی بسیار تلخ بهنظر میرسد؛ آنجا که قربانیانِ اقدامات خشونتبار آپارتاید، جزئیات برخورد پلیس و نیروهای امنیتی را درباره شکنجههای روحی و جسمی وارده بر خود توضیح میدهند، خواننده به اوج تلخی این داستان میرسد و همراه با اعضای کمیسیون حقیقت و آشتی، درد و رنجهای این مردم را لمس کرده، در ذهن خود، مسیر مشکل پیش رو را دیگر بار طی میکند.
التیام دردهای ملتی رنج کشیده و آشتی دادن آنها با یکدیگر فرآیندی زمانبر و همراه با افتوخیزهای فراوان است و مقولهای نیست که یکشبه به سرانجام برسد و تحقیق یابد. این فرآیند آنگونه که نویسنده توضیح میدهد، پروژهای ملی است و نیاز به مساعدت و همکاری همگانی و گسترده همه شهروندان، انجمنها، نهادها و سازمانهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور دارد.
در جاهایی، کتاب آهنگ موعظه یک فرد مذهبی را میگیرد؛ در بخشی از آن انگار کسی داستانی را روایت و یا اتفاقی را گزارش میکند و در جاهایی با استناد به کتاب مقدس و مطالب عهد عتیق، نثر روایی رنگ میبازد و جملههای پیچیده و طولانی جایگزین شیوه مألوف میشود و زمانی نیز وارد وادی حقوق میشود.
در پشت جلد کتاب میخوانیم: «تشکیل کمیسیون حقیقت و آشتی آفریقای جنوبی، اتفاقی مهم در جامعه جهانی بود. هرگز تصور نمیشد که در کشوری، حرکت از استبداد به دموکراسی تنها با توضیح درد و رنج قربانیان یک حکومت استبدادی و اعطای بخشش به مجریان آن ظلمها میسر شود. توتو کسی است که نلسون ماندلا، رئیسجمهوری فقید آفریقای جنوبی، او را بهعنوان رئیس کمیسیون حقیقت و آشتی برگزید. اسقف توتو در این کتاب، آگاهی عمیق خود را در گذر از این تجربه سخت و دردناک به تصویر کشده است.
نویسنده این بحث را مطرح میکند که آشتی حقیقی میان مردم و حاکمان مستبد، با انکار گذشته به دست نمیآید. توتو که سالها در دوران آپارتاید زندگی کرده است، میگوید که چگونه با صبر و صداقت میتوان دنیایی جدید و انسانتر ساخت.
نلسون ماندلا میگوید: «کمیسیون حقیقت و آشتی آفریقای جنوبی نور بود که بر زندگی همه ما تأییده شد... در طول برگزاری جلسات دادگاههای عمومی این کمیسیون دزموند توتو همه دردهای مشترک، افسوسها، امیدها و اعتماد و باور ما را به آینده، به نمایش گذاشت.»
کتاب «مسیر آشتی: از استبداد به دموکراسی» نوشته دزموند توتو با ترجمه بهمن احمدی امویی با شمارگان هزار و 100 نسخه در 364 صفحه به بهای 29500 تومان توسط نشر کتاب پارسه روانه بازار نشر شده است.
نظر شما