به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در فراز و نشیب تاریخ علوم قرآن و تفسیر، رویکردها و جریان‌هایی را شاهدیم که گاه با نگاهی اعتدالی دستاوردهایی خردمندانه را به دست داده و گاه با رویکردی افراطی باعث جنجال و تفرقه در جامعه اسلامی شده است. در حافظه تاریخی شیعه و سنی این‌گونه افراط‌اندیشی‌ها سابقه دارد و چه بسیار نشانه‌ها و آثار جانسوز و خردآشوبِ آن‌را که تا امروز می‌توان دید.
 
رویکرد اخباریگری یکی از گرایش‌هایی است که در تاریخ تفسیر و حدیث شیعه، موافقان و مخالفانی را از آنِ خود کرده است. به‌رغم رویکرد افراطی اخباریان، گروهی از آنان نیز نگاهی متعادل گرفتند.
 
دکتر محمد شریفی، استادیار دانشگاه مازندران در کتاب «اخباریان و تفسیر و علوم قرآن؛ بررسی و نقد آرا»، پس از نگاهی کلی به تاریخ اخباریگری و شخصیت‌های برجسته آن، مبانی فکری و مهم‌ترین اندیشه‌هایشان را بررسی کرده و با دسته‌بندی اخباریان به سه گروهِ اخباریان محض، اخباریان اصولگرا و اصولیِ اخبارگرا، تصویری روشن از این نِحله فکری ترسیم می‌کند. نویسنده در ادامه برخی موضوعات مهم علوم قرآن همچون تحریف‌ناپذیری قرآن، آیات محکم و متشابه، تأویل قرآن، اسباب نزول، قرائات قرآن و حروف مقطعه را از منظر اخباریان بازگو کرده و به بررسی و نقد دیدگاه آنها می‌پردازد.
 
کتاب حاضر در پنج فصل با عنوان‌های «تاریخچه اخباریگری»، «مهم‌ترین اندیشه‌های اخباریان و گونه‌شناسی آنها»، «علوم قرآن از دیدگاه اخباریان»، «مبانی و روش‌های تفسیری اخباریان» و «پیامدهای اندیشه‌های اخباریان در حوزه علوم قرآن و تفسیر» تدوین شده است.

در فصل نخست کتاب درباره «تاریخچه اخباریگری» می‌خوانیم: «اخباریان را برخلافِ تصور برخی نباید تنها گرایشی از دانشمندان شیعه در دانش فقه محسوب کرد. دلیل این مدعا آثاری است که این دانشمندان در حوزه تفسیر و علوم قرآن باقی گذاشته‌اند. از این‌رو، جا دارد دیدگاه‌ها و اندیشه‌های اخباریان، مبانی و پیش‌فرض‌های آنان و نیز پیامدها و آثار آن اندیشه‌ها در حوزه تفسیر و علوم قرآن بررسی گردد؛ اندیشه‌هایی چون تحریف‌ناپذیری قرآن، امکان فهم و جواز تفسیر قرآن، منابع فهم و تفسیر قرآن، جامعیت قرآن کریم برای عموم نیا زهای مادی و معرفتی بشر، شمول خطابات قرآن نسبت به عامه مکلفان و حجیت ظواهر آیات قرآن. همچنین دیدگاه‌های اخباریان در حوزه تاریخ قرآن مانند کیفیت جمع و تدوین قرآن به دستِ حضرت علی (ع) و نیز دیدگاه‌های آنان در مباحث اصولیِ مرتبط با فهم قرآن و به‌طورکلی، آرای قرآنی اخباریان، بایسته نقد و تحلیل است».
 
نویسنده در صفحه 33 کتاب نیز درباره «ادوار و سیر تحول اندیشه اخباری» آورده است: «می‌توان گفت از همان ابتدای اسلام و دوره معصومان بعد، عالمان دینی از لحاظِ شیوه اندیشه‌ورزی دو گروه بوده‌اند: گروه اول، آزاداندیشانی که درباره گزاره‌های دینی می‌اندیشیدند و گروه دوم، کسانی که خود را از هرگونه اندیشه‌ای دور می‌داشتند و تنها به روایات معصومان (ع) تمسک می‌جستند. این دو جریان گرچه در اصول طریق معصومان (ع) را دنبال می‌کردند، روش یکدیگر را نمی‌پسندیدند و گاه به حمله و تخریب یکدیگر دست می‌یازیدند، تا جایی که اخباریان اصولیان را به انحراف و خروج از دین متهم می‌کردند و اصولیان نیز اخباریان را به جمود فکری و خمود متصف می‌کردند. (محمدرضا نکونام، اخباری و اصولی چه می گویند؟، ص 37)».
 
نخستین چاپ کتاب «اخباریان و تفسیر و علوم قرآن؛ بررسی و نقد آرا» در 348 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی راهی بازار نشر شده است.