کتاب «زندگینامه کانت» زندگینامه فکری کانت است که نشان میدهد چگونه دل مشغولیهای فکری کانت ریشه در دوران زندگی او داشت.
کانت دارای زندگی خاص خودش بود. با اینکه او در بخش دورافتادهای از پروس میزیست، با اینکه هیچ سفر مهیجی نداشت، با اینکه ماجراهای بزرگی برای گفتن نداشت، و با این که عمده زندگی او در کارش خلاصه میشد، با این حال باز هم داستانی بسیار جالب و حتی شاید هیجانانگیز وجود دارد که میتوان گفت. این داستان زندگی فکری کانت است، آنگونه که نه فقط در کار او، بلکه در نامههایش، در تدریس کردنش، و در برخوردهایش با معاصرانش در کونیگسبرگ و در آلمان بازتاب یافته است. حتی اگر زندگی کانت نمونهی معمول یک روشنفکر قرن هجدهمی آلمان بوده باشد، صرف همین نمونهی معمولبودن آن اهمیت تاریخی دارد.
تفاوتها و شباهتها میان زندگی او و زندگی همکارانش در دیگر دانشگاههای پروتستان مانند ماربورگ گوتینگن و سایر جاهای آلمان میتواند دریچهای بگشاید نه فقط برای درک آن انسان بلکه زمانهای که او در آن میزیست. زندگی کانت تقریبا تمام قرن هجدهم در برمیگرفت. دوران پختگی او شاهد چشمگیرترین دگرگونیهای جهان غرب بود ـ دگرگونیهایی که هنوز طنینیانداز است. این دورهای بود که جهانی که ما امروز میشناسیم از آن زاده شد. با این که کونیگسبرگ در کانون هیچیک از جنبشهای مهمی که به جهان ما رهنمون شد قرار نداشت، این جنبشها، تعیینکننده اساسی محیط روشنفکری کونیگسبرگ بودند.
فلسفه کانت تا حد زیادی توضیحی به این دگرگونیها بود. زندگی فکری او بازتابِ اغلبِ پیشرفتهای مهم فکری، سیاسی، و علمی این دوره بود. دیدگاههای او واکنش به جو فرهنگی آن زمان بود. فلسفه، علم، ادبیات، سیاست، و راه و رسم انگلیسی و فرانسوی جوهر گفتگوهای هر روزه او را شکل میداد. حتی حوادث نسبتاً دوردستی چون انقلابهای امریکا و فرانسه اثر قاطعی بر کانت، و از این رو نیز بر کار او داشتند. فلسفهی او را باید در این بستر فراگیر موردنظر قرار داد.
کانت بخشی از محیط روشنفکری خاص کونیگسبرگ بود. او تنها کسی در کونیگسبرگ نبود که از این دگرگونیها متأثر شده و به آنها علاقهمند بود. فلسفه انتقادی کانت را باید در این پسزمینه نیز موردنظر قرار دارد. بنابراین در بحثی از زندگی و کارهای کانت هر سه پس زمینه جهانی، منطقهای و محلی را باید مورد توجه قرار داد.
به گفته مولف کتاب، در این زندگینامه کانت به چنین مسایلی جدیتر از زندگینامههای قبلی پرداخته میشود. بهعبارت دیگر، این کتاب زندگینامه فکری کانت است که نشان میدهد چگونه دل مشغولیهای فکری کانت ریشه در دوران زندگی او داشت.
اما این کتاب تا حدی که به متنهای استاندارد فسلفی توجه کمتر و به رویدادهای زندگی کانت و رابطهی آنها با رویدادهای کونیگسبرگ پروس، آلمان، اروپا و آمریکای شمالی توجه بیشتری دارد، با آن آثار متفاوت است. نویسنده بدون غفلت از ارائه جزییات زندگی و کار کانت، بر سیر فکری کانت از دل مشغولی موشکافانه او با بنیادهای متافیزیکیِ فیزیک نیوتونی تا دفاع فلسفی از نگرش اخلاقی متناسب با یک «شهروند جهانی» روشننگر تمرکز میکند.
مولف کتاب حاضر، مانند فورلاندر و گولیگا قصد معرفی کانت به روشی را دارد که برای شخصی هم که در حوزه اندیشه کانت تخصص ندارد، دستیافتنی باشد. حتی کسی که با ظرافتهای رایج در بحث فلسفی درخصوص کانت یا با فلسفه به طور کلی هم ناآشنا باشد باید کتاب را قابل خواندن بیابد.
کتاب «زندگینامه کانت» نوشته مانفرد کوئن به ترجمه فرید ترکمنی با شمارگان هزار نسخه در 1016 صفحه به بهای 65 هزار تومان از سوی انتشارات دیباچه در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
نظر شما