خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ سید محسن طباطبایی مزدآبادی مولف، پژوهشگر و مدرس دانشگاه تهران: وضعیت کتاب و کتابخوانی امروز مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر تحت تاثیر تحولات دنیای انسانی قرار گرفته است و نمی‌توان دیگر با پارامترهای قدیمی به ارزیابی این مقوله مهم پرداخت.
آمارهایی که تاکنون منتشر شده نشان‌دهنده کاهش شمارگان کتاب‌ها در ایران بوده است. در سال 95 بیش از 88 هزار کتاب چاپ اولی داشتیم که 12 درصد آن مربوط به کتب درسی، 14 درصد حوزه کودک و 74 درصد آن نیز در گروه کتب عمومی قرار گرفته است و در مجموع شمارگان متوسط کتاب در سال 95 قریب به هزار و 650 نسخه بوده است در حالی که در سال‌های نه چندان دور ما تیراژ متوسط سالانه 10 هزار نسخه‌ای را نیز تجربه کرده‌ایم.
همچنین آمارها نشان می‌دهد، متوسط قیمت کتاب در سال 95 حدود 13 هزار تومان بوده است. این در حالی است که از این تعداد، میانگین قیمت کتاب‌های عمومی حدود 14 هزار تومان، میانگین کتاب‌های درسی 17 هزار تومان و کتاب‌های کودک نیز با میانگین قیمت 5 هزار و 500 تومانی به فروش رسیده‌اند. این وضعیت نشر در ایران درحالی است که در کشورهای توسعه یافته برخی کتاب‌ها به راحتی به تیراژهای بالای یکصد هزار نسخه‌ای نیز دست پیدا می‌کنند.
درباره سرانه مطالعه در کشور آمار دقیقی در این حوزه وجود ندارد، برخی آمار مطالعه ایرانی‌ها را روزانه 2 دقیقه و برخی بیش از 70 دقیقه عنوان می‌کنند. با این وجود ورود فناوری‌های نو باعث شده است تا بسیاری از مفاهیم و کالاها نیز دستخوش تغییر و تحول شوند. یک استارت آپ نشان داده است که می‌تواند یک سامانه حمل و نقل با قدمت چند دهه‌ای را در مدت زمان چند ماه پشت سر بگذارد. در حوزه کتاب نیز باید به مقتضیات روز توجه کنیم. ورود برخی رسانه‌های نو همچون شبکه‌های اجتماعی سبب شده است تا برخی کارکردهای کتاب چاپی عملا از بین برود و برای مشتریان مقرون به صرفه نباشد.
امروز برخی کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های آنلاین که روی گوشی‌های تلفن همراه نیز نصب می‌شوند، در این حوزه کارکرد موثری دارند. به هر حال نیاز به علم و دانش هیچ گاه از بین نمی‌رود اما نحوه ارائه آن می‌تواند تغییر کند و ما نیز در شرایط فعلی باید بپذیریم که صنعت چاپ و نشر در آستانه یک تحول حتمی است که اگر با آن همراه نشویم تنها خود متضرر می‌شویم.
فعالان این عرصه نیز باید حتمی بودن این تغییر را پذیرفته و متناسب با آن برنامه‌ریزی کنند. بعید نیست تا چند دهه آینده انتشار کتاب به صورت مکتوب عملا متوقف شود و همه انتشارات به صورت مجازی باشند. در سال 2015 در کشور آمریکا درآمد رسانه‌های آنلاین به بیش از 30 میلیارد دلار رسیده است که دو برابر چین و 6 برابر انگلستان است.
مدیران و مسئولان نیز باید بیش از گذشته زمینه را برای نشر الکترونیکی فراهم آورند و مهمترین بایسته در این باره تضمین واقعی و عملیاتی حقوق مالکیت معنوی است.
یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ - ۱۳:۲۷
نظر شما