در این گزارش نگاهی به چرایی ایجاد آشفتگی در بازار کاغذ طی روزهای اخیر خواهیم داشت و اینکه چطور تا پیش از افزایش تعرفه واردات و حذف رسمی ارز مبادلاتی کاغذ نیز شاهد افزایش 20 درصدی قیمت کاغذ بوی
تجربه یک رخداد هرساله
بازار کاغذ همواره تحت تاثیر رخدادهای داخلی و خارجی بسیاری است و افزایش قیمت در آن موجب نگرانی‌های زیادی در میان تولیدکنندگان فرهنگ کشور ایجاد می‌کند. سید امیر حسینی، کارشناس حوزه کاغذ و مدیر سایت اطلاع‌رسانی صنایع سلولزی درباره اتفاقات اخیر بازار کاغذ، معتقد است: 10 روز بود که ثبت سفارش با ارز مبادله‌ای برای کاغذ انجام نمی‌شد و تفاوت ارز مبادله‌ای و آزاد تفاوت زیادی داشت، در این زمینه تجربه بازار نشان می‌دهد که وقتی دولت نخواهد به کالایی ارز مبادله‌ای اختصاص دهد، حدود دو هفته تا یک ماه ثبت سفارش آن کالا با ارز مبادله‌ای را در سیستم می‌بندد و نمی‌گذارد آن کالا با ارز مبادله‌ای وارد کشور شود و بازار کم‌کم متوجه می‌شود که واردات این کالا با ارز مبادله‌ای انجام نخواهد شد.
وی ادامه داد: در حقیقت دولت با این کار بازار را می‌سنجد و رصد می‌کند که اگر ارز مبادله‌ای قطع شود، چه عواقبی می‌تواند از نظر جامعه در بازار داشته باشد و وقتی می‌بیند که اثرات آن کمرنگ است و آسیبی به جامعه مصرف‌کنندگان نمی‌خورد، آن را قطع می‌کند.
حسینی با بیان اینکه در سالیان قبل نیز درباره کاغذ این موضوع را تجربه کرده‌ایم و دولت از دو هفته تا یک ماه ارز مبادله‌ای را قطع کرده بود، گفت: تجار این تجربه را داشتند و می‌دانستند که وقتی به کالایی ارز مبادله‌ای اختصاص نمی‌گیرد یعنی تا چند روز دیگر این کالا به صورت آزاد وارد می‌شود و با توجه به این ذهنیت، کاغذ خریداری می‌کنند.
تعطیلی کارخانه‌های چین و افزایش نرخ جهانی کاغذ
وی در بخش دیگر سخنان خود درباره افزایش قیمت جهانی کاغذ نیز توضیح داد: این بار روانی در بازار، موجب شد تمام مصرف‌کنندگان و تجار، کاغذ نفروشند و مصرف‌کنندگان نیز که به صورت هفتگی خریداری می‌کردند، خرید روزمره داشته باشند و دپو کنند. به همین خاطر ما الان کاغذ محدودی در بازار داریم و زمانی که تقاضا بالا می‌رود و عرضه محدود است، قیمت بالا می‌رود. در حالی که افزایش 20 درصدی قیمت بازار به دلیل بار روانی‌ای است که در بازار حاکم شد. البته بار روانی، بار اشتباه و کاذبی نیست. از سوی دیگر ما ارز مبادله‌ای را از دست داده‌ایم و در طرف دیگر در دنیا اتفاق‌هایی رخ داده است که قیمت کاغذ چاپ و تحریر رشد زیادی داشته است.
وی همچنین درباره علت افزایش جهانی قیمت کاغذ توضیح داد: دولت چین دستور داده است تا ورود مواد اولیه یا آخال کاغذ که به صورت عمده از آمریکا به چین می‌آمد، ممنوع شود زیرا بیش از 75 درصد آن‌ها کیفیت نامرغوبی دارند و این موضوع بر افزایش قیمت مواد اولیه کاغذ تاثیر داشته است.
حسینی با بیان اینکه بیش از 750 کارخانه در چین مشغول فعالیت تولید انواع کاغذ هستند، گفت: چین با میزان تولید حدود 120 میلیون تن در سال، بزرگترین تولیدکننده کاغذ در جهان است اما دولت این کشور کارخانه‌هایی که برای محیط‌زیست آلودگی ایجاد می‌کند را تعطیل کرده است ولی قرار است به‌مرور بر اساس تعهداتی که از آن‌ها می‌گیرد اجازه بازگشایی بدهد. من سه هفته پیش چین بودم و قصد داشتم از چندین کارخانه کاغذ بازدید کنم اما به علت تعطیلی کارخانه‌ها موفق به این کار نشدم.
تردید خریداران در بازار کاغذ
کاغذفروشان در روزهای اخیر یکی از پرتنش‌ترین هفته‌های کاری خود در سال 96 را تجربه کردند و بازار کاغذ را به صورت جدی زیر نظر داشتند. سراغ حسین بنایی؛ مدیر شرکت کاغذ و مقوای «بنایی» با بیان اینکه افزایش قیمت کاغذ استرس زیادی به بازار کاغذ وارد کرد، در باره این بازه زمانی گفت: ما به عنوان کاغذفروش، اصلا علاقه‌مند نیستیم که قیمت‌ها اوج بگیرد و مشتریان ما ناراضی باشند و برای خرید صبر کنند بلکه معتقدم بازار باید حالت ثبات داشته باشد تا بتوانیم کار انجام دهیم.
وی ادامه داد: در سه-چهار سال اخیر بازار کاغذ با رکود نسبی همراه بوده است و قیمت کاغذ در مدت دو ماه رشد زیادی داشته است. من به عنوان یک کاغذفروش از بی ثباتی نرخ کاغذ اصلا راضی نیستیم چون به ضرر بازار است، این بی‌ثباتی به ضرر تولیدکننده می‌شود زیرا قراردادی را با یک قیمت می‌بندند اما در مدت یک هفته یک نرخ جدید اعلام می‌شود و اگر بخواهد قرارداد را فسخ کنند باید ضرر بدهند یا مجبور به کار کردن با ضرر هستند.
التهاب در بازار و افزایش چشم‌گیری قیمت کاغذ
بنایی که بیش از دو دهه است در بازار کاغذ فعالیت می‌کند، همچنین به قیمت کاغذ تحریر اندونزی اشاره کرد و گفت: هر بند کاغذ 70 در 100 اندونزی در 22 مهر به قیمت 83 هزار تومان، در 23 آبان به قیمت 95 هزار تومان، در 13 آذر به قیمت 110 تومان به فروش رسید و در 14 آذر به دنبال اخبار خوش حوزه کاغذ به قیمت 105 هزار تومان به فروش می‌رسد. هر بند کاغذ 60 در 90 اندونزی هم در 22 مهر 63 هزار تومان، 23 آبان 75 هزار تومان، 13 آذر 90 هزار تومان به فروش رفت و در 14 آذر قیمت آن با 5 هزار تومان کاهش به 85 هزار تومان رسید.
در ادامه مسیر تهیه این گزارش، سراغ یکی دیگر از بنکداران کاغذ در خیابان ظهیرالاسلام می‌رویم که سال‌های زیادی است که در این حوزه فعالیت می‌کند، او که نمی‌خواست نامش منتشر شود درباره افت و خیز بازار کاغذ در روزهای اخیر، گفت: متاسفانه مساله اصلی اینجا است که قیمت نهایی کاغذ وارداتی به کشور بالا تمام می‌شود. مشتریان هر روز صبح تماس می‌گرفتند، قیمت کاغذ را سوال می‌کردند و وقتی مطلع می‌شدند اغلب از سفارش دادن پشیمان می‌شدند یا می‌گفتند فکر می‌کنیم و تماس می‌گیریم. این موضوع در کار کاغذفروشان تاثیر بدی گذاشت و اختلال ایجاد کرد.
او با بیان اینکه این‌روزها فصل سفارش سررسید و سالنامه است، ادامه داد:از یکی از تولیدکنندگان سررسید که هر سال مشتری ما بود، درباره عدم سفارش سوال کردم و گفت سفارشی نداشته است زیرا با توجه به قیمت بالای کاغذ هزین تولید هر سررسید بالا می‌رود که برای خریداران به صرفه نیست و مشتریانشان ترجیح می‌دهند سفارش ندهند.
امکان تولید کاغذ تحریر باگاس
امروز دنیا در تلاش است از درخت‌ها محافظت کند و نتایج مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد که می‌توان به جای ساخت خمیر کاغذ از درختان از خمیر گیاهانی مثل باگاس برای تولید کاغذ استفاده کرد؛ تا جایی که افزایش 30 تا 50 درصدی قیمت خمیر کاغذ از درختان که تهیه کاغذ را با چالش‌های جدی روبرو کرده است.
باگاس شامل تمام صنایع جانبی تولیدی نیشکر از تفاله نیشکر است که در صنایع مختلفی مانند کاغذسازی کاربرد دارد. حسینی، کارشناس کاغذ درباره لزوم حرکت به سمت تولید خمیر کاغذ از باگاس، گفت: کارخانه کاغذ پارس در سال‌های اخیر با افزایش تولید خود توانسته است در زمینه صادرات خمیر کاغذ از باگاس فعالیت داشته باشد، زیرا دنیا مشتاق این خمیرها است و در مجتمع‌های تولید نیشکر سالانه یک میلیون و 200 هزار تن باگاس مازاد تولید می‌کنند که به علت نبود صنایع تبدیلی سوزانده می‌شوند.
اگرچه باگاس ارزش بالایی دارد اما با پرداخت مبالغی هنگفت برای انتقال، به بیابان‌های اطراف مزارع نیشکر منتقل و آتش زده می‌شود که این موضوع علاوه بر اتلاف این سرمایه، باعث ناراحتی و آزار و اذیت روستاهای اطراف نیز می‌شود به طوری که در برخی موارد حتی زندگی عادی در روستاهای اطراف را نیز فلج می کند.
مصرف 30 میلیاردی برای سوزاندن کاغذ‌های بالقوه
مدیر سایت اطلاع‌رسانی صنایع سلولزی با بیان اینکه در شرایط فعلی سالانه یک میلیون و 200 هزار تن باگاس در صنایع نیشکر خوزستان تولید می‌شود، ادامه داد: پیش‌بینی شده این رقم تا چند سال آینده و به دلیل توسعه فعالیت‌های به دو میلیون تن برسد که حداقل دو تا سه سال آینده نیز باید سوزانده شود. این در حالی است که اکنون حدود 900 هزار متر مکعب چوب مورد نیاز برای تولید کاغذ کشور با قلع و قمع کردن درختان جنگل‌های شمال کشور به دست می‌آید و سالانه 30 میلیارد ریال در خوزستان برای سوزاندن باگاس، این ماده اولیه پر مصرف، هزینه می‌شود.
این کارشناس حوزه کاغذ با بیان اینکه گاهی احساس می‌شود حمایت از صنعت از برنامه‌های دولت خارج شده است، گفت: ما سالانه 350 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر در کشور استفاده می‌کنیم اما متاسفانه کارخانجات داخلی بیش از 50 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تولید نمی‌کنند چراکه برای آن‌ها تولید این کاغذ چاپ و تحریر یا روزنامه به صرفه نیست، زیرا زمانی که کاغذ وارد می‌شود، گمرک می‌گوید 9 درصد مالیات را از تاجر نمی‌گیرم اما از سوی دیگر کارخانه‌دار برای خرید مواد اولیه باید 9 درصد مالیات را پرداخت کند و همین موضوع موجب شده است که عطای تولید را به لقای آن ببخشد.
ظرفیت تولید 400 هزار تن کاغذ با باگاس خوزستان
حسینی تاکید کرد: این در حالی است که دولت می‌تواند زمینه‌ای برای تولید کاغذ از خمیر باگاس در کشور فراهم کند، می‌توانیم باگاسی که صورت سالیانه سوزانده می‌شود را به کارخانه‌های خمیرسازی یا کاغذسازی تبدیل کنیم، الان با باگاسی که در هفت تپه و خوزستان وجود دارد می‌توانیم کارخانه‌هایی تولید کنیم که در سال 400 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر تولید کنند، در غیر اینصورت هر سال شاهد این موضوع هستیم که وزارت صنعت، معدن و تجارت بخواهد تعرفه واردات کاغذ را افزایش دهد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدافع ناشران و چاپخانه‌داران مخالف این موضوع شود.
وی همچنین درباره لزوم حرکت دولت به سمت تک‌نرخی شدن را یک ضرورت دانست و یادآور شد: اگرچه این تک‌نرخی شدن تبعاتی را برای ناشران، چاپخانه‌داران و دیگر تولیدکنندگان به همراه دارد اما باید تلاش کنیم این انتقال را در آرامش بگذرانیم.
نظر شما