مولف کتاب «نثر و شرح مثنوی» زنده‌یاد موسی کبودرآهنگی‌همدانی، معروف به موسی نثری، نویسنده رمان‌های تاریخی چون شاهزاده خانم بابلی، عشق و سلطنت یا فتوحات کورش است که این کار را از سال 1327 شمسی شروع کرده و هر شش دفتر را در سال 1330 به چاپ رسانده، در حقيقت اين اثر، شرح مثنوى نيست و توضيحى درباره مطالب مولوى به آن نيفزوده، بلكه فقط برگردان و تبديل شعر به نثر است.
به نظر نويسنده، مولانا براى بيان مطالب عاليه عرفانى و اخلاقى در مثنوى خود، بالاترین حد استادى و فصاحت را به كار برده و مطالبى را كه حتى لغتى براى بيان آنها در ميان مردم وجود نداشته، با مثال و مثل و حكايت به‌طورى بيان كرده است كه براى مردم عادى قابل فهم شده، ولى چون در زمان مولانا لغات و اصطلاحاتى از زبان فارسى و تركى در زبان فارسى آن زمان مصطلح و رايج بوده كه اكنون متداول نيست و به‌علاوه شعر و ضرورت شعرى هم باعث اختصار و تقديم و تأخيرهايى شده كه فهميدن مقصود مولوى براى اهل اين زمان تا اندازه‌اى مشكل است؛ بنابراين، مؤلف اين اثر بر آن شده كه اشعار مثنوى را به نثر ساده رايج در اين عصر برگرداند به‌طورى كه هيچ لغت غير مأنوس و جمله مبهمی در آن نباشد تا اهل اين زمان بتوانند استفاده بيشترى از مطالب آن بكنند.
توفیق سبحانی، مولوی‌پژوه معاصر در مقدمه این اثر تازه منتشر شده ضمن معرفی نویسنده اثر، دست به ارائه توضیحاتی درباره چگونگی خواندن این کتاب، نحوه راحت‌تر یافتن مطالب این اثر و بیان نواقص نسخه اصلی زده است و با ذکر آمار و مثال‌هایی از دفترهای مختلف این کتاب، راه را برای خواننده و مخاطب این اثر هموارتر کرده است.
سبحانی در قسمتی از مقدمه این کتاب می‌نویسد: «هر چند مرحوم نثری کتاب خود را نثر و شرح مثنوی نامیده است، اما بی‌تردید مقصود آن مرحوم از شرح، توضیحاتی است که در پای صفحات کتاب در اشارات مولانا به قرآن شریف و آیات آن و معانی آنها و احیانا احادیث و گاه معنی لغات کتاب است. در متن کتاب جز ابیات نثرشده مثنوی افزوده دیگری نیست و این کتاب برای کسانی که مثنوی مطالعه می‌کنند و گاه با ابیات مبهم روبه‌رو می‌شوند، راهنماست.
در بازنشر کتاب «نثر و شرح مثنوی» هر دو دفتر در یک جلد، یعنی دفتر اول و دوم در جلد اول و در 460 صفحه، دفتر سوم و چهارم در جلد دوم و در948 صفحه و دفتر پنجم و ششم هم در جلد سوم و در 1470 صفحه گنجانده شده است که در جلد اول این مجموعه سه جلدی ابتدا مقدمه توفیق سبحانی بر اثر، سپس مقدمه خود نویسنده بر اثر و در ادامه متن اثر آمده است و در دو جلد بعدی بدون مقدمه به متن پرداخته شده است.
بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه بازنشر «نثر و شرح مثنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی» به قلم موسی نثری و با مقدمه توفیق سبحانی را در سه جلد پالتویی و با جلدسازی نفیس و چشم‌نوازی با شمارگان 1000 نسخه منتشر کرده است.
نظر شما