مسعود معینی‌پور، دارای مدرک دکترا از دانشگاه معارف اسلامی، مدیر شبکه چهار سیما و عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، با اشاره به ماهیت این اثر بیان کرد: کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین» اولین اثر درباره اربعین‌پژوهی از منظر مطالعات تمدنی و علوم اجتماعی است. با توجه به اینکه در راهپیمایی اربعین، یک پدیده مردمی و اجتماعی در ابعاد بزرگ شکل می‌گیرد، این پدیده را از چند منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد.
نویسنده کتاب «کتاب الگوی توسعه سیاسی در اندیشه امام خمینی(ره)»، افزود: نکته نخست اینکه، این اجتماع بزرگ حول محور شخصیتی شکل می‌گیرد که در تمدن اسلامی دارای جایگاهی والا بوده و سازنده بسیاری از پایه‌های تمدن عظیم اسلامی است. در مقیاس تمدنی، همانطور که به وقایعی همچون عاشورا، بعثت، غدیر و ظهور حضرت حجت نگاه می‌کنیم، یک کنش و واکنش‌هایی در بستر اجتماعی در ارتباط با آن وقایع شکل می‌گیرد و یک ایده را تحقق می‌بخشد.
این استاد دانشگاه گفت: نکته دوم اینکه راهپیمایی اربعین، یک پدیده کاملا اجتماعی، مردمی و خودجوش است، لذا با زندگی عمومی مردم سروکار دارد و ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، مدیریتی، روانشناختی و ارتباطات میان‌فرهنگی را چندین روز درگیر می‌کند. ابعاد مختلفی در این راهپیمایی عظیم مستتر است که باید کشف شود و این ابعاد قابلیت پژوهش و بررسی‌های عمیق دارد.
معینی‌پور ادامه داد: در سال 94 این پدیده اجتماعی را با رویکرد علمی بررسی کردم. کتاب حاضر در چهار بخش با عنوان‌های مدنیت و امت در بستر اربعین، ظرفیت‌های کلان اجتماعی یک آیین دینی، آیین حسینی؛ ظرفیت‌های فرادینی و الگویی برای مطالعات آینده اربعین‌پژوهی، اربعین را از منظر تمدنی و علوم اجتماعی بررسی می‌کند. ظرفیت‌های تمدنی اربعین، سویه‌های جامعه‌شناختی اربعین، مباحث سیاست خارجی و مطالعات بین‌الملل، رویکرد مطالعات اقتصادی به اربعین و مطالعات میان‌فرهنگی، مهمترین سرفصل‌های کتاب هستند.
وی با اشاره به محتوای بخش‌های کتاب، اظهار کرد: بخش نخست کتاب به موضوعاتی همچون ظرفیت‌های تمدنی کنگره اربعین، مدنیت و معنویت در آن و تلاش‌های راهبردی در تاثیرات راهپیمایی اربعین بر تمدن‌سازی اسلامی پرداخته و در بخش دوم موضوعاتی مانند ظرفیت‌های گردهمایی اربعین، فرصت‌های پنهان و مدیریت رسانه‌ای آن و اصلاح الگوی زیارت گردشگرانه بررسی شده است. نقش آیین اربعین به منزله گفتمانی برای تعامل و تفاهم گفتمان‌های متنوع مذهبی، آیین اربعین و جهانی‌سازی و ظرفیت‌های فرادینی و بین‌المللی مراسم اربعین، از موضوعات مطرح شده در بخش سوم کتاب است و در فصل پایانی با محور قرار دادن مطالعات و پژوهش‌هایی که درباره این رویداد بزرگ صورت می‌گیرد، تلاش شده یک الگوی نظری برای این پژوهش‌ها شناسایی شود.
نویسنده کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین»، درباره مهمترین ویژگی‌های آن، بیان کرد: بحث مناسک‌پژوهی در نظام مطالعات بومی ما مورد توجه قرار نگرفته، در حالی‌که این پدیده یک مساله کاملا بومی و مهم است. به‌طور کلی در انجام پژوهش‌هایمان بیشتر به مسائل غیربومی توجه داریم. به این دلیل، موضوع پژوهش انجام شده، بدیع است.
معینی‌پور افزود: در بستر راهپیمایی اربعین، اتفاقات ناب اجتماعی رخ می‌دهد که تا دو سال پیش از منظر علمی بررسی نشده بود و همیشه از یک منظر حماسی و عاطفی به آن توجه داشتیم. همواره تلاش کردیم با روش‌های مطالعات علوم اجتماعی غربی به مطالعه مسائل بومی خود بپردازیم. در این کتاب، در حد توان یک نظام روش‌شناسی بومی تولید شد تا بتواند برای الگوهای زندگی اجتماعی دستاوردی داشته باشد. این حوزه مطالعاتی، برای جهان تشیع نیز می‌تواند مفید باشد و مخاطبان داخلی و بین‌المللی را به خود جلب کند.
کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین» با حمایت پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری تدوین و از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.
نظر شما