در ابتدای جلسه مژده دقیقی، درباره سابقه ترجمه این نوع مجموعه داستان‌ها گفت: در سال 1379 اولین مجموعه داستانی که از نویسندگان مختلف ترجمه کرده بودم، وارد بازار کتاب شد. در آن کتاب هم اکثر نویسندگان ناشناخته و کمتر شناخته‌شده بودند و من هم مترجم تازه کاری بودم. بنابراین انتشار آن از هر لحاظ ریسک بود. آن مجموعه، داستان‌های جدید با فضایی تازه به خواننده عرضه می‌کرد. تجدید چاپش مرا دلگرم کرد. تشویق شدم برای گردآوری مجموعه‌های بعدی مانند «مشقت‌های عشق» و بقیه مجموعه‌ها تا همین کتاب که پنجمین مجموعه است. این مجموعه‌ها تبدیل به سیاقی در انتشارات نیلوفر شده است و هر چند سال یک‌بار چنین کتابی از این انتشارات راهی بازار شود.
دقیقی درباره ویژگی داستان‌ها در کتاب «کیک عروسی و داستان‌های دیگر» توضیح داد: این داستان‌ها اشتراک مضمونی ندارند. سبک‌ها، فضاها و نویسنده‌ها بسیار با هم متفاوتند. هرکدام در نوع خود داستان‌های خوبی هستند. چیزی که به نظرم در این مجموعه اهمیت دارد، بیان مسائل انسان امروز است. در این داستان‌ها به مسائلی مانند تنهایی، بیماری، فروپاشی خانواده، تبعید و بیگانگی نسل‌ها پرداخته شده است.
وی افزود:نویسنده‌هایی را انتخاب کردم که اسم برخی از آن‌ها در ایران کمتر شنیده شده است. برخی از این نویسنده‌ها در کشور خودشان هم تازه‌کارند. برخی از آن‌ها هم امروز نویسنده‌های مطرحی هستند. البته منظورم این نیست که این نویسنده‌ها کشف من هستند، به هر صورت فیلترهایی هم مانند جایزه،مجلات معتبر و... بوده که من به آن‌ها برای انتخاب این داستان‌ها اعتماد کرده‌ام.
مژده دقیقی
مترجم «یک مهمانی، یک رقص و داستان‌های دیگر» درباره دیگر کتاب‌هایی که از این دست ترجمه کرده توضیح داد: نویسنده‌هایی که محبوب من هستند در مجموعه‌هایی که ترجمه کرده‌ام، تکرار می‌شوند. یکی از این نویسنده‌ها ایزاک بشویس سینگر است که به نظرم قصه‌گوی شیرینی است. از نویسندگان محبوبم مانند سینگر و آلیس مونرو به طور مستقل کتاب‌ها و مجموعه‌هایی ترجمه کرده‌ام.
وی درباره نحوه انتخاب داستان‌های این مجموعه گفت: دلیلی نمی‌توانم برای چند و چون انتخاب‌هایم ذکر کنم. بیشتر آن‌ها پسند شخصی بوده و شم انتخابم می‌گفته که داستان‌های خوبی هستند. من معمولا ملاک و چارچوبی برای انتخاب داستان‌ها در نظر نمی‌گیرم که بعدها نتوانم به آن پایبند باشم.
دقیقی در انتهای صحبت‌هایش گفت: آرزوی من و بقیه مترجمان این است که روزی بدون محدودیت بتوانیم بخش بزرگی از ادبیات جهان را به خواننده ایرانی معرفی کنیم.آنچه امروز به نام ادبیات جهان در ایران ترجمه می‌شود، بخش کوچکی از آن چیزی است که منتشر می شود. انسان امروز مسائل بزرگتری دارد که امیدوارم بتوان روزی آن‌ها را در فضای بدون ملاحظات بازتاب داد.
حسن میرعابدینی، مولف صد سال داستان نویسی در ایران، در نشست معرفی و بررسی مجموعه داستان «کیک عروسی و داستان‌های دیگر» گفت: این مجموعه مشتمل بر 11 داستان کوتاه و یک مقاله است و پنجمین گلچین ادبیات خارجی است که به انتخاب مژده دقیقی منتشر می‌شود.
این منتقد ادامه داد: از گذشته‌های دور ایرانیان گلچین‌های شعر به وجود می‌آوردند. در دوره معاصر نخستین گلچینی که منتشر شد مربوط به محمدضیاء هشترودی در سال 1301 شمسی و منتخبی از آثار مهاجرین بود. نخستین گلچین‌های داستان مربوط به سال 1330 شمسی است.
این منتقد و پژوهشگر ادبی درباره سابقه نوشتن داستان کوتاه در ایران توضیحات مفصلی داد و عنوان کرد: عبارت داستان کوتاه تا سال 1320 در صحنه ادبی ایران مطرح نبود. از داستان کوتاه به عنوان شکل‌های کوچک ادبی و حکایت یاد می‌شد. برای اولین بار پرویز خانلری داستان کوتاه را به عنوان یک نوع مستقل ادبی در کنار رمان و نمایش‌نامه نشاند. صفدر تقی‌زاده نیز چند آنتولوژی داستان کوتاه از نویسندگان ایرانی و خارجی در سال‌های بعد از انقلاب منتشر کرد.
میرعابدینی از مژده دقیقی به عنوان مترجمی نام برد که نامش روی کتاب اعتماد خواننده را به دنبال دارد.
حسن میرعابدینی
میرعابدینی در ادامه گفت: غالب نویسندگانی که دقیقی انتخاب می‌کند برای ما شناخته‌شده نیستند، اما در عین حال انتخاب‌های سنجیده داستان‌ها ضمن ارائه چشم‌اندازی از جریان زنده جهان امروز از دنیای انگلیسی‌زبان، متن خلاقی را برای کارگاه‌های داستان‌نویسی و نویسندگان جوان ارائه می‌دهد. این داستان‌ها به دور از بازی‌های فرمی زبانی بی‌ریشه‌ای است که در دو دهه اخیر وبال گردن داستان‌نویسی ایران شده است.
میرعابدینی همچنین درباره کیفیت ترجمه این مجموعه عنوان کرد: مترجم نقش خلاقی در درآوردن داستان‌ها به زبان فارسی داشته است. بسیاری از داستان‌های امروز ایران یک زبان گزارشی و خشک و بی‌روح دارند که در بیان احساسات بشر امروز ناتوان است.
میرعابدینی به بیان خصوصیات اصلی داستان‌های این مجموعه پرداخت و سه ویژگی چرخش‌های زبانی، روانی سخن و تعبیرات تصویری را برای آن‌ها برشمرد.
وی همچنین از چند داستان باارزش مجموعه به نام‌های «هنر کدبانوگری» از برگمن، «همسایه‌ها» از سینگر و داستان «یک روز به بطالت گذشت» که از جولی اوتسکا در این مجموعه آمده صحبت کرد و به تشریح ویژگی‌های این داستان‌ها پرداخت.
میرعابدینی این داستان‌ها را از حیث طرح‌ریزی، نوع روایت و... بررسی کرد و سپس از داستان «همسایه‌ها»ی سینگر به عنوان گل سرسبد این مجموعه نام برد. و درباره این داستان گفت: داستان «همسایه‌ها» قصه‌ای حسب‌حالی مبتنی بر خاطرات نویسنده است که طی آن دو شخصیت ساخته شده و در عین حال حضور خلاق نویسنده هم در متن وجود دارد. این داستان دارای ماجراهای عجیب و غریبی است که تنها در خود زندگی می‌توان به آن پی برد.
این منتقد درباره داستان «کیک عروسی» که نام مجموعه از آن گرفته شده است هم توضیحاتی داد و آن را یک داستان مهاجرتی خاورمیانه‌ای خواند و استفاده از شیء در ساخت داستان را از ویژگی‌های آن برشمرد.
او سپس به داستان «صدایی در شب » نوشته استیون میلهاورز پرداخت و ترجمه این داستان را با توجه به اصطلاحات یهودی آن مشکل دانست و نیز داستان «مرد کوچک» نوشته مایکل کانینگهم را افسانه‌ای با عینیت‌های امروز خواند.
وی درباره وضعیت کنونی رمان و داستان کوتاه در ایران گفت: در جامعه امروز ما تلاش برای پدیدآوردن رمان بیشتر است و داستان کوتاه ارج وقرب خود را ندارد. دلایل آن هم این است که اقبال ناشران برای چاپ رمان بیشتر است و همچنین نشریات تخصصی برای چاپ رمان کم داریم. رمان بیش از هر نوع ادبی دیگر قادر به بازتاب دادن جامعه بوده است. برای مثال توماس مان همیشه آرزو داشت که مانند تولستوی رمان بنویسد اما پس از آشنایی با داستان‌های چخوف پی به عظمت داستان کوتاه می‌برد. دلیل دیگر اقبال به رمان این است که نویسنده گمان می‌برد که تا رمان ننوشته به عنوان نویسنده شناخته و مطرح نمی‌شود. اما با همه این مسائل در داستان کوتاه موفق‌تر بوده‌ایم و در جریان رمان‌نویسی پرتوشه و توانی نداریم. داستان کوتاه به فرم سنت شعری ما هم نزدیک‌تر است.
میر عابدینی همچنین عنوان کرد که کارلوس فوئنتس، داستان کوتاه را فرزند هزارویکشب می‌داند.
حسین پاینده
آخرین سخنران نشست حسین پاینده، منتقد ادبی و استاد نظریه و نقد ادبی دانشگاه علامه طباطبائی، درباره مقدمه کتاب «کیک عروسی و داستان‌های دیگر» توضیحاتی داد و گفت: تمرکز من برای صحبت بیشتر برای مطلب ابتدای کتاب با عنوان «آرزوی داستان کوتاه» نوشته استیون میلهاورز است. مقدمه مترجم هم راهنمای خوبی برای نویسندگان تازه‌کاری است که می‌خواهند داستان کوتاه بنویسند. درباره اهمیت ترجمه هم باید بگویم که به این موضوع در کشور ما توجه نشده است. ترجمه همواره در کشور ما سبک‌ساز بوده است.
پاینده به تاثیر ترجمه بر آثار نویسندگان دهه چهل پرداخت و عنوان کرد: در اوایل دهه چهل ترجمه در مورد فلسفه جدید مانند اگزیستانسیالیسم باب شد و توجه نویسندگان ما به این مکتب فلسفی جلب شد و داستان‌هایی که به رشته تحریر درآوردند، متاثر از این ترجمه‌ها بود. برخی از مترجمان ما که نویسنده هم بودند، به این جریان کمک کردند.
وی در ادامه صحبت‌هایش عنوان کرد: در حوزه ترجمه متون ادبی دشواری دوچندان است مترجمی مانند دقیقی دست به گزینش داستان‌هایی زده که وحدت مضمونی ندارند و هرکدام از نویسندگان سبک کاری خودش را دارد. دشواری ترجمه این کار به آن جهت است که مترجم باید هربار و در هر داستان در انتخاب معادل‌ها وسواس به خرج دهد و تجدیدنظر کند.
پاینده به ویژگی‌های این مجموعه نیز پرداخت و گفت: این کتاب برای کسانی که به نقد ادبی علاقه‌مندند و می‌خواهند بدانند که چطور می‌شود به لایه زیرین و پنهان داستان دست پیدا کرد بسیار مفید است. همچنین این کتاب برای نویسندگانی که مایل‌اند در حوزه داستان کوتاه به زبان فارسی داستان بنویسند، راه‌گشاست.
وی در ادامه عنوان کرد که هیچ اثر ادبی برای منتقد منتشر نمی‌شود و مخاطب آن عامه مردم هستند.
پاینده درباره سطوح مختلف داستان کوتاه و نحوه صحیح ارتباط با یک داستان کوتاه نیز توضیح داد. وی عنوان کرد: هر خواننده‌ای با اندکی توجه به جزئیات داستان می‌تواند به سطح اولیه داستان دست یابد و به التذاذ برسد. در سطح دوم التذاذ به سطح غنی‌تری از فهم جهان داستان نیاز است که مستلزم بازخوانی داستان و توجه به ساختار آن است.
پاینده در ادامه از ساختار داستان کوتاه و نحوه ایجاد بحران در داستان‌های مدرن و پسامدرن صحبت کرد و به بیان ویژگی‌های کلی داستان‌های مجموعه پرداخت.
وی درباره سطح پنهان و لایه زیرین داستان‌های کتاب «کیک عروسی» عنوان کرد: از پیچیدگی‌های این مجموعه سکوت است. در خواندن داستان‌های این مجموعه به فضای سفید بین کلمات و بین سطوح توجه کنید. بیشتر داستان‌های این مجموعه یک امر ساده را بیان می کنند اما در پس آن لایه ساده، دلالتی است که کشف آن به خواننده التذاذ می‌بخشد.
این منتقد ادبی درباره فواید خواندن این مجموعه برای داستان‌نویسان ایرانی صحبت کرد و همچنین به بحث نمادشناسی در داستان کوتاه پرداخت.
سپس درباره نسبت داستان کوتاه با مینی‌مالیسم توضیحاتی داد.
وی درباره وجه اشتراک بین عکاسی و داستان کوتاه عنوان کرد: داستان‌های این مجموعه مصداق عکس بدون تامل و اسنپ‌شات است. عکسی فوری از سوژه هنگامی که حواسش نیست و داستان‌ها مصداق ثبت عکس و لحظه‌ای از سوژه است.
در انتهای نشست، پرسش و پاسخی بین مترجم اثر، کارشناسان و حاضرین در جلسه برگزار شد و کارشناسان به سوالات حاضران پاسخ گفتند.
مژده دقیقی درباره نحوه انتخاب داستان‌ها پاسخ داد: من این نویسندگان را از بین برگزیدگان جوایز مختلف و از مطبوعات معتبر انتخاب کرده‌ام. البته محدودیت من در انتخاب زیاد است و به خصوص هنگامی که به عنوان مترجم حاضر نباشی در متن دست ببری، این سختی دوچندان می‌شود. انتخاب داستان به هیچ وجه آسان نیست و بسیار وقت گیر است.
دقیقی درباره سوال یکی از حاضران در جلسه درباره آمار دقیق داستان‌هایی که برای انتخاب در این مجموعه خوانده، گفت: هر مجموعه را طی چند سال ترجمه می‌کنم و برای انتخاب این 11 داستان حدود 40 تا 50 داستان کوتاه خواندم.
مژده دقیقی همچنین درباره دخیل‌شدن مترجم در داستان‌ها توضیح داد: ترجمه ادبیات داستانی با دیگر متون متفاوت است. مترجم باید با داستان‌ها رابطه ذهنی ایجاد کند و در قالب شخصیت‌ها فروبرود تا بتواند آن‌ها را دربیاورد. باید رابطه حسی با داستان برقرار شود و گاه خواننده هم از زبان من مترجم متوجه علاقه من به داستان خاصی می‌شود.
دقیقی درباره مشکلات ترجمه داستان‌های دیگر ملل گفت: مهم‌ترین مساله در تفاوت‌های فرهنگی است. مسائلی در این داستان‌ها به خصوص در مسائل روزمره زندگی‌شان وجود داشت که خواننده ایرانی هنوز با آن‌ها درگیر نشده و آن‌ها را لمس نکرده است. این مسائل گاه می‌تواند برای خواننده ایرانی غریبگی ایجاد کند و به ایجاد وقفه در داستان بیانجامد.
نظر شما