به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) شصت و هشتمین نشست ترویج کتابخوانی با عنوان «آفرینش‌های ادبی کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن» با حضور حسین علیجانی و محبوبه بزم‌آرا برگزار شد و دو سخنران این نشست به تحلیل وظایف این بخش و چالش‌ها و نیازمندی‌های آن پرداختند.
محبوبه بزم‌آرا، کارشناس مسوول ادبی کانون استان خراسان رضوی در این نشست ترویج کتابخوانی به معرفی مختصری از فعالیت‌های این بخش پرداخت و گفت: در تعریف این فعالیت‌ها می‌توانیم به نکته‌هایی بپردازیم که آن‌ها را منحصر به فرد کرده است. فعالیت‌های ادبی حضوری و مکاتبه‌ای و همچنین انجمن‌های ادبی هر کدام بخش جداگانه‌ای با فعالیت‌های مکمل هم هستند. ساختارمندی، سیر و روال منظم و مدون، ویژگی‌های این فعالیت‌ها است. این سیر هم در برخورد با اعضا مشخص شده است و هم این که مربی می‌داند که از ابتدای فعالیت قرار است چه مراحلی را طی کند. در ابتدای این فعالیت، مربی در کارگاه‌های ادبی کتابی مناسب با مخاطب را انتخاب می‌کند و فعالیت‌ها آغاز می‌شود. خوانش روان و تسلط او بر کتاب علاقه‌ی عضو را دو چندان می‌کند و او سعی در حفظ این عادت در عضو می‌کند. در مرحله‌ی بعدی است که آفرینش شکل می‌گیرد. مربی با خلاقیت خود ذهن عضو را سوق می‌دهد به سمت نوشتن و بعد خوانش آثار به ایجاد اعتماد به نفس در کودکان کمک می‌کند.
حسین علیجانی، مدیر سابق آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری، در ادامه این نشست گفت: مربیان و کارشناسان کانون با کتاب زندگی می‌کنند و کتاب را به عنوان زیستگاه به مخاطب معرفی می‌کنند. ما باید بدانیم که هدف آفرینش‌ها نگاه آماری و کمی نیست. ما در عرصه فرهنگ با کمیت در ارتباطیم. مربی گنجینه خود را در اختیار عضو می‌گذارد و به سادگی او را برای ورود به دنیای شهر و داستان آماده می‌کند. در این راه مهم نیست او چند کتاب خوانده یا تعداد این اعضا چقدر است. وقتی او نوشتن خلاق را پشت سر می‌گذارد در واقع از گنجینه هنگفت مربی بهره برده است. در این میان کتاب‌هایی از سوی مربیان معرفی می‌شود که برای عضو ایجاد انگیزه کند و در اصطلاح او را «کتابخور» کند. در پایان، خروجی این فعالیت‌ها در انجمن‌های ادبی دیده می‌شود. در این مرحله است که ما می‌توانیم توقع خروجی داشته باشیم.
این کارشناس ارشد علوم اجتماعی در این مرحله به شورای بررسی کتاب در آفرینش‌های ادبی اشاره کرد و افزود: شورای بررسی انتخاب کتاب بخش دیگری از فعالیت‌های این بخش است. شورایی کتاب‌ها را از لحاظ کیفی بررسی کرده‌اند، اما هر چه رخ می‌دهد در پایان قائم بر تجربیات شخصی مربی است که در سال‌های متمادی شکل گرفته است. بنابراین همه چیز بر عهده‌ی مربی قرار می‌گیرد که او اهل ادبیات و زیستن با کتاب است.
بزم‌آرا در ادامه به معرفی دیگر بخش‌های آفرینش‌های ادبی پرداخت. این کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: در بخش مکاتبه‌ای نیز همان اتفاق‌های کارگاه‌های ادبی رخ می‌دهد. مربی پاسخ‌گو به ذائقه‌سازی و معرفی کتاب می‌پردازد. ما می‌دانیم که داشتن یک شنونده برای کودکان و نوجوانان مهم است و این بخش اسرارآمیز که آن‌ها نمی‌دانند با چه کسی در ارتباط‌اند برای آن‌ها جذاب است. در کنار آن با توجه به تاثیرهای این مکاتبه‌ها می‌دانیم که تمام کتاب‌های ارسالی از سوی اعضای مکاتبه‌ای خوانده می‌شوند. و این برآیند پاسخی است برای آن‌دسته از افرادی که معتقدند باید مکاتبه‌های مجازی جای این ساختار سنتی را بگیرد. ما هم‌اینک هم ایمیل داریم اما خود اعضا دوست دارند نامه‌نگاری کنند و شکل کاغذی این ارتباط را بیشتر می‌پسندند.
او به چالش این شیوه نیز اشاره داشت: یکی از مسایل پیش روی این شیوه رشد تک بعدی است. اما با فعال‌شدن انجمن‌های ادبی امکان حضور این اعضا نیز فراهم شده تا آن‌ها به ایجاد ارتباط چهره به چهره و کلامی نیز بپردازند.
این شاعر در بخشی از سخنان خود به موضوع آرشیو آفرینش‌های ادبی و لزوم وجود این بخش اشاره کرد. او به ظرفیت پژوهشی این آرشیو اشاره داشت و انتشار آن‌ها را یک نوع مستندسازی و انگیزه‌ای برای فرونشاندن تب انتشار کتاب از سوی اعضا خواند.
علیجانی در تایید این سخنان گفت: ما باید بدانیم که رابطه مربی و عضو صرفا یک کار اداری نیست. بلکه فرصتی برای مطالعات جامعه‌شناختی است. انتشار و نگه‌داری آثار سبب می‌شود ما با نگرش و نگارش اعضا آشنا شویم. انتشار مجله‌ی «نشانی» نیز گامی در همین جهت بود. نمونه‌ای از آثار و شیوه پاسخ‌گویی به آن‌ها منتشر می‌شد و چنین الگویی می‌تواند برای وزیر آموزش و پرورش راه‌گشا هم باشد تا در واقع در حوزه زندگی و نه صرفا ادبی با خواست و نگاه کودکان و نوجوانان آشنا شود. بگذارید این‌طور بگویم، ما در این حوزه صرفا درگیر ادبیات نیستیم و این یکی از جنبه‌های مهم فعالیت ماست. از سوی دیگر خوب است به برنامه‌های «دوپنجره» اشاره کنم این برنامه رویداد کم‌نظیری است که نوجوان ما فرصت دارد با نویسنده در قالب نقد صحبت کند. نوجوانان ما از لحاظ ادبیت فربه شده‌اند و حالا در مقام منتقد حاضر می‌شوند. اما در همین راستا زمانی که صحبت از صرفه‌جویی می‌شود اولین جایی که صدمه می‌بیند فرهنگ است. متاسفانه ما تنها امکان برگزاری ۳۱ برنامه دوپنجره در طول سال را داریم. اما این محمل نه تنها به سود مولف است بلکه در شیوه بیان، و بالابردن اعتماد به نفس نوجوان تاثیر می‌گذارد.
این کارشناس ادامه داد: دو پنجره محملی است برای خطا کردن و بخشیده شدن و نوجوان پیش از ورود به جامعه چنین فضایی را تجربه می‌کند.
علیجانی در ادامه به بررسی مشکلات، چالش‌ها و راه‌کارهای حوزه‌ی آفرینش‌های ادبی کانون پرداخت. وی یکی از معضلات این بخش را نداشتن استقلال در برخی از تصمیم‌ها دانست. او مراحل تایید نشریه این بخش از سوی دیگر بخش‌ها را یک آسیب خواند و گفت: ما یا باید بپذیریم افرادی که انتخاب کرده‌ایم اهل فن‌اند و به آن‌ها اعتماد کنیم یا منتظر کوچک و کوچک‌تر شدن خلاقیت در یک واحد باشیم. زمانی که ما اجازه‌ی پرواز به مربیانمان در یک فضا را نمی‌دهیم، در پایان ضربه‌پذیر می‌شویم. در مدتی که من افتخار خدمت در این واحد را داشتم متاسفانه در مضیقه بود. با انبوهی از آثار در کلاسورها روبرو شدیم و از سویی امکان جذب نیرو نداشتیم. تصور می‌کنیم ۳۴۹ مربی برای ۱۰۳۰ کتابخانه بسیار اندک است. از طرفی گاهی با این نقد روبرو می‌شدیم که اعضای فعال ما چرا محدوداند و چرا اعضای کتاب‌خانه‌ها صعودی نیست. این درحالی است که کانون با اهداف کمی به وجود نیامده است.
بزم‌آرا نیز تصریح کرد: تصور من این است که ما در بخش مستندسازی موفق نبوده‌ایم. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت‌های منحصر به فرد زیادی دارد اما ما چراغ خاموش حرکت می‌کنیم. مثلا لازم است ما هفته‌ای 10 کتاب کانونی را در فضای مجازی معرفی کنیم و این اتفاق نمی‌افتد تا بازتابی برای فعالیت‌هایمان داشته باشیم.
علیجانی یکی از راه‌کارهای گسترش فعالیت‌های این بخش را دسترسی به تجهیزات خواند. بزم‌آرا نیز کانون را نیازمند گسترش فعالیت‌ها در دنیای مجازی خواند.
بر اساس خبر اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در پایان این نشست مربیان ادبی حاضر در جمع به بیان خواسته‌های خود پرداختند. همچنین حسین تولایی ضمن تقدیر از فعالیت‌های حسین علیجانی فعال شدن انجمن‌های ادبی، ارسال ۳هزار عنوان کتاب به دست مخاطب اصلی و حضور کتاب‌هایی از دیگر ناشران در نشست‌های دوپنجره را بخشی از فعالیت‌های بسیار مهم و تاثیرگذار مدیر سابق آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خواند.
نشست «آفرینش‌های ادبی کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن» روز دوشنبه 30 بهمن در کتابخانه مرجع کانون در مجتمع شهید ملک‌شامران برگزار شد.
بزم‌آرا در ادامه به معرفی دیگر بخش‌های آفرینش‌های ادبی پرداخت. این کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: در بخش مکاتبه‌ای نیز همان اتفاق‌های کارگاه‌های ادبی رخ می‌دهد. مربی پاسخ‌گو به ذائقه‌سازی و معرفی کتاب می‌پردازد. ما می‌دانیم که داشتن یک شنونده برای کودکان و نوجوانان مهم است و این بخش اسرارآمیز که آن‌ها نمی‌دانند با چه کسی در ارتباط‌اند برای آن‌ها جذاب است. در کنار آن با توجه به تاثیرهای این مکاتبه‌ها می‌دانیم که تمام کتاب‌های ارسالی از سوی اعضای مکاتبه‌ای خوانده می‌شوند. و این برآیند پاسخی است برای آن‌دسته از افرادی که معتقدند باید مکاتبه‌های مجازی جای این ساختار سنتی را بگیرد. ما هم‌اینک هم ایمیل داریم اما خود اعضا دوست دارند نامه‌نگاری کنند و شکل کاغذی این ارتباط را بیشتر می‌پسندند.
او به چالش این شیوه نیز اشاره داشت: یکی از مسایل پیش روی این شیوه رشد تک بعدی است. اما با فعال‌شدن انجمن‌های ادبی امکان حضور این اعضا نیز فراهم شده تا آن‌ها به ایجاد ارتباط چهره به چهره و کلامی نیز بپردازند.
این شاعر در بخشی از سخنان خود به موضوع آرشیو آفرینش‌های ادبی و لزوم وجود این بخش اشاره کرد. او به ظرفیت پژوهشی این آرشیو اشاره داشت و انتشار آن‌ها را یک نوع مستندسازی و انگیزه‌ای برای فرونشاندن تب انتشار کتاب از سوی اعضا خواند.
علیجانی در تایید این سخنان گفت: ما باید بدانیم که رابطه مربی و عضو صرفا یک کار اداری نیست. بلکه فرصتی برای مطالعات جامعه‌شناختی است. انتشار و نگه‌داری آثار سبب می‌شود ما با نگرش و نگارش اعضا آشنا شویم. انتشار مجله‌ی «نشانی» نیز گامی در همین جهت بود. نمونه‌ای از آثار و شیوه پاسخ‌گویی به آن‌ها منتشر می‌شد و چنین الگویی می‌تواند برای وزیر آموزش و پرورش راه‌گشا هم باشد تا در واقع در حوزه زندگی و نه صرفا ادبی با خواست و نگاه کودکان و نوجوانان آشنا شود. بگذارید این‌طور بگویم، ما در این حوزه صرفا درگیر ادبیات نیستیم و این یکی از جنبه‌های مهم فعالیت ماست. از سوی دیگر خوب است به برنامه‌های «دوپنجره» اشاره کنم این برنامه رویداد کم‌نظیری است که نوجوان ما فرصت دارد با نویسنده در قالب نقد صحبت کند. نوجوانان ما از لحاظ ادبیت فربه شده‌اند و حالا در مقام منتقد حاضر می‌شوند. اما در همین راستا زمانی که صحبت از صرفه‌جویی می‌شود اولین جایی که صدمه می‌بیند فرهنگ است. متاسفانه ما تنها امکان برگزاری ۳۱ برنامه دوپنجره در طول سال را داریم. اما این محمل نه تنها به سود مولف است بلکه در شیوه بیان، و بالابردن اعتماد به نفس نوجوان تاثیر می‌گذارد.
این کارشناس ادامه داد: دو پنجره محملی است برای خطا کردن و بخشیده شدن و نوجوان پیش از ورود به جامعه چنین فضایی را تجربه می‌کند.
علیجانی در ادامه به بررسی مشکلات، چالش‌ها و راه‌کارهای حوزه‌ی آفرینش‌های ادبی کانون پرداخت. وی یکی از معضلات این بخش را نداشتن استقلال در برخی از تصمیم‌ها دانست. او مراحل تایید نشریه این بخش از سوی دیگر بخش‌ها را یک آسیب خواند و گفت: ما یا باید بپذیریم افرادی که انتخاب کرده‌ایم اهل فن‌اند و به آن‌ها اعتماد کنیم یا منتظر کوچک و کوچک‌تر شدن خلاقیت در یک واحد باشیم. زمانی که ما اجازه‌ی پرواز به مربیانمان در یک فضا را نمی‌دهیم، در پایان ضربه‌پذیر می‌شویم. در مدتی که من افتخار خدمت در این واحد را داشتم متاسفانه در مضیقه بود. با انبوهی از آثار در کلاسورها روبرو شدیم و از سویی امکان جذب نیرو نداشتیم. تصور می‌کنیم ۳۴۹ مربی برای ۱۰۳۰ کتابخانه بسیار اندک است. از طرفی گاهی با این نقد روبرو می‌شدیم که اعضای فعال ما چرا محدوداند و چرا اعضای کتاب‌خانه‌ها صعودی نیست. این درحالی است که کانون با اهداف کمی به وجود نیامده است.
بزم‌آرا نیز تصریح کرد: تصور من این است که ما در بخش مستندسازی موفق نبوده‌ایم. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت‌های منحصر به فرد زیادی دارد اما ما چراغ خاموش حرکت می‌کنیم. مثلا لازم است ما هفته‌ای 10 کتاب کانونی را در فضای مجازی معرفی کنیم و این اتفاق نمی‌افتد تا بازتابی برای فعالیت‌هایمان داشته باشیم.
علیجانی یکی از راه‌کارهای گسترش فعالیت‌های این بخش را دسترسی به تجهیزات خواند. بزم‌آرا نیز کانون را نیازمند گسترش فعالیت‌ها در دنیای مجازی خواند.
بر اساس خبر اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در پایان این نشست مربیان ادبی حاضر در جمع به بیان خواسته‌های خود پرداختند. همچنین حسین تولایی ضمن تقدیر از فعالیت‌های حسین علیجانی فعال شدن انجمن‌های ادبی، ارسال ۳هزار عنوان کتاب به دست مخاطب اصلی و حضور کتاب‌هایی از دیگر ناشران در نشست‌های دوپنجره را بخشی از فعالیت‌های بسیار مهم و تاثیرگذار مدیر سابق آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خواند.
نشست «آفرینش‌های ادبی کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن» روز دوشنبه 30 بهمن در کتابخانه مرجع کانون در مجتمع شهید ملک‌شامران برگزار شد.
نظر شما