خبرگزاري كتاب ايران_آنژیلا عطایی:«حق تیر به سگ­‌های خانگی» مجموعه­ شعری از آناهیتا رضایی است که سال 1396 توسط نشر حکمت کلمه به چاپ رسیده است. مجموعه‌­ا­ی از شعرهای نسبتا بلند که وجه مشترک همه­ آن‌ها طنین تنانه­ شعرهاست.

تنانگی با نگاه زیبایی‌­شناسانه به هستی ما را با بدنی مواجه می­‌کند که در چارچوب مفاهیم تجریدی و تجربی قابل تعریف نیست اما هنرمند می­‌تواند در رابطه‌­ای کنش­گر میان خود و جهان پیرامونش به آن دست پیدا کند، بنابراین پدیدارشناسی، آن هم از نوع پدیدارشناسی ادراکی که موریس مرلوپونتی واضع آن است، بهترین رویکرد برای خوانش این مجموعه­ شعر است.

آناهیتا رضایی پزشک است و به همین دلیل بدن را بسیار خوب می­‌شناسد و از دریچه­ همین شناسایی در پی یافتن چیستی خود و جهان اطرافش برآمده است.او می­‌داند بدن انسان مرکز جهان اوست، نه به عنوان کانون یک چشم­انداز مرکزی، بلکه می‌­تواند پایگاهی برای ادراک هستی،حافظه و تخیل او باشد و همان­طور که نیچه گفته است: «هستی و جهان همواره چون پدیده های زیباشناختی خود را توجیه می­‌کنند.»

در شعرهای این مجموعه، رابطه­ بدن انسان با جهان، شبیه رابطه­ قلب با پیکر زنده است. این بدن انسان است که جهان پدیدار را زنده نگه­داشته است و آن را تعریف می‌­کند.بنابراین قطع عضو معلق در سطل آب، استخوان شکسته­ لگن از سه جا (شعر آگراندیسمان)، کمرگاهی که در لوله­‌های باریک چکه می‌­کند یا انگشتان آغشته به مایع نخاع (شعر مجلس عوام)، پاره­‌هایی از بدن انسان هستند که  همه چیز را می­‌شناسند و به یاد می‌آورند.

در شعرهای این مجموعه، با یک «تن متفکر»مواجه هستیم که در جست­وجوی کشف واقعیت اشیاء و مفاهیم و در واقع در پی کشف خویش است. تلاش این «تن متفکر» در مسیر کشف پدیده ها و ارتباط با  جهان اطراف در شعرهای مختلف با تامل، حرکت، کشف و گاهی ناامیدی از توان بازشناسی جهان اطراف است، بیمار، مرگ، معشوق یا بوی طناب دور سردر میدان اعدام وتایرهای سابیده­ بریجستون همگی به موضوعاتی برای کشف بدل شده‌ا­­ند.

تمام دیروز/ گردش انتقالی زمین قفل کرده بود/ هرچه شطحیات روزبهان بقلی خواندم/نشد وا نشد/ و تو از ارتباط بین‌­الاجزایی ارگان­‌های داخلی/ تنها به یک فراموشی ساده قناعت کردی
(شعر نشانده، صفحه­ 16)

از نظر مرلوپونتی ادراک، پدیداری سوبژکتیو و درونی نیست بلکه حالتی از وجود ما درجهان است. به عقیده­ی او برای ایستادن پیش روی جهان باید در درون جهان بود.شاعری که می­‌داند انسان ذاتا موجودی بدن­مند است و از طریق آن به ادراک می‌­رسد، می­تواند میان «بدن زیسته» و «بدن مادی» تمایز قایل شود. بدنی که در شعرهای این کتاب آمده است صرفا بدن مادی مورد مطالعه­ علم پزشکی نیست.

دستم روی کتف مریض قبلی فید شده بود/تماس با تو،مثل جا افتادن یک کتف از جادرآمده لذت داشت/تماس باحرارت تو از فاصله­‌های دور/ خیلی دور/ دورتر تا کردستان شیرکو/تا کردستا­ن‌های عراق/تا بلوچ‌­های پابه احرام 
(شعرمجلس عوام، صفحه­ 18)

بنابراین او دامنه­ تاثیرگذاری بدن را به حوزه­‌های اجتماعی و فرهنگی نیز گسترش می­‌دهد.با این نگاه، تن که شکلی چندجانبه از بدن است و دیگر نه ماده است و نه روح، به دوبخش تقسیم می‌­شود: تن جهان و تن بدن.تن در شعرهای این کتاب به آگاهی می‌رسد و دادوستدی پیوسته میان بدن و جهان پیرامونش ایجاد می­‌کند.

واقعیت برآمده از این مجموعه، واقعیت وجودی انسان است زیرا انسان با همه­ ابعاد و امکاناتش وسیله­‌ای است که چیزها با آن آشکار می­‌شوند. سوبژکتیویته­ انسانی موضوعی است که تخیل، فضاسازی، فرم و ساختار شعرها را ایجادکرده است و همه را حول محور تن جهان به گردش درآورده است.

آناهیتا رضایی شعرهای بیمه­ی SOS و شرحه­خانی در ابوغریب را با تجربه­ زبانی متفاوتی نوشته است که در نگاه اول با بقیه شعرهای این مجموعه هم­خوانی ندارند اما می‌­شود از این ناهمگونی به دلیل مواجهه­ شاعر با جهان و تلاش برای کشف آن  گذر کرد. به قول ریچارد رورتی : "واقعا اگر فهم بدن آسا­ن­تر بود، هیچ­کس به این فکر نمی‌­افتاد که ما ذهنی هم داریم.

ببخشید من دکترم/ با دست­‌های آغشته به جیب/ با ناتوانی این دستکش­‌های سیمانی/ که مرگ دور میزند آن را،خیلی از اوقات فراغت/ به رغم سادگی
(شعر برمی­گردیم گل نسرین بچینیم، صفحه­ 34)
 
 
منابع:
 

1. پالاسما، یوهان:1394، چشمان پوست، ترجمه­ علیرضا فخرکننده، نشر چشمه
   کارمن، تیلور: 1390، مرلوپونتی، ترجمه­ مسعود علیا، نشر ققنوس
   احمدی، بابک: 1390، هایدگر و پرسش بنیادین، نشر مرکز
   رضایی، آناهیتا: 1396، حق تیر به سگ‌­های خانگی، نشر حکمت کلمه