کتاب «تضاد دولت و ملت» نوشته محمدعلی همایون کاتوزیان از نشر نی، در سال 96 چندین ماه در فهرست آثار پرفروش قرار داشت. این کتاب مجموعه مقالاتی مستقل و درعین‌حال، وابسته به‌هم هستند که در مجموع دلایل و شواهد مؤید نظریه حکومت خودکامه را به‌دست می‌دهند و در آنها ریشه‌ها و اعتبار علمی نظریه حکومت خودکامه و مطالعات موردی مرتبط با آن ارائه شده است. همچنین نظریه عمومی انقلاب‌های ایرانی، فرّه ایزدی و حق الهی پادشاهان، لیبرالیسم اروپایی و مفاهیم نو آزادی در ایران، و... مورد بررسی قرار گرفته است.
ناشر درباره این اثر نوشته است: «بدون شک صادق هدایت از نخستین نویسندگانی است که با فرهنگ عامیانه مردم ایران برخوردی بسیار جدی و علمی داشته است. او به جمع‌آوری این فرهنگ از سراسر ایران کمر همت بست و داستان و افسانه و ترانه و ضرب‌المثل و اعتقادات و خرافات و باورهای سنتی و مذهبی و محلی مردم را جمع‌آوری کرد. قبلا بخش عظیمی از این فرهنگ سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد. مادری که با ترانه‌ی "لا لا لا لا گل پونه... گدا اومد در خونه" دخترش را به خواب سپرد همان دختر با همین ترانه در ایام بلوغ بچه خودش را خواباند. تحقیق صادق هدایت در مورد این فرهنگ کاملا علمی بود. او این فرهنگ را شکافت، تا عمق آن پیش رفت و طبقه‌بندی کرد، برایش الفبای صوتی تهیه کرد، نحوه‌ی کاوش آن در منطقه را معین کرد و فرهنگی که قرن‌ها خاک‌خورده به طور معجزه‌آسایی در دل مردم باقی مانده بود جلا داد و به آن هویت علمی-فرهنگی بخشید. او برای ترانه‌ها ارزش خاصی قائل بود. او ترانه‌های عامیانه را هنر و نبوغ ساده‌ترین طبقات مردم می‌داند. به ندرت سراینده‌ی آنها شناخته می‌شود؛ ولی آنها گران‌بهاترین و زنده‌ترین نمونه‌ی نشر زبان فارسی هستند.»
کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» نوشته رولف دوبلی که عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروز آن را ترجمه کردند چندین بار تجدید چاپ شده که نشان دهنده علاقه ویژه مخاطبان به این کتاب و مترجم آن بود. در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: «اگر قرار می‌شد هیچ انسانی دچار خطا و اشتباهی نشود؛ آیا جهان بهتری داشتیم؟ جنگ‌افروزی‌ها به پایان می‌رسید؟ جرم و جنایت از صحنه روزگار محو می‌شد؟ انسان‌ها با یکدیگر روابط بهتری برقرار می‌کردند؟ پاسخ به این پرسش‌ها و پیش‌بینی جهانی که هرگز تجربه‌اش نکرده‌ایم، کار دشواری است؛ اما آنچه قابل پیش‌بینی است، آن است که هر چه بیشتر خطاهای خود را بشناسیم، رویکرد بهتری به زندگی خود خواهیم داشت. از آنجا که خطاهای بشری در طول حیاتش از الگوهای مشابهی پیروی می‌کنند، امکان شناختن آنها نیز امری ممکن است.»
کتاب «انسان در جستجوی معنی» نوشته ویکتور فرانکل به ترجمه مهین میلانی و نهضت صالحیان از سوی نشر درسا روانه بازار نشر شد و مورد توجه علاقه‌مندان به آثار روانشناسی قرار گرفت و ماه‌ها پرفروش شد. در این کتاب ما با این هسته مرکزی اگزیستانسیالیسم رویارو می‌شویم که اگر زندگی کردن رنج بردن است، برای زنده ماندن باید ناگزیر معنایی در رنج بردن یافت. لوگوتراپی روشی است که کمتر به گذشته توجه دارد، و به درون‌نگری هم ارج چندانی نمی‌نهد، در ازاء توجه بیشتری به آینده، وظیفه، مسئولیت، معنی و هدفی دارد که بیمار باید زندگی آتی خود را صرف آن کند.
کتاب «فرآیند ساخت‌یابی نهاد زندان» از مشروطه تا پایان پهلوی اول نوشته یعقوب خزائی را انتشارات آگه روانه بازار نشر و در جشنواره دهخدا نیز حائز رتبه شد. کتاب در پنج فصل تنظیم شده که سرفصل‌های آن عبارتند از «بررسی و نقد منابع»، «زندان در دوره پیشامدرن»، «ساختار زندان مدرن»، «صورتبندی کنش‌ها در بستر ساختار زندان» و «مجازات در صحنه زندان» مولف در پیشگفتار مدعی است که کتاب تلاشی برای آشتی تاریخ‌ورزی با تفکر است: «پژوهش حاضر با کاربست نظریه جامعه‌شناسی و نیز تلفیق آن با روش‌های تاریخی از دریچه‌‌ای جدید به زندان نظر افکنده، و خوانش نوینی از این نهاد به دست داده است. در واقع اهتمام اثر حاضر این بوده است که تاریخ‌ورزی را با تفکر آشتی دهد، چراکه تفکر در تاریخ‌ورزی هنوز به‌مثابه یک پرسمان مرکز توجه قرار نگرفته است.»
کتاب «پیمایش علم و جامعه؛ تجربه جهانی و اجزای نسخه ایرانی» نوشته محمدامین قانعی‌راد که پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی آن را منتشر کرد، امسال توانست جوایز متعددی را در جشنواره‌های فارابی و دهخدا از آن خود کند. کتاب حاضر اندک نمونه‌های تحقیق در حوزه مطالعات اجتماعی و فرهنگی علم در ایران است که با هدف مطالعه مسائل و مشکلات در مناسبات علم و جامعه در ایران به نگارش در آمده است. قانعی‌راد در این کتاب با بررسی جامع تجربه جهانی مناسبات علم و جامعه، یک مدل مفهومی و تحلیلی بومی برای سنجش دیدگاه‌های مردم در مورد علم و فناوری تدوین کرده است.
اما از همین نویسنده کتاب «زوال پدرسالاری؛ فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی؟» نیز در سال 96 منتشر شد که از سوی فعالان حوزه علوم اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در سدۀ اخیر- و به‌طور خاص از انقلاب مشروطه تاکنون- برای جامعه ایران وضعیت‌های متعارضی را پدید آورده است. در این میان، یکی از زمینه‌های اساسی تحول نهادین در جامعه ما دگرگونی ساختار قدرت در خانواده است. امروزه پیامدهای تحولات نهاد خانواده در جامعه ایران، به یک دل‌نگرانی عمومی تبدیل شده است و در این مورد معمولاً دیدگاه‌های یک‌سویه‌ای بیان می‌شود. برخی با بدبینی تمام از پایان خانواده و برخی دیگر از ظهور خانواده‌ای انسانی‌تر و مدنی‌تر سخن می‌گویند. این اثر، دگردیسی خانواده را در دو سمت‌وسوی متفاوت فروپاشی و مدنی شدن دنبال می‌کند. در شرایط کنونی خانواده در یک وضعیت ابهام‌آمیز و در میانه فروپاشی و مدنی شدن به‌عنوان دو امکان متفاوت قرار دارد. جامعه ایرانی از یکسو با «خانواده‌های گسسته» و فروپاشیده و از سوی دیگر با «خانواده‌های مدنی» روبه‌رو است. در بین این دو امکان متفاوت نیز لزوماً نباید به دنبال پیروزی انحصاری یکی از آنها بود و این دو امکان متعارض حتی می‌توانند به‌طور همزمان وجود داشته باشند.»
کتاب «خداباوری و خداناباوری در عصر پساسکولار» نوشته سید مرتضی هاشمی مدنی هم امسال در جشنواره فارابی تجلیل شد. این کتاب که در دانشگاه «آدینبورا» اسکاتلند و به زبان انگلیسی نوشته شده «خداباوری و خداناباوری در عصر پساسکولاریسم» نام دارد و هنوز به زبان فارسی ترجمه نشده است. سؤال اساسی این کتاب این است که چگونه می‌توان پدیده نوظهور خداناباوران دین‌دار را توضیح داد. خداناباوری تا پیش از قرن هفدهم وجه‌ای منفی داشته و وجه‌ای مثبت آن امری متأخر است. همان‌طور که می‌دانیم خداناباوری به‌عنوان یک اتهام در دادگاه به سقراط وارد شد و او این اتهام را رد کرد. تا پیش از قرن هفدهم هم خداناباوری نوعی به‌چالش کشیدن خدای پذیرفته‌شده در اجتماع بوده. برای مثال می‌توان به جاستین شهید اشاره کرد که خود را نسبت به خدایان رومیان خداناباور می‌دانست. پروتستان‌ها نیز به خداانگاران یا دئیست‌های زمانشان خداناباور یا آتئیست می‌گفتند.
کتاب «جابجایی دو انقلاب چرخش‌های امر دینی در جامعه ایران» نوشته مهدی نجف‌زاده که انتشارات تیسا آن را روانه بازار نشر کرد در جشنواره دهخدا تجلیل شد. این اثر، چشم‌انداز جدیدی را از تغییرات سیاسی ـ اجتماعی طی سیصد سال گذشته ایران ارائه می‌دهد. از رهگذر بررسی نقش مذهب و با استناد به اسناد و مدارک، نویسنده ادعا می‌کند که شیعه به‌تدریج از سیمای مذهبی غیرسیاسی به حکومت فقیهان در جمهوری اسلامی رسیده است. کتاب حاضر در اصل، در صدد پاسخ به این پرسش است که چرا در جامعه سنتی و عقب‌مانده ایرانیِ دوره قاجاریه، انقلابی مدرن؛ و در جامعه نوشده ایرانی دوره پهلوی، انقلابی مذهبی و سنتی رخ داده است؟
منطق تاریخ به ما می‌گوید با توجه به گستردگی نقش مذهب در دوره قاجار، ابتدا باید انقلابی اسلامی رخ می‌داد و سپس بر پیکره آنچه رضاشاه از جامعه ایرانی ساخت، قانون مشروطه استوار می‌شد؛ اما گویی جامعه ایرانی مسیری وارونه را طی کرده است. کدام عوامل و نشانه‌ها چنین وارونگی شگرفِ تاریخی را توجیه‌پذیر می‌سازد؟ این اثر، روایتی بکر از این جابه‌جایی تاریخی ارائه می‌کند و مدعی است جمهوری اسلامی، به همان شکل که اکنون هست، آمال تاریخیِ روشنفکران ایرانی (اعم از چپ و راست) طی یک‌صد سال گذشته بوده است.
کتاب «پوپولیسم ایرانی» نوشته علی سرزعیم است که با پیش درآمدی از محسن رنانی از سوی انتشارات کرگدن منتشر شده و امسال جزء آثار پرفروش بود. سرزعیم در کتاب «پوپولیسم ایرانی» تلاش می‌کند تا دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد را در پرتو پاسخ‌گویی به چند پرسش تحلیل کند و به چالش بکشد. رویکرد پاسخ به این پرسش‌ها، اقتصاد سیاسی و ارتباطات سیاسی بوده است و چارچوب نظری مورد استفاده پوپولیسم یا همان عوامفریبی است.
سعید مدنی امسال با دو کتاب در حوزه علوم انسانی رونقی به بازار کتاب بخشید. کتاب «جامعه‌شناسی روسپی‌گری» وی از نشر کتاب پارسه راهی بازار کتاب شد که بیش از سایر آثار در سبد خرید علاقه‌مندان به حوزه علوم انسانی قرار گرفت. این کتاب، جمع‌بندی مطالعات سال‌های گذشته سعید مدنی درباره روسپی‌گری است. نویسنده ضمن مروری تاریخی بر وضعیت روسپی‌گری، مجموعه یافته‌های حاصل از مطالعه خود و همکارانش را با عنوان «ارزیابی سریع وضعیت روسپی‌گری در شهر تهران» به یافته‌های قبلی افزوده تا در این کتاب تصویری به روز‌تر و شفاف‌تر از موضوع ارائه دهد. همچنین کتاب «وضعیت توسعه انسانی در ایران، آسیب‌پذیری و تاب‌آوری» نوشته سعید مدنی‌قهفرخی نیز که در نیمه دو سال 96 روانه بازار کتاب شد از سوی اصحاب علوم انسانی مورد توجه قرار گرفت. این کتاب گزارشی از وضعیت توسعه انسانی در ایران است که بر اساس «گزارش توسعه انسانی» سازمان ملل متحد نوشته شده و در آن مخاطب به تفصیل با وضعیت کنونی ایران در دو حوزه آسیب‌پذیری و تاب‌آوری آشنا می‌شود.
کتاب «سير انديشه اقتصادي متفكران مسلمان»، تأليف محمدرضا يوسفی که از سوی انتشارات سمت منتشر شد امسال در جایزه کتاب سال حائز رتبه شد. بررسي و سير در انديشه‌های اقتصادي متفكران مسلمان موجب آشنايی دانشجويان و پژوهشگران با تحول و تكامل نظريه‌های اقتصادی مسلمانان در بستر تـاريخ، درك تـأثير شرايط اجتماعی، سياسی و ساخت دوران‌های تـاريخی بـرانديـشه‌هـای آنـان، توجـه بـه ميراث ارزشمند گذشتگان كه مغفول مانده، می‌شود. این اثر در نوع خود، از نظر موضوعی تألیف جدیدی است. مؤلف در این کتاب کوشیده است تا با دقت به کندوکاو در اندیشه‌های اقتصادی متفکران مسلمان بپردازد و در این راستا به منابع متنوع بسیاری استناد جسته است. نویسنده در این کتاب به‌خوبی تحول و تکامل نظریه‌های اقتصادی مسلمانان در بستر تاریخ و میراث ارزشمند گذشتگان را نشان داده است.
نظر شما