به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) میزگرد «نقد و بررسی هفده دوره انتخاب کتاب سال جایزه شهید حبیب غنی‌پور» با حضور محمد ناصری؛ دبیر جشنواره، ناصر نادری؛ سرداور بخش کودک، حبیب یوسف‌زاده؛ سرداور بخش نوجوان، ابراهیم زاهدی مطلق؛ سرداور بخش بزرگسال و محمدعلی قربانی؛ عضو شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه به میزبانی خبرگزاری ایبنا برگزار شد. بخش مربوط به ادبیات کودک و نوجوان در اینجا منتشر شد و در ادامه بخش مربوط به بزرگسال این جشنواره را می‌خوانید.
 
داوری جشنواره غنی‌پور از نام نویسنده اثر نمی‌گیرد
زاهدی‌مطلق با تاکید بر توجه جشنواره شهید حبیب غنی‌‌پور به همه آثار ادبیات داستانی به دور از نگاه جناحی گفت: به نظرم برای هیچ یک از جشنواره‌های ادبی به اندازه جشنواره شهید حبیب غنی‌پور نامه و پیام نرسیده که «چرا راه را اشتباه می‌ر‌وید». پیام‌هایی که در این دوره نیز فراوان بود.
 
سرداور گروه داستان بزرگسال هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌‌پور درباره فرآیند داوری این رویداد فرهنگی ادامه داد: هر کتابی که در جمهوری اسلامی ایران منتشر شود، محترم است و نام نویسنده نیز بر جریان داوری تاثیر‌گذار نیست؛ به‌عبارت دیگر داوران فقط به بررسی کتاب اقدام می‌کنند؛ البته جشنواره معیار‌های خود یعنی معیار مسجد را حفظ کرده است.
 
زاهدی‌مطلق با تاکید بر نگاه فراجناحی داوران افزود: معیار داوران در جریان بررسی آثار، مسجدِ واقعی است نه مسجد جناحی نه مسجد ضرار، بلکه مسجدی که همه می‌توانند زیر سقف آن قرار بگیرند.
 
این نویسنده با اشاره به رویکرد امیر‌حسین فردی درباره توجه به همه کتاب‌های ادبیات داستانی گفت: مرحوم امیر‌حسین فردی معتقد بود داوران حتی کتاب‌هایی را که گاهی از انتشار آن‌ها جلوگیری می‌شود، باید بخوانند؛ رویکردی که موجب شده در کتابخانه مسجد کتاب‌های متنوعی نگهداری شود.
 
ترجمه آثار برگزیده در دستور کار جشنواره نیست
زاهدی‌مطلق درباره اجرای ایده ترجمه آثار برگزیده جشنواره شهید حبیب غنی‌‌پور گفت: هرچند که دو مترجم توانمند، حبیب‌ یوسف‌زاده و محمد‌علی قربانی عضو شورای نویسندگان مسجد جواد‌الائمه هستند اما این ماموریت جزو وظایف ما نیست و فکری برای اجرایی شدن آن نداشتیم. هدف اصلی متولیان جشنواره پیگیری و معرفی ادبیات بومی است.
 
سرداور بخش بزرگسال جشنواره شهید حبیب غنی‌پور درباره معیار‌های داوری هفده دوره برگزاری این رویداد فرهنگی همچنین تحول و تغییر معیار‌ها براساس جریان‌های روز جامعه گفت: طی بیست سال گذشته اتفاقات سیاسی و اجتماعی فراوانی در کشور رخ داده است؛ بنابراین به مسائل روز پرداختیم و موج‌‌های نو ادبیات را شناسایی کرده‌ایم اما در جریان  ارزیابی و داوری آثار از تحولات سیاسی و اجتماعی روز جامعه تاثیر نگرفته‌ایم.
 
زاهدی‌مطلق ادامه داد: امیر‌حسین فردی سال 75 درباره موج‌های نو آن سال‌ها در گفت‌و‌گویی که با وی انجام دادم گفت: «هر وقت سر و صدای تازه‌ای در کشور پیدا می‌شود ابتدا از آن کناره‌گیری می‌کنم صبر می‌کنم ببینم چه موجی است. آیا اصالت دارد یا فقط شلوغ بازی است.»
 
از محکمات عدول نمی‌کنیم
وی ادامه داد: برخی مباحث کاملا شلوغ بازی ادبی است و هیچ اصالتی ندارد. گاهی موجی ایجاد می‌کنند و به دنبال طرح و تزریق حرفی در جامعه هستند. برخی که درباره این جریانات آگاهی ندارند گول می‌خورند و به چاپ‌ کتاب‌های تاثیر گرفته از جریان اقدام می‌کنند اما برخی دیگر گول نمی‌خورند و جشنواره شهید غنی‌‌پور معمولا گول نخورده است؛ اما به مسائل روز توجه دارد.
 
به گفته این نویسنده، جایزه شهید حبیب غنی‌‌پور با توجه به به‌روز بودن اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد‌‌‌الائمه از موج‌ها تاثیر نگرفته است اما داوران به‌طور حتم با آثار آشنایی دارند. مدعی نیستم صد در صد اما با درصد بالایی متوجه اصالت محتوای کتاب می‌شویم.

زاهدی مطلق افزود: اعضای شورای نویسندگان مسجد و متولیان برگزاری جشنواره اختلاف نظر‌ سیاسی دارند اما رویکرد‌های اصلی درباره جشنواره حفظ شده است. جشنواره اصول و به اصطلاح محکمات دارد که نباید از‌ آن‌ها عدول کند، اما با توجه به شرایط روز باید تغییراتی را ایجاد کند.
 
سلیقه داوران جشنواره غنی‌پور تغییر نکرده است
این نویسنده درباره سیر تحولات در حوزه ادبیات داستانی گفت: تغییری در سلیقه‌ داوران ایجاد نشده است. چند دوره از نویسندگان صاحب‌نام که در جریان داوری کتاب سال و جایزه جلال نیز حضور داشتند استفاده کردیم، اما به مرحوم امیر‌حسین فردی گفتم این افراد با همان سلیقه به داوری در جشنواره غنی‌پور اقدام می‌کنند بنابراین نگاه جشنواره در جریان این نگاه گم می‌شود؛ از سوی دیگر اعضا شورا متخصص و کتابشناس هستند هرچند کتابی ننوشته‌اند. بنابراین داوری‌ها به دست اعضا انجام شد و از این بابت نیز راضی هستیم.
 
ادبیات داستانی رشد قابل توجه داشته است
زاهدی‌مطلق درباره وضعیت فعلی رمان بزرگسال گفت: وضعیت رمان بزرگسال در مقایسه با بیست سال گذشته به‌طور قابل توجهی ارتقا پیدا کرده در حالی‌که اوایل شکل‌گیری جشنواره در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس به‌طور تقریبی اثری منتشر نمی‌شد البته تعداد نویسندگان اندک بود.  به‌عنوان مثال احمد دهقان که با خاطره‌نویسی شروع کرده بود در این حوزه قلم می‌زد. فراست هم بود. درباره انقلاب اسلامی نیز تقریبا کتابی وجود نداشت.
 

نویسندگان نمی‌توانند به مقوله جنگ بی‌‌توجه باشند
سرداور بخش بزرگسال جشنواره شهید جبیب غنی‌پور گفت: دو حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به قدری رشد کرده که با بخش آزاد ادغام شده است؛‌ به‌عبارت دیگر نیازی به حمایت ندارد  و مجزا کردن آن موجب ضعف بخش آزاد می‌شود. بسیاری از نویسندگان از دولت‌آبادی تا نویسندگان دیگر به جایی رسیده‌اند که نمی‌توانند بی‌توجه به جنگ بنویسند. چراکه جنگ اتفاق بزرگ با آثار فراوان است و بی‌تردید در آینده اثرات جنگ افزایش پیدا می‌کند.
 
شور و حال اندک شده اما قابل دفاع است
زاهدی‌مطلق در ادامه به مقایسه جریان داستان‌نویسی امروز با دو دهه گذشته پرداخت و ادامه داد: معتقدم شور و حال در حوزه ادبیات داستانی در مقایسه با نیمه دوم دهه 70 و دهه 80 کمتر است؛ اما داستان‌های قابل‌توجهی از نظر کیفی و قابل دفاع و افتخار در حال انتشار است.
 
ناصری در ادامه این میزگرد درباره این جشنواره گفت: یکی از نکات قابل‌توجه جشنواره شهید حبیب غنی‌پور این است که انتقاد ویژه‌ای از سوی برگزیده‌ها و حتی نامزد‌ها درباره فرآیند انتخاب‌ها طی برگزاری هفده دوره این رویداد فرهئگی  وجود نداشته است.         
وی با اشاره به دیدگاه یکی از نامزد‌ها درباره جشنواره شهید حبیب غنی‌پور ادامه داد: یکی از نامزد‌ها چند دوره قبل با ارسال نامه به یکی از سرداوران اعلام کرد: «این جشنواره مبتنی بر دوستی است، اما مطلقا دوستی در جریان داوری دخالتی ندارد.»
 


جشنواره غنی‌پور در همه دولت‌ها استقلال خود را حفظ کرده است
دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب‌غنی‌پور با بیان این مطلب که استقلال جشنواره با وجود روی کار آمدن دولت‌های مختلف حفظ شده است، ادامه داد: داوران جشنواره که از اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد‌الائمه هستند، به نهاد یا ارگانی وابستگی ندارند و حضورشان در جشنواره در واقع ادای دیْن به شهید حبیب غنی‌‌‌پور و مسجد‌ جواد‌‌‌الائمه است. دست‌اندرکاران جشنواره به مکان معنوی مسجد وابسته هستند.
 
محمد ناصری با تاکید بر وجود سیلقه در عین حفظ استقلال جشنواره افزود: یکی از دلایل اصلی نزدیکی سلائق  داوران این رویداد فرهنگی، بیش از 10 سال حضور در نشست داستان‌نویسی دو‌شنبه‌های مسجد‌جواد‌الائمه است. نقد نوشته‌ها و تبادل نظر در نشست‌های مستمر موجب شده تا به اصول مشترکی دست پیدا کنند.
 
جشنواره غنی‌پور همواره نتایج روشنی داشته است
این عضو شورای نویسندگان مسجد جواد‌الائمه با تاکید بر شفافیت جشنواره شهید حبیب غنی‌پور ادامه داد: افرادی از طیف‌های مختلف، دوره‌هایی به جشنواره  انتقاد‌هایی داشتند که معتقدیم ابراز نظر حق همه است از سوی دیگر تاکید داریم که این رویداد فرهنگی، همواره نتایج روشنی داشته است.
 
 متاثر جریانی نبودیم
به گفته دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌پور، این جشنواره هیچگاه از جریان‌ها متاثر نشده است. ناصری در ادامه با اشاره به مرام‌نامه پنج بندی جشنواره افزود: براساس مرام‌نامه جشنواره، آثار بدون توجه به وابستگی نویسنده به جناح سیاسی خاصی بررسی و داوری می‌‌شود، البته این بند منتقدانی نیز دارد.
 
ناصری با تایید بر وجود فشار‌های مختلف از‌‌جمله ادعای انحراف جشنواره از مسیر اولیه گفت: جشنواره هیچ‌گاه از فشار‌ها تاثیر نگرفته است؛ از سوی دیگر این مباحث عمدتا از سوی افرادی مطرح شده که داعیه مذهبی بودن دارند. متاسفیم، چرا تا این حد نگاه بسته‌ و خط‌کشی تقسیم آدم‌های خوب و آدم‌‌های بد وجود دارد. نگاهی که حاکی از بی‌عدالتی و تبعیض است.
 
خط‌کشی در داوری جشنواره غنی‌پور وجود ندارد  
دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌‌پور درباره تاثیر خط‌کشی‌های فکری و اعتقادی در داوری آثار حوزه ادبیات داستانی گفت: بیشتر جشنواره‌های ادبی داوری را با الصاق نویسنده به اثر انجام می‌دهند، به‌عبارت دیگر آثار و نویسندگان را دسته‌بندی می‌کنند. وجود این نوع دسته‌بندی منجر شده تا نتایج قبل از اعلام داوری نهایی تا حدود زیادی مشخص باشد در حالی‌که جریان داوری هفده دوره جشنواره شهید حیب غنی‌پور به دور از خط‌کشی‌ها انجام شده است.

وی با اشاره به برخی انتقاد‌ها به داوری جشنواره شهید حبیب غنی‌پور افزود: بعد از پایان ادعا‌های مکرر درباره استقلال جشنواره، برخی منتقدان به داوری انتقاد دارند، به‌عنوان مثال، داوران باید به پیشینه نامزد‌ها توجه کنند؛ به‌عبارت دیگر تاکید دارند دو موضوع سوابق نویسنده و محتوای تولیدی باید به یکدیگر متصل باشد. جریان این نگاه نیز از سوی متولیان برگزاری جشنواره قطع شد.
 
جشنواره غنی‌پور به نویسندگان مستعد نگاه ویژه‌ای دارد
به گفته ناصری، یکی از سیاست‌های شورای نویسندگان مسجد‌ جواد‌‌‌الائمه و جشنواره شهید حبیب‌غنی‌پور شناسایی نویسندگان کمتر شناخته شده مستعد است. وی تاکید کرد که بین دو اثری که امتیاز‌های برابر کسب کرده‌اند اثر نویسنده جوانِ کمتر شناخته شده برای داوران ارجحیت دارد.
 
دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌پور درباره روال داوری این رویداد فرهنگی گفت: اساس دریافت آثار براساس انتشار فراخوان و تعیین قید تاریخ برای ارسال اثر نیست البته از سه سال گذشته این فراخوان برای اطلاع‌رسانی به ناشران علاقه‌مند بلافاصله بعد از برگزاری آیین اختتامیه منتشر می‌شود. براساس داده‌های پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه خانه کتاب آثار شناسایی و جمع‌آوری می‌شود. داوران هفدهمین دوره جشنواره بالغ بر دو هزار عنوان کتاب را شناسایی کردند.
 
ناصری درباره تامین منابع مالی خرید کتاب‌ گفت: از دوره چهارم تا هفتم جشنواره خرید کتاب با کمک مالی برخی نهاد‌ها مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری انجام می‌شد. بنابر تصمیم اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد‌الائمه و با توجه به روال اداری، دربافت این کمک‌ها متوقف شد؛ از سوی دیگر اعضای مسجد از سال‌ 58 آموخته بودند، چطور با هزینه شخصی کتاب‌ تهیه کنند.
 
به گفته دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌پور،‌ پول خرید کتاب، پایان هر جلسه در لیوان سبز رنگی جمع‌آوری می‌شد؛ بنابراین توافق شد تا عطا کمک‌ها را به لقایش ببخشیم. استقلال جشنواره شهید حبیب غنی‌پور در این جریان‌ها ریشه دارد نه تنها از کمک‌ها چشم‌پوشی کردیم بلکه به این موضوع فکر کردیم که آیا تربیون برای حضور در جشنواره در اختیارشان قرار بدهیم یا نه؟
 
ناصری در تشریح تامین مخارج برگزاری جشنواره شهید حبیب غنی‌پور ادامه داد: همزمان با برگزاری دوره هفتم یا هشتم جشنواره که بر انصراف از کمک‌های مالی نهاد‌های دولتی و و غیر‌دولتی توافق شد یکی از اعضای مسجد که البته جزو گروه داستان‌نویسی نیست به تشکیل جمعی با هدف تامین مخارج جشنواره اقدام کرد.
 
وی افزود: ماهیانه 50 هزار تومان از اعضا دریافت می‌‌کند و قبل از برگزاری جشنواره مبلغی در اختیار برگزار‌کنندگان قرار می‌‌دهد. اگر پول کافی نباشد مجدد به سراغ اشخاصی می‌رود که می‌شناسد. بیژن غفازی‌زاده مسئول امور مالی است و هر یک از اعضای شورا زیرنظر وی به حساب بانکی ویژه جشنواره پول واریز می‌کنند. مبلغی که به همت عضو مسجد جواد‌الائمه جمع‌آوری می‌شود، همیشه بیشتر از مبلغ حساب بانکی است و بافی‌مانده آن برای جشنواره سال آینده ذخیره می‌شود. مبلغ 500 هزار تومان از پول این دوره هنوز باقی مانده که برای سال آینده هزینه خواهد شد.
 
کتاب به نام نویسنده و یا ناشر پالایش نمی‌شود
ناصری با اشاره به وجود رابطه صمیمی بین اعضا درباره مسائل مالی ادامه داد: شاید کل هزینه برگزاری جشنواره حدود 10 تا 15 میلیون تومان شود که برای مسجدی مانند جواد‌الائمه مبلغی به حساب نمی‌آید.
 
به گفته دبیر هفدهمین دوره جشنواره شهید حبیب غنی‌پور، جشنواره شهید حبیب غنی‌‌پور از دوره هشتم تا امروز به‌‌هیچ عنوان مشکل مالی نداشته و بابت شکل‌گیری این جریان نیز خوشحالیم.

ناصری درباره دلایل تاثیر‌‌گذاری آن بر نویسندگان گفت: بنیاد ادبیات داستانی جوایز مادی برگزیدگان را تهیه و برگزار‌کنندگان فقط نشان حبیب و تندیس جشنواره را اهدا می‌کنند. جشنواره به فضای معنوی متکی است و قائل به اشخاص نیست؛ بنابراین بر نویسندگان تاثیر می‌گذارد.
 
دبیر هفدهمین دوره جشنواره کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور افزود: جشنواره شهید غنی‌‌پور برای ناشران با اهمیت است چراکه عنوان برگزیده بر جلد کتاب‌های برگزیده و حتی کتاب‌های نامزد نیز وجود داشته است.
 

جشنواره غنی‌پور ادبیات داستانی را کاملا رصد می‌کند
قربانی در ادامه این میزگرد با توصیف جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور و فعالیت فرهنگی مسجد جواد‌الائمه به هیات مذهبی گفت: مرحوم امیر‌حسین فردی معتقد بود که درحال ارائه تعریف جدیدی از فعالیت فرهنگی در قالب هیات هستیم.
 
وی درباره فرآیند انتخاب آثار بیان کرد: علاوه بر انتشار فراخوان که از دو سال گذشته منتشر می‌شود، برخی ناشران که از قبل با جشنواره آشنا هستند و معتقدند کتاب در جشنواره دیده می‌شود، بلافاصله بعد از انتشار کتاب، یک یا دو نسخه را به دست من و یا سایر همکاران می‌رسانند.
 
قربانی با تاکید بر رصد کامل آثار حوزه ادبیات داستانی در سه بخش کودک و نوجوان و بزرگسال ادامه داد: براساس اطلاعات موسسه خانه کتاب سرداوران سه گروه کودک، نوجوان و بزرگسال در مرحله نخست، آثار را با هدف شناسایی آثاری که قطعا در جریان داوری قرار ندارند بررسی می‌کنند. ترجمه‌ها،‌ بازنویسی‌ها یا مجموعه‌ داستان‌ها در پالایش اولیه حذف می‌شوند.
 
این نویسنده گفت: جریان انتخاب کتاب‌ها در طول برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز ادامه دارد. براساس اطلاعات جمع‌آوری شده در نمایشگاه به سراغ ناشران می‌رویم. تعدادی از کتاب‌‌ها در این مرحله از گردونه داوری خارج می‌شوند و بسیاری از کتاب‌‌ها، خریداری و یا با تخفیف‌های قابل‌توجه تهیه می‌شوند، البته برخی از ناشران آثار را اهدا می‌کنند.
 
به گفته این نویسنده، شناسایی کتاب‌ها همچنین از طریق فهرست کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و یا بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برای اطمینان خاطر از سوی داوران بررسی می‌شود. آثار در دبیر‌خانه گروه‌‌بندی و سرداور هر بخش کتاب‌ها را دریافت می‌کند. داوری در سه مرحله انجام می‌َ‌شود. مدعی هستیم که 99 و 9 دهم درصد کتاب‌ها دیده می‌شوند.
 
قربانی با تاکید بر وجود نگاه تخصصی در بررسی آثار افزود: کتاب‌ها براساس دو معیار محتوای داستانی و دارا بودن حداقل 20 درصد امتیاز کیفی در جریان داوری قرار می‌گیرند؛ به‌عبارت دیگر کتابی به نام ناشر و یا نام نویسنده پالایاش نمی‌شود.
 
هر رمانی که در کشور منتشر شود برای جشنواره معتبر است
وی بیان کرد: برخی که جشنواره را مال خود می‌دانند به بررسی آثار برخی ناشران معترض شدند در حالی‌که طبق مرام‌نامه جشنواره شهید حبیب‌ غنی‌‌پور هر کتاب داستانی که در جمهوری اسلامی به زبان فارسی منتشر شده قابل قبول است و در جریان داوری قرار می‌گیرد. دو هزار عنوان کتاب در دوره هفدهم بررسی شده است و البته هزینه‌ای برای داوری پرداخت نمی‌‌کنیم.
 
این عضو شورای نویسندگان مسجد «جواد‌الائمه» درباره تاثیرات جشنواره شهید حبیب غنی‌پور ادامه داد: به‌نظر می‌رسد، یکی از مهم‌ترین تاثیرات جشنواره شهید حبیب‌غنی‌پور به‌عنوان رویداد کاملا مردم‌نهاد ایجاد انگیزه در کنار حس عاطفی و احساسی برای نویسندگان است. بزرگترین جایزه برای برگزیدگان دریافت تندیس و نشان حبیب از دست پدران شهداست.