به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، پانزدهمین برنامه از سلسله نشست‌های عصر کتاب با موضوع بزرگداشت زهره زرشناس، زبان‌شناس، ایران‌شناس و باستان‌شناس با حضور حمید تنکابنی (رئیس مرکز اسناد فرهنگی آسیا و مدیر مسئول مجله علمی- پژوهشی مطالعات فرهنگ و هنر آسیا)، نیکنام حسینی‌پور (مدیر عامل موسسه خانه کتاب)، احمد کتابی (عضو هیات علمی و استاد تمام پژوهشکده علوم اجتماعی)، فرزانه گشتاسب (دانشیار پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی)، مصطفی عاصی(رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی) و جمعی از اساتید و فرهیختگان، روز یکشنبه ۹ اردیبهشت، ساعت ۱۷ در سرای کتاب خانه کتاب برگزار شد.
 
موسسه خانه کتاب خانه‌ای برای فرهنگیان است
در ابتدای این نشست، نیکنام حسینی‌پور برای خوش‌آمدگویی به مهمانان در جایگاه قرار گرفت و گفت: مفتخریم که موسسه خانه کتاب به عنوان موسسه‌ای که برای خود جایگاهی دارد و خانه‌ای برای فرهنگیان است، دست به چنین اقداماتی زده است. در زمان‌های نه چندان دور، خیلی از فرهنگیان ما گذرشان هم به خانه کتاب نیفتاده بود، ولی در دولت تدبیر و امید فضایی ایجاد شده که بتوانیم از فرهیختگان و بزرگانمان، چه در خانم‌ها و چه در آقایان، تجلیل کنیم.
 
وی ادامه داد: چه خوب است که چنین مراسمی برگزار شود، بزرگان ما در صدر بنشینند و برای نسلی که بین فضای مجازی و حقیقی سرگردان هستند، یک هویت‌یابی و هویت‌شناسی انجام دهیم که آن هم از طریق بزرگداشت و تجلیل از بزرگان و الگوسازی‌هایی از این دست، صورت می‌پذیرد.

 

مصطفی عاصی، رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی هم که به نیابت از دکتر قبادی، ریاست پژوهشگاه علوم انسانی در این نشست شرکت کرده بود، گفت: در وهله اول به عنوان یک دوست و همکار قدیمی، خوشحالی خودم را از این موفقیت و موقعیت خانم زرشناس ابراز می‌کنم. من شاید یکی از قدیمی‌ترین دوستان و همکاران خانم زرشناس باشم که سابقه دوستی و همکاری ما به سال 50 و کار در فرهنگستان زبان ایران برمی‌گردد. در تمام این دورانی که به عنوان یک همکار نزدیک ایشان و در جریان کار او بودم، شاهد تلاش صادقانه او در جهت پیشبرد فرهنگ ایران بودم و می‌دانم که ایشان در این زمینه عاشقانه فعالیت می‌کند.
 
وی در ادامه گفت: گرامیداشت امروز خاص همین جمع حاضر است، چون ما در تمام این دوران و هر روز، ایشان را گرامی داشته‌ایم و خواهیم داشت. به عنوان یکی از همکاران پژوهشکده زبان شناسی و به نمایندگی از همه همکاران، چه آن‌هایی که حضور دارند و چه آن‌هایی که نیستند، این موفقیت و موقعیت را به ایشان تبریک می‌گویم و برای او آرزوی موفقیت‌های بیشتر دارم.
 
تبحر بی‌چون و چرای زرشناس در رشته تخصصی خود
 در ادامه احمد کتابی سخنان خود را با نقل ابیاتی از دیوان شمس، خطاب به دکتر زرشناس شروع کرد و گفت: برای دکتر زرشناس، چه از نظر مدارج فضل و چه از جهت مراتب فضیلت، برتری‌ها و شایستگی‌های پرشماری است که پرداختن به همه آن‌ها مجالسی بس گسترده و بیانی گویا می‌طلبد. از این رو با ملاحظه محدودیت فرصت و مخصوصا با توجه به مزجات بودن بضاعت گوینده، به خصوص در رشته تخصصی ایشان، تنها به توضیح مختصر چند خصیصه مهم زندگی علمی او و نیز شماری از ویژگی‌های اخلاقی وی بسنده می‌کنم.
 
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم اجتماعی در ادامه به چهار مورد از توانایی‌ها و برجستگی‌های علمی زرشناس اشاره و بیان کرد: تبحر بی‌چون و چرای زرشناس در رشته تخصصی خود، یعنی زبان، فرهنگ باستانی و مخصوصا در زمینه زبان سُغدی در ایران زبانزد است و در عرصه جهانی نیز از متخصصان تراز اول این زبان محسوب می‌شود.

 

کتابی تسلط مسلم زرشناس بر ادبیات و فرهنگ ایران باستان و ادیان آن دوران، توانایی مسلم و شایان تحسین او در نگارش نثر پخته و شیوای فارسی و برخورداری از قلمی توانا و سبک نگارش روشن و روان و در عین حال استوار را از دیگر توانایی‌ها و برجستگی‌های علمی زرشناس دانست و افزود:  تعلیم و پرورش دانشجو، ارشاد و تشویق آن‌ها به انجام پژوهش‌های عالمانه در فرهنگ و ادب پارسی و همچنین عضویت و شرکت در مجامع معتبر زبان‌شناسی و کنگره‌های مربوط به به زبان و فرهنگ و ایراد سخنرانی‌های عالمانه در آن‌ها، نمونه‌هایی دیگر از فعالیت‌های برجسته علمی این استاد است.
 
وی در ادامه به فضیلت‌ها و ویژگی‌های اخلاقی زرشناس اشاره کرد و گفت: فروتنی راستین ایشان که به حق زبانزد همه همکاران، دوستان و دانشجویان وی است، با بسیاری از تواضع‌های کاذب و ظاهری، تفاوت ماهوی دارد و مسئولیت‌پذیری ایشان در کارهای علمی و حتی امور زندگی خود، کم‌نظیر و فوق‌العاده است.
 
زرشناس الگو و نماینده شایسته برای پژوهشگران زبان‌های باستانی 
فرزانه گشتاسب، دانشجوی خدکتر زرشناس و از دیگر سخنرانان نشست، ضمن تبریک به او و تشکر از برگزارکنندگان این نشست، اظهار کرد: واقعیت این است که ایستادن من به عنوان سخنران در این مراسم بزرگداشت و صحبت کردن درباره دکتر زرشناس، حداقل برای خود من، هیچ توجیهی ندارد و دلیل اینکه به خودم جسارت دادم که اینجا حاضر شوم، این بود که از من خواسته شد، به عنوان دانشجوی استاد زرشناس، مطالبی را که از ایشان یاد گرفته‌ام را بازگو، یا حداقل برای خودم یادآوری کنم.
 
دانشیار پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی ادامه داد: علت دوم اینکه پذیرفتم در این جایگاه حضور یابم، این است که همه دانشجویان، چه خوب و چه بد، مدیون اساتید خود هستند که اگر این استاد دکتر زرشناس باشد، این دین سنگین‌تر می‌شود و من برای ادای بخشی از آن دین اینجا حاضر شدم.
 
گشتاسب در ادامه به نقش مهم زرشناس در تثبیت و آموزش آکادمیک زبان سُغدی و تالیفات او در این زمینه اشاره کرد و افزود: زرشناس ادامه دهنده کاری است که دکتر بدیع‌الزمان قریب آن را بنا نهاده است. وجه دیگر از کارهای علمی زرشناس، ارتباط وسیعی است که با اساتید و محققان رشته زبان‌های باستانی در تمام دنیا دارد که این ارتباط بسیار حائز اهمیت است. وی با مقالات متعددی که به زبان‌های غیر فارسی نوشته و ارائه می‌کند، با ارتباطی که با محققان و پژوهشگران تمام دنیا و همین‌طور شرکت فعال در همایش‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی، درواقع یک الگو و نماینده شایسته برای پژوهشگران زبان‌های باستانی در مجامع بین‌المللی است.

 

او ادامه داد: در اینجا بیشتر دوست دارم از آنچه که به عنوان یک دانشجو از استاد زرشناس برای من اهمیت زیادی داشت، صحبت کنم و آن بُِِعد و توانمندی اخلاقی آن استاد است که برای شخص من، بسیار الهام‌بخش و تاثیرگذار بوده است. من افتخار همکاری با زرشناس، هم در کارهای اجرایی و هم در کارهای علمی را داشته‌ام. از کارهایی که طی این مدت از ایشان یاد گرفته‌ام، وظیفه‌شناسی، مسئولانه عمل‌کردن و دقت در انجام امور است. وقتی وظیفه‌ای را می‌پذیرد، آن را به بهترین وجه ممکن، انجام می‌دهد و همه این خصوصیات در مدیریت او با یک ویژگی دیگر، یعنی عدل و انصاف همراه می‌شود.
 
 این همکار و دانشجوی زرشناس اضافه کرد: از ویژگی‌های خیلی لطیف و زیبای زرشناس، خیرخواهی است. ادب دکتر زرشناس در رفتار با دانشجو، از آن ویژگی‌های مهم، بارز و خاص ایشان است که خود من سعی کرده‌ام آن را در خود پرورش دهم، چون این ویژگی‌ از ویژگی‌هایی است که کمتر در اساتید دانشگاه‌ها دیده می‌شود و تقریبا نایاب شده است.
 
دکتر زرشناس شخصیت چند وجهی دارد
حمید تنکابنی از دیگر سخنرانان نشست، در آغاز صحبت‌های خود با بیان اینکه، سخن گفتن درباره زرشناس خیلی راحت نیست. چون شخصیت چند وجهی دارد، از وضعیت علمی و دانشگاهی گلایه کرد و گفت: تقریبا اجماع بر این است که حال دانشگاه‌های ما خوب نیست و اگر نگوییم که دچار نوعی کسوف دانشی و خردورزی شده‌ایم ولی حال دانشگاه‌ها و محافل علمی و حتی دانشجویان خوب نیست و اخلاق علمی فرو کاسته است.  من از همین‌جا به سهم خودم از این سنت پسندیده پاسداشت خدمت‌گزاران فرهنگی، معلمان و بزرگان تشکر و قدردانی می‌کنم، چرا که به دانشجویان و نخبگان جوان ما یادآوری می‌کند که امروزه هرچه در میراث فرهنگی و دانشگاهی و... داریم، به پاس زحمات بسیار همین بزرگان و بزرگواران بوده است.
 
تنکابنی در ادامه به خلاصه معیارهایی که به عنوان پیشینه استادان برتر که در نتیجه یک تحقیق طولانی در یک دانشگاه بزرگ خارجی مطرح و در دو کتاب منتشر شده، اشاره کرد و گفت: شش ویژگی برای اساتید برتر در این پژوهش مطرح شده که این ویژگی‌ها همه علمی و دانشی نیست و نکات بسیاری در آن‌ها مورد توجه است.

 

وی در ادامه به این شش ویژگی پرداخت و گفت:  از جمله این ویژگی‌ها این است که اساتید به موضوع خودشان اشراف کامل داشته و درک ذاتی نسبت به فرآیند یادگیری داشته باشند. نکته دیگر، تلاشگری در حوزه اندیشه، برگزاری کلاس‌هایی مبتنی بر مباحثه، نقد و طرح مسئله، آفریدن انتظاراتی برای دانشجو، خلق یک محیط آموزشی طبیعی و اعتماد به دانشجویان است. یک نکته کلیدی در نتیجه این تحقیق، نجابتی سالم در رفتار و کردار است و نکته ششم، برخورداری از یک نظام خود ارزیابی است که استادان برجسته بایستی کار خود را ارزیابی کنند.
 
رئیس مرکز اسناد فرهنگی آسیا از مقایسه این ویژگی‌ها با ویژگی‌های اساتید در ایران سخن به میان آورد و بیان کرد: منبع من در این مقایسه هم مشاهدات خودم، هم گفت‌وگو با استادان و هم گفت‌وگو با شاگردان این اساتید بود که جمع‌آوری این اطلاعات نه به صورت یک‌جا و در مدت کم که محصول برداشت طبیعی من طی این چند سال فعالیت من در این حوزه است.  
 
تنکابنی با بیان اینکه سخن گفتن درباره دکتر زرشناس خیلی راحت نیست. چون شخصیت چند وجهی دارد، به مقایسه ویژگی‌های استادان برتربا ویژگی‌های دکتر زرشناس پرداخت و اظهار کرد: برای این مقایسه، سعی کردم با توجه به تجربه زیسته خودم و همکاری چند ساله‌ای که با خانم زرشناس داشته‌ام و منابعی که عرض کردم، استفاده کنم.
 
در ادامه به پاس فعالیت‌های فرهنگی و علمی فراوان دکتر زهره زرشناس که این مراسم برای بزرگداشت او برگزار شده بود، تقدیرنامه‌ و هدایایی از طرف موسسه خانه کتاب، مرکز اسناد فرهنگی آسیا و پژوهشگاه علوم انسانی به ایشان اهدا شد.

 

در پایان مراسم هم، زهره زرشناس در جایگاه قرار گرفت و ضمن خیر مقدم به حاضرین و تشکر از مسئولین برگزار کننده این مراسم، گفت: نمی‌دانم با چه بیانی لطف و محبت شما سروران، دوستان، همکاران، استادان و دانشجویان عزیز را توصیف کنم که در صحبت‌های خود اینگونه مرا مورد لطف و عنایت خود قرار دادید. به راستی من خودم را شایسته این همه قدردانی و لطف نمی‌دانم و در خود توان سپاسگزاری و قدردانی را نمی‌بینم.
 
پاسداشت معلمان و خدمت‌گزاران فرهنگی سنت و ودیعه‌ پسندیده‌
او ادامه داد: پاسداشت معلمان و خدمت‌گزاران فرهنگی، به خصوص در این زمان که شأن علم و دانش اندکی کم‌رنگ شده، سنت و ودیعه‌ پسندیده‌ای است که من به سهم خودم از دست‌اندرکاران نهاد فرهنگی خانه کتاب، برای برگزاری این محفل ارجمند و فرهنگی، تشکر می‌کنم و برای آن‌ها آرزوی توفیق دارم. همین‌طور از حضور شما سروران محترم که با تشریف‌فرمایی و حضورتان رونق ویژه‌ای به این مجلس بخشیدید، تشکر می‌کنم و سپاس ویژه خودم را به پژوهشگاه علوم انسانی، به ویژه پژوهشکده زبان‌شناسی، مرکز فرهنگی آسیا، پژوهشکده علوم اجتماعی و استادانی که لطف کردند و تشریف آوردند و بنده را مورد عنایت خود قرار دادند، تقدیم می‌کنم.