به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بیژن اشتری سه کتاب از سوی نشر ثالث را با نام‌های «دختر استالین» (دوجلدی)، «ادبیات علیه استبداد» و «حرمسرای قذافی» به فارسی ترجمه کرده است. «حرمسرای قذافی» تازه‌ترین کتابی است که وی ترجمه کرده و در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چاپ نخست آن به پایان رسید و چاپ دومی شد. وی درباره ترجمه این کتاب و دیگر کتاب‌هایی که از سوی نشر ثالث منتشر شده سخن گفته است.

پرده‌برداری از راز مخوف زندگی دیکتاتور لیبی 

اشتری درباره کتاب «حرمسرای قذافی» گفت: آنیک کوژان که یک نویسنده فرانسوی و خبرنگار ارشد روزنامه لوموند فرانسه است، این کتاب را نوشته که ثمره تحقیقات او در یکی، دو سال بعد از سقوط محمد قذافی، دیکتاتور لیبی است. این کتاب، برنده چندین جایزه از نهادهای بین‌المللی روزنامه‌نگاری شده و نویسنده از یک راز مخوف و وحشتناک زندگی دیکتاتور لیبی پرده برداشته است. 

وی توضیح داد: نویسنده در این کتاب به قربانیان جنسی محمد قذافی پرداخته و با آنها مصاحبه گرفته تا بتواند داستان زندگی آنها را بنویسد. با خواندن این کتاب پی می‌بریم که قذافی، دیکتاتوری که چهل و دو سال بر لیبی حکومت کرد، از تجاوز جنسی به عنوان یک سلاح برای اعمال قدرت سیاسی و حفظ قدرت خودش استفاده کرده است و این نکته جدید و بدیعی در عالم دیکتاتورها است. در طول تاریخ، دیکتاتورها از سلاح‌های مختلفی علیه ملت‌هاشان استفاده کرده‌اند اما این که دیکتاتوری از تجاوز، به عنوان یک سلاح استفاده کند، نکته جدیدی است.

اشتری تاکید کرد: این که حاکمی که خودش را یک انقلابی مسلمان می‌دانست، چطور در زیرزمین کاخ خودش، حدود 40، 50 دختر و زن جوان را به عنوان بردگان جنسی خودش نگه می‌داشت.
 


وی درباره استفاده از تجاوز به عنوان ابزاری برای تداوم قدرت گفت: در یک جامعه سنتی مسلمان، تجاوز جنسی در حد یک تابو است. اگر زنی در جوامع مسلمان، مورد تجاوز قرار بگیرد، اعضای مذکر خانواده‌اش متحمل بی‌آبرویی‌های بسیاری می‌شوند. قذافی از همین نکته استفاده کرد. به عنوان مثال، اگر وزیر دفاع در حوزه قدرت با او رقابت می‌کرد، قذافی به همسر یا دخترش تجاوز می‌کرد. بعد از آن، وزیر دفاع برای همیشه سرافکنده بود. زنان بسیاری هم در آن جمع خودکشی کردند. البته روش‌هایی هم برای روحیه دادن به این زن‌ها در نظر می‌گرفتند و از جمله این که، سفرهایی برای آنها در نظر می‌گرفتند.

این مترجم درباره فاعلان تجاوزها اظهار کرد: عمل تجاوز، فقط توسط قذافی صورت نمی‌گرفت. زیردستی‌ها، وزرا، ژنرال‌های ارتش، نیروهای نظامی و سربازها به این فعل گمارده می‌شدند. در سال‌های آخر حکومت قذافی، سربازها و نظامی‌ها به زن و بچه افرادی که می‌گرفتند، تجاوز می‌کردند و با این عمل آنها را تحت فشار قرار می‌دادند. این کتاب در حوزه تاریخ معاصر جهان و زندگی‌نامه می‌گنجد.

اشتری گفت: این کتاب روایت داستانی‌ است که از دل مصاحبه با ثریا شخصیت اصلی کتاب بیرون کشیده شده و به صورت اول شخص بیان می‌شود. نویسنده ساعت‌ها با ثریا مصاحبه کرده و سپس به آن فرم داستانی داده است. اما این روایت، نیمی از کتاب را در برمی‌گیرد و نیم دیگر، شامل تحقیقاتی می‌شود که نویسنده در جامعه لیبی انجام داده تا ببیند گفته‌های ثریا به چه میزان واقعیت داشته و به همین خاطر با زنان متعددی گفت‌وگو داشته است.



نگاه به استالین از دریچه چشم دختر

اشتری درباره کتاب دو جلدی «دختر استالین» نیز گفت: این کتاب توسط رزماری سالیوان که یک‌ نویسنده کانادایی است تهیه شده و حدود 5 سال روی این پروژه کار کرده است. او مصاحبه‌هایی با افراد و شخصیت‌های مختلفی که با دختر استالین در ارتباط بوده‌اند گرفته و تمام اسناد مربوط به او را جمع‌آوری کرده است و به زندگی او از بدو کودکی تا زمان مرگش در سال 2011 پرداخته که بیش از هشتاد سال داشته است.

این مترجم درباره ویژگی این شخصیت افزود: دختر استالین یک شخصیت تاریخی است و اهمیت او هم به دلیل ارتباطی است که با پدرش داشته و هم اینکه در بسیاری از وقایع تاریخی حضور داشته است. از سوی دیگر، دختر استالین چند کتاب درباره جامعه و مردم کشورش در دوره استالین نوشته است که مهم‌ترین آنها «نامه به یک دوست» است که از نخستین‌ کتاب‌هایی است که پرده از وقایع جامعه استالینی برمی‌دارد.

اشتری در مورد ویژگی‌های دختر استالین اظهار کرد: او زنی متفکر، لیبرال و روشنفکر بود. فردی آزادی‌خواه که در جبهه مقابل پدرش قرار داشت. تضادهای این دختر و پدرش از بدو نوجوانی آشکار شد. دختر روحیه آزادمنشی داشت و پدرش نظامی سرکوبگری بود و این تضادها به جایی می‌رسد که هفت، هشت سال بعد از مرگ پدرش، دیگر نمی‌تواند جامعه شوروی را تحمل کند و با دو فرزندش به غرب رفت تا بتواند آزادانه حرفش را بزند و مردم را با واقعیت‌های جامعه شوروی آشنا کند.

وی درباره ژانر کتاب «دختر استالین» گفت: این کتاب، زندگی‌نامه صرف نیست. تاریخ هم هست و تلاش شده تا از دریچه چشم دختر به استالین نگاه شود. این کتاب، روایتی رمان‌گونه دارد. البته تمام اطلاعات کتاب، واقعیت صرف تاریخی است. منتها طعمی ادبی هم دارد که همین نکته و استفاده از شگردهای ادبی، روایتش را جذاب کرده است. این کتاب در ایران هم با استقبال مواجه شده است. کتاب دی ماه 96 منتشر شده و تا اکنون چاپ دوم آن هم در حال اتمام است و ناشر پیش‌بینی می‌کند که چاپ سوم آن هم به‌زودی عرضه شود.
 


رمانی که توانست قدرت را به زیر بکشد

اشتری در ادامه با اشاره به این نکته که اسفند سال گذشته، کتاب «ادبیات علیه استبداد» با ترجمه او از سوی نشر ثالث منتشر شده درباره این کتاب گفت: «ادبیات علیه استبداد» درباره زندگی بوریس پاسترناک، نویسنده رمان «دکتر ژیواگو» است و این که پاسترناک چگونه با این رمان، به نقد جامعه استالینی پرداخته است. پاسترناک این رمان را در دوره استالین نوشته، اما 5، 6 سال بعد از استالین، منتشر شد و البته جایزه نوبل را هم برد. نویسنده می‌کوشد تا به مخاطب بگوید که چگونه گاهی یک کتاب، قدرت و توانایی این را دارد که یک قدرت هفتاد، هشتاد ساله را به زیر بکشد و «دکتر ژیواگو» چنین قدرتی دارد.

این مترجم درباره ژانر کتاب «ادبیات علیه استبداد» گفت: این کتاب در حوزه تاریخ و تاریخ ادبیات می‌گنجد. و البته به نوعی زندگی‌نامه است. عنوان اصلی کتاب هم «پاسترناک و ژیواگو؛ ادبیات علیه استبداد» است. البته این نکته را هم در نظر داشته‌ باشید که رمان «دکتر ژیواگو» به نوعی شخصی‌نویسی است و بازتابی از کاراکتر خود پاسترناک هم هست. ژیواگو هم یک روشنفکر زاده قبل از انقلاب بولشویکی است که در زندگی‌اش دچار تضادها و درگیری‌های مختلفی می‌شود. خود پاسترناک هم در موارد متعددی اشاره می‌کند که ژیواگو به نوعی به خود او خیلی نزدیک است. ژیواگو هم روحیه شاعرانه‌ای دارد. و علاوه بر این، رابطه پاسترناک با زن‌ها هم بسیار به روابط ژیواگو شبیه است. از سوی دیگر، پاسترناک هم همین یک رمان را نوشته و باقی آثارش، شعر است و در این رمان هم زندگی خودش و نسل خودش را قبل از انقلاب سرخ شرح می‌دهد.