به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به همت بنیاد سعدی، نشست «نقش زبان فارسی در دیپلماسی عمومی و وضعیت زبان فارسی در جهان» با حضور فرهاد پالیزدار، معاون بین‌الملل بنیاد سعدی و رایزن پیشین کشورهای ترکیه، ارمنستان، هندوستان و ژاپن، حسن‌یوسف فیض‌بخش، نویسنده و روزنامه‌نگار تاجیکی، فلیحه زهرا کاظمی، استاد زبان فارسی دانشگاه بانوان لاهور پاکستان و موسس کرسی فردوسی در دانشگاه لاهور و علی‌اشرف شبستری، از سفیران پیشین ایران در تاجیکستان و رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان در محل سرای ملل سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
فرهاد پالیزدار به عنوان دبیر نشست و در ابتدای این جلسه به موضوع اهمیت زبان فارسی، مخاطبان زبان فارسی و انگیزه‌های یادگیری آن‌ها، راه‌اندازی بنیاد سعدی در راستای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان و اقدامات مهم راهبردی و زیرساختی و اجرایی که برای دانشجویان و غیر فارسی‌زبانان در بنیاد سعدی صورت گرفته، پرداخت و مختصرا آن را توضیح داد.


 
دیدن ایران بزرگ آرزوی دیرینه و کودکی من بود
حسن‌یوسف فیض‌بخش، روزنامه‌نگار و نویسنده تاجیکی از شرکت در نمایشگاه کتاب تهران بسیار اظهار خوشحالی کرد و گفت: بنده توسط خواست خداوند و جهت کوشش‌ها و زحمت‌های بسیار سفارت جمهوری اسلامی در تاجیکستان و توسط تلاش‌های مدیریت و مسئولین نمایشگاه به اینجا آمده‌ام و آرزویی دیرینه که از زمان بچگی در قلب می‌پروراندم یعنی دیدن ایران بزرگ میسر و امکان‌پذیر شد. ما تاجیکی‌ها از همان کودکی درباره ایران، افغانستان، تاجیکستان و دیگر کشورهای با فرهنگ مشترک یا در مجموع خراسان بزرگ چیزهایی می‌آموزیم و در دل آرزوی دیدن ایران را می‌پرورانیم.
 
او ادامه داد: من به کشورهای زیادی سفر کرده‌ام اما در این جا چیزی به شما می‌گویم که در عمر 69 ساله خود اولین بار است که آن را احساس کرده‌ام. هنگام ورود به ایران احساس کردم به شهر و کشوری می‌روم که برای من بیگانه نیست و این در حالی بود که برای اولین بار به ایران می‌آمدم. احساس کردم که به وطن اجداد و نیاکان خیلی نزدیک خود می‌روم و همین احساس باعث شد که از آن بالا به این کشور نگاه کنم و در مجموع احساس کردم که خارج از همه مرزبندی‌ها اینجا خراسان بزرگ است. برای همین کوشش کردم تصویر کوه، دریا، جنگل، بیشه‌زارها و ... را در ذهن خود تثبیت کنم.
 
این روزنامه‌نگار تاجیکی در ادامه گفت: گمان نمی‌کنم از اینکه گفته‌ام ایران، تاجیکستان و همچنین افغانستان و سایر کشورهای این سرحدات هموطن هستند و برای هرکدام از ساکنان این کشورها یک وطن مشترک محسوب می‌شود. این مردم تنها همانند یک ملت و هموطن نیستند بلکه مردمانی هم‌خون، برادر، همزبان، هم‌فرهنگ، هم‌دین و حتی با چهره‌ها، قامت و جثه مشابه هستند. این را از این نظر که مردم‌شناس هستم می‌گویم.
 


فیض‌بخش در ادامه به مشترکات ایران، تاجیکستان و افغانستان پرداخت و گفت: ما و شما مثل فرزندان یک پدر و مادر هستیم و چون زمانی که فرزندان بزرگ می‌شوند، اقتضای زندگی این است که خانه مستقل داشته باشند دلیل بر جدایی آنها از خانواده نیست. یعنی با جداشدن فرزند‌ها، فرزند یک پدر و مادر بودن به هم نمی‌خورد و مناسبت‌های فرزندی و پدری و برادری و خواهری تغییر نمی‌کند. بنابراین اینکه تاجیکستان، افغانستان و ایران با دولت‌هایی مستقل و مرزبندی‌های جغرافیایی جدا هستند، نمی‌توانند هم‌خونی، هم‌دینی، ادبیات و زبان مشترک را به هم بزنند.
 
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکی از نقش‌های زبان فارسی در دیپلماسی است
وی در ادامه به بیان چند مثال در مشترکات میان ایران و تاجیکستان پرداخت و گفت: اگرچه من تخصص فرهنگی دارم ولی گاهی کار دیپلماسی هم می‌کنم بهترین شکل دیپلماسی در کتاب صورت می‌گیرد که باید از طریق کتاب با کشورهای دیگر ارتباط برقرار کرد. بهترین شکل چنین چاره‌بینی‌ها در شکل نمایشگاه است. نمایشگاه کتاب تهران که امروز کارگزاری و راه‌اندازی شده یکی از نقش‌های زبان فارسی در دیپلماسی است چون اینطور که به من گفته شده نزدیک به 70 کشور در این نمایشگاه شرکت کرده‌اند و در این 10 روز تقریبا 5 میلیون نفر در نمایشگاه حضور پیدا کرده‌اند.
 
فیض‌بخش با خواندن شعری در باب کتاب ادامه داد: کتاب نه‌تنها بهترین یار و مهم‌ترین بخش است بلکه در پندار من باعث به‌هم‌آوری نسل‌ها و انسان‌ها، نزدیک‌کردن قوم‌ها و وسیله برقرار ارتباط بین کشورهاست. که این هم یک‌گونه دیپلماسی محسوب می‌شود. یکی از رسالت‌های کتاب در مسئله نزدیک‌شدن فرهنگ‌ها ادبیات، و اهل قلم است که خیلی موثر و ماندگار است.
 
او در پایان بیان کرد: اگر زبان فارسی و شاخه‌های دیگر آن نظیر تاجیکی و دری نباشد نمی‌توان بین کشورهایی که زبان فارسی در آن‌ها مشترک است همدلی ایجاد کرد که خوشبختانه زبان فارسی این امکان را فراهم کرده و این هم نوعی دیپلماسی عمومی است و نقش بزرگ زبان فارسی را مشخص می‌کند بدبختانه میلیون‌ها انسان هستند که نمی‌توانند باز زبان خودشان صحبت کنند و ما و شما بندگان خوشبخت هستیم که زبان خودمان را داریم و تا زبانی مشترک داریم همه ما تاجیک‌ها، افغان‌ها و ایرانی‌ها صاحب یک کشور و یک وطن هستند.
 


تاسیس کرسی فردوسی در دانشگاه لاهور پاکستان
فلیحه زهرا کاظمی، استاد دانشگاه بانوان لاهور ضمن بیان اینکه 10 سال قبل در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده و در حال حاضر شاهد پیشرفت فراوان آن است گفت: شهر لاهور یکی از معروف‌ترین و فرهنگی‌ترین شهرهای پاکستان است ما در آنجا سه دانشگاه داریم که هر سه آن زبان فارسی تا مقطع دکتری وجود دارد و تدریس می‌شود. تا قبل از سال 2008 فقط تا مقطع فوق دیپلم زبان فارسی ارائه می‌شد و از سال 2008 دوره لیسانس و فوق‌لیسانس به کمک اساتید ایرانی و تقریبا سه‌سال پیش مجوز کلاس دکتری و آموزش زبان فارسی در لاهور را گرفتیم.
 
وی ضمن توضیحاتی درباره دانشگاه، آموزش زبان فارسی و دانشجویان خود گفت: پیشنهاد می‌کنم که خانم‌ها را برای تدریس به دانشگاه بانوان لاهور بفرستید زیرا در آنجا یک خوابگاه جداگانه برای دانشجویان خارجی در نظر گرفته و تجهیز شده است. و مسئله امنیت هم تاحدودی بهتر از قبل است.
 
کاظمی در ادامه گفت: ما در دانشگاه لاهور کرسی فردوسی را داریم و فعالیت‌هایی در رابطه با ارائه شاهنامه و چاپ آن به زبان دری داشته‌ایم همچنین می‌توانم ادعا کنم که تندیسی که از فردوسی در دانشگاه داریم و توسط یک هنرمند پاکستانی ساخته شده شاید در هیچ جای ایران وجود نداشته باشد و طی بازدید‌هایی که از آن شده تعجب همگان را برانگیخته است.
 
استاد دانشگاه بانوان لاهور ضمن بیان اینکه ما دو کارگروه زبان فارسی در دانشگاه لاهور داریم از فعالیت‌هایی که در این گروه انجام داده‌اند سخن به میان آورد، فعالیت‌هایی که بنیاد فردوسی به آن پرداخته را تشریح کرد، کتاب‌های خود را معرفی کرده و گفت: در دانشگاه ما شاید کسی حافظ، سعدی و خیام را نشناسد ولی فردوسی را همه بسیار خوب و حتی شاید خیلی بیشتر از خود ایرانی‌ها می‌شناسند. ما در دانشگاه مجله‌ای به نام آناهیتا به زبان فارسی منتشر و همچنین یک کتاب درباره ضرب‌المثل‌های مشترک بین زبان فارسی و دری چاپ کرده‌ایم.
 
او در پایان گفت: ما به اندازه توان خود زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را در پاکستان آموزش و گسترش داده‌ایم و برای فردوسی فعالیت‌های فراوانی انجام داده‌ایم که ادامه این فعالیت‌ها به حمایت کشور و دولت ایران نیاز دارد. همچنین ما از ایرانی‌ها توقع داریم که همانطور که ما فردوسی را گرامی داشته‌ایم آن‌ها هم برای اقبال لاهوری چنین کاری انجام دهند.
 
علی‌اشرف شبستری از سفیران پیشین ایران در تاجیکستان و رئیس انجمن دوستی دو کشور ایران و تاجیکستان، آخرین سخنران این نشست درباره وضعیت زبان فارسی در تاجیکستانم و نقش آن در دیپلماسی عمومی و در پیرو صحبت‌های فیض بخش گفت: ما در کشورهایی مثل تاجیکستان، پاکستان و افغانستان خیلی احساس غریبی نمی‌کنیم. که این به خاطرپیچیدگی فرهنگی ما با یکدیگر و اشتراکات ادبی، زبانی و... است. در نتیجه ما نسبت به مردم این کشورها احساس خواهر و برادری داریم.
 
فرهنگ مرز نمی‌شناسد
شبستری ضمن تعریف خاطراتی از حضور خود در تاجیکستان و پاکستان و درباره احساس نزدیکی که بین آن‌ها وجود داشته، اضافه کرد: ما با باجیکستان اشتراکات زیادی داریم. حتی در دعاها و احترام به اهل‌بیت، انتخاب اسامی برای فرزندان و خیلی چیزهای دیگر شبیه به همدیگر هستیم. این درست است که در قالب دولت‌ها و ملت‌ها بین کشورهای ایران و تاجیکستان و... فاصله و مرز است اما فرهنگ مرز نمی‌شناسد و ما از نظر فرهنگی بسیار به هم نزدیک هستیم.
 
رئیس انجمن دوستی کشور ایران و تاجیکستان در ادامه گفت: اینکه در یک کشور دیگر مجسمه فردوسی ساخته می‌شود و جوانانی با آثار و فرهنگ ایرانی تربیت می‌شوند، نشانگر این است که ما در ایران وظیفه سنگینی برعهده داریم ولی خیلی کار نکرده‌ایم. من اینجا صریحا از خودمان انتقاد می‌کنم که در بحث فرهنگمان خیلی کم کار کرده‌ایم، در صورتی که ما ادبیات، پیشینه و فرهنگ غنی و مهمی داریم که جای کار فراوانی دارد.
 
وی در ادامه به فعالیت‌ها و انتشارات انجمن دوستی ایران و پاکستان اشاره کرد و افزود: ما در جاهایی موفق بوده‌ایم اما واقعیت این است که در ایران، در رابطه با تاجیکستان کم کار کرده‌ایم. باید به شناخت بیشتر آن توجه داشته باشیم و همت بگذاریم. معتقدم که بدون بستر فرهنگی کار دیپلماسی معطل می‌ماند و این از اهمیت دیپلماسی فرهنگی است. اگر توانستیم در جایی روابط و تعامل فرهنگی داشته باشیم، دیپلماسی موفق هم داشته‌ایم. کاری که در نمایشگاه کتاب و در همین سرای ملل صورت می‌گیرد یک دیپلماسی فرهنگی و عمومی است.
 
 
سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.