به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ اختتامیه هشتمین جایزه دوسالانه پروین صبح روز گذشته (23 تیرماه)‌ در حسینه جماران برگزار شد که با برخی حواشی روبه‌رو بود. از این رو گفت‌وگویی را با مهدی قزلی، دبیر اجرایی این جایزه و مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
 
این روزها سوالی در میان اهل قلم مطرح است و آن اینکه چرا در جایزه‌ای که برای جامعه اهل قلم خانم برگزار می‌شود، دبیر علمی و اجرایی جایزه مرد هستند. از طرفی حتی در مراسم اختتامیه نیز نماینده‌ای از جامعه خانم‌ها وجود نداشت. دلیل این اتفاق چیست؟
بر اساس آئین‌نامه دبیر علمی جایزه پروین همان دبیر جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است و این انتخاب به جنسیت ربطی ندارد. یعنی اگر دبیر جایزه کتاب سال آقا باشد، همان آقا دبیر جایزه پروین می‌شود و نمی‌توان دبیر خانم برای آن انتخاب کرد. از طرفی برگزارکننده جایزه پروین مانند دو جایزه شعر فجر و جایزه ادبی جلال آل‌احمد، بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان است؛ بنابراین مدیرعامل بنیاد نیز دبیر اجرایی جایزه است. با همه این تفاسیر قصدی برای انتخاب خانم یا آقا بودن دبیران جایزه وجود ندارد.
 
آیا امکان تغییر این قانون وجود ندارد؛ چراکه این موضوع مطالبه‌ای منطقی از سوی جامعه زنان است و بهتر است که این جایزه به دبیری یک خانم برگزار شود؟
تغییر این قانون به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیاز دارد و با توجه به آنکه این موضوع از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است به منزله یک قانون در حال اجراست و کاری از دست ما برنمی‌آید.
 
چرا این قانون در جایزه جلال وجود ندارد؟
این قانون درباره جایزه جلال نیز وجود داشت و ما حدود یک سال و نیم تلاش کردیم تا توانستیم این قانون را تغییر دهیم. در کل این تغییر قابل انجام است. البته باید این را به شما بگویم که ما برای حل این موضوع، تمام اعضای هیات علمی را از بانوان اهل قلم انتخاب کردیم و برعکس دوره‌های قبل که بین اعضا هیات علمی آقایان نیز حضور داشتند، در این دوره چنین اتفاقی تکرار نشد. در داوری‌ها نیز غیر از یک بخش در سایر بخش‌ها خانم‌ها حضور فعالی داشتند و در انتخاب نهایی به دلیل آنکه یک نفر از هیات علمی نیز به داوران اضافه شده‌اند، بنابراین تعداد داوران خانم بیشتر شده است. همه این موارد بیانگر آن است که ما تا جایی که امکان داشته است و دست‌مان باز بوده اقدام کرده‌ایم.
 
ترتیب سخنرانان چرا به این شکل بود؟
برگزاری جایزه پروین اعتصامی بر عهده معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ قاعده برنامه نیز به این شکل است که معمولا باید دبیرعلمی هر جایزه پشت تریبون برود و گزارشی از فعالیت‌های اجرا شده ارائه دهد. بنابراین محسن جوادی و آیت‌الله محمدعلی مهدوی‌راد سخنرانان اصلی این مراسم بودند. از طرفی خانم ابتکار هم به‌عنوان دولتی‌ترین مسئول جامعه زنان به این برنامه دعوت شده و قرار بر سخنرانی وی بود که او در شرف آمدن به برنامه، ماموریتی از سوی، رئیس‌جمهور دریافت کردند که نتوانستند به مراسم بیایند اما پیام وی در مراسم خوانده شد.

به نظر می‌رسد که هدف از برگزاری جایزه پروین توجه ویژه به ادبیات زنان است اما چرا در برنامه اختتامیه از این دید به جایزه نگاه نشد و سخنرانان تنها درباره پروین اعتصامی صحبت کردند؟
ما جایزه ادبی پروین اعتصامی را برگزار کردیم و طبیعی است که باید درباره او صحبت شود. در آئین‌نامه نیز آمده است که یکی از اهداف این جایزه بزرگداشت و توجه به پروین اعتصامی است و از همین بابت بخشی از صحبت‌ها به پروین اعتصامی اختصاص پیدا کرد. من نیز در این مراسم چندان صحبتی نکردم و تنها به مهمانان حاضر در مراسم خیرمقدم گفتم.

آیا بهتر نبود که یکی از اعضای هیات علمی که از خانم‌های اهل قلم تشکیل شده بود در این مراسم سخنرانی می‌کرد. برای مثال جای ژاله آموزگار به‌عنوان مهمان جلسه و سخنران خالی نبود؟ 
ما از همه بزرگواران برای حضور در مراسم اختتامیه دعوت کردیم و چند نفر از هیات علمی هم در اختتامیه بودند اما واقعیت این است بزرگی مانند ژاله آموزگار همین که منت بر سر ما گذاشتند و قبول کردند که در هیات علمی باشند، برای ما افتخار بزرگی است. باید توجه داشته باشیم که  وی در برنامه‌هایی به این شکل کمتر شرکت می‌کند و ترجیح می‌دهد که در برنامه‌های علمی و دانشگاهی باشد. واقعیت این است که این مراسم، جلسه هیات علمی نبود که وی را تحت فشار گذاریم که حتما در جلسه حضور داشته باشد.
 
بخش ویژه این دوره از جایزه پروین آن طور که مد نظر شما بود برگزار شد؟
ما امسال بخشی با عنوان «40 سال ادبیات انقلاب، امام خمینی (ره)) داشتیم که در آن از خانم‌ها فاطمه راکعی و سیمین‌دخت وحیدی تقدیر و تجلیل شدند. همچنین از دو پایان‌نامه‌ای که با موضوع انقلاب اسلامی و امام (ره) بود، تقدیر کردیم. در کنار این بخش‌ها، یک برنامه جنبی دیگر نیز داشتیم که در آن از حکیمه دبیران، به‌عنوان یک پروین‌پژوه تقدیر و تجلیل شد.
 
در این دوره از جایزه اتفاق بسیار جالبی رخ داد. رویا شاه‌حسین‌زاده که در جشنواره شعر فجر در رقابت با تمام شاعران توانسته بود برگزیده شود، حتی در میان کاندیدای این جایزه که همه خانم بودند، حضور نداشت. به نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟ 
ما در هر رویدادی هیات علمی و داورانی مجزا داریم که این موضوع نشان دهنده استقلال جوایزی است که در بنیاد برگزار می‌شود. برای مثال علاوه بر کتاب رویا شاه‌حسین‌زاده، کتاب «کلید کلید دسته کلید» که تقدیری جایزه شعر فجر بود در این جایزه کاندید شد و آن هم برگزیده نشد. البته باید بگویم که کتاب خانم شاه‌حسین‌زاده تا مراحل نهایی آمد و جزو آخرین کتاب‌هایی بود که حذف شد اما ما در هر صورت به داوران نمی‌گوییم که این کتاب برنده جایزه فجر شده و حتما باید در جایزه پروین نیز اتفاقی برای آن رخ دهد. این موضوع نشان دهنده استقلال داوران از یکدیگر و بیانگر استقلال داوران از بدنه اجرایی است. شاید عده‌ای در حال حاضر بگویند که چطور ممکن است که بنیاد دو جایزه شعر برگزار کند و برندگان آن متفاوت باشند و من در جواب باید بگویم که دلیل این تفاوت تنها به این مربوط می‌شود که داوران دو جایزه با یکدیگر متفاوت هستند. من مسئول اجرایی جایزه هستم و هر کاری که لازم باشد انجام می‌دهم تا جایزه به بهترین شکل ممکن اجرا شود. از آن طرف هیات علمی و داوران هم کار خود را می‌کنند. البته این بین ممکن است این نظر وجود داشته باشد که عده‌ای بگویند داوران فلان سال از داوران سال فلان بهتر عمل کرده‌اند که ما این نظرات را می‌پذیرم اما انصاف حکم می‌کند که وقتی ما به عده‌ای اعتماد کرده‌ایم و داوری‌ها را به آنها سپرده‌ایم، اجازه دهیم تا این افراد کار خودشان را انجام دهند و در کار آنها دخالت نکنیم.
 
چرا جایزه برگزیده نداشت و همه شایسته تقدیر بودند؟
ما در یک بخش برگزیده مشترک و در چهار بخش شایسته تقدیر داشتیم که این هم نظر داوران بوده است و ما در آن دخالتی نداشته‌ایم. واقعیت این است که من در روزهای آخر اصرار داشتم که اگر اثری صلاحیت لازم را دارد حتما به‌عنوان برگزیده انتخاب شود اما با همه این توصیفات امر و نهی نداشتیم و نتیجه نهایی نظر داوران بود.
 
جوایز این دوره چقدر بوده است؟
در این دوره مانند سایر دوره‌ها به آثار برگزیده 12 سکته تقدیم شد و با توجه به اینکه برگزیده مشترک بود به هر کدام از عزیزان 6 سکه اهدا شد. در بخش شایسته تقدیر نیز چهار سکه به آثار منتخب تعلق گرفت.
 
به نظر شما میزان جایزه کم نیست و بهتر نبود که میزان جایزه با جوایزی مانند جایزه شعر فجر و جلال برابری می‌کرد؟
واقعیت این است که در سه دوره گذشته، میزان جایزه نقدی به همین مقدار بوده است و باتوجه به اینکه در این جایزه بیش از نیمی از اهل قلم حضور ندارد، بهتر است که میزان جایزه آن با جوایزی مانند جشنواره شعر فجر و جایزه جلال متفاوت باشد. به هر حال این تصمیمی است که هیات امنا می‌گیرد و تصمیم امسال این بود که مانند سال‌های گذشته برگزار شود و شاید در آینده تغییر کرد یا ثابت ماند.
 
با توجه به اینکه جایزه دوسالانه پروین به نویسندگان و شاعران خانم می‌پردازد، وضعیت ادبیات زنان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
آن چیزی که من در این دوره از جایزه متوجه شدم و می‌شود به آن اذعان داشت، این است که امروز از نظر کمی و کیفی تفاوت محسوسی بین نویسندگان و شاعران خانم‌ با آقا وجود ندارد و واقعیت این است که 10 سال پیش وضعیت به این شکل نبود و 20 سال پیش خیلی بدتر بود و به یک معنا در اوایل انقلاب این نسبت یک به چهل بود اما امروز در کمیت و کیفیت یک به یک است و خانم‌ها و آقایان رقابت نزدیکی با یکدیگر دارند و شاید از این دیدگاه دیگر احتیاجی به جایزه پروین نباشد؛ چراکه به نظر می‌رسد جایزه پروین به وجود آمد تا دست نویسندگان و شاعران خانم گرفته شود تا بتوانند خودشان را نشان بدهند.
 
پس به نظر شما این احتمال وجود دارد که در سال‌های آینده شاهد برگزاری این جایزه نباشیم؟
این جایزه مصوبه شورای انقلاب فرهنگی دارد و یک قانون است اما اگر از ما سوال کنند، ما تجربیاتی داریم که بر اساس بررسی این چند دوره می‌توانیم در اختیار دوستان قرار دهیم تا آنها درباره برگزاری یا عدم برگزاری آن تصمیم بگیرند.
 
سخن پایانی...
من به عنوان دبیر اجرایی جایزه پروین بسیار خوشحال هستم که مراسم اختتامیه این جایزه در حسینه جماران برگزار شد. واقعیت این است که من بسیار نگران بودم که مراسم به شکل قابل قبولی برگزار می‌شود یا خیر اما امروز دیگر نگران نیستم و با افتخار می‌گویم که ما یک دوره، اختتامیه جایزه پروین را به نیت حضرت امام خمینی (ره) به حسینه جماران بردیم و خوشحالم که حال همه کسانی که به این مراسم آمده بودند، بسیار خوب بود.