با مطالعه این کتاب می‌توان به منظومه فکری امام صدر و همچنین دغدغه‌های مطالعاتی او پی برد، چرا که حجم عمده‌ای از سخنرانی‌ها، مقالات، گفت‌وگوهای مطبوعاتی و محتوای برنامه‌های رادیویی امام موسی صدر و حتی ترجمه مقدمه‌های او بر برخی کتاب‌های منتشر شده در لبنان، به همراه سیر روزنگار زندگی او و برنامه‌های عملی‌اش برای احیای لبنان در این کتاب منتشر شده است.
افزون بر علاقه‌مندان به آرا و اندیشه امام صدر، این مجموعه می‌تواند محل رجوع محققان و مدیران و علمای ادیان و پژوهشگران تاریخ و رجال سیاسی و نظایر آن باشد. همچنین امکان مناسبی است برای مصلحان و اندیشمندان و روحانیون، تا به منظومه فکری و مبانی نظری فعالیت‌های او پی ببرند. فراموش نکنیم که امام موسی صدر به دلیل بر عهده داشتن زعامت شیعیان لبنان، فرصت کمی برای نگارش کتاب داشت و آرا او را باید هم در مکتوبات و هم در سیره عملی او جست‌وجو کرد.
یکی از مهمترین مفاهیم در منظومه فکری و سیره عملی امام موسی صدر «گفت‌وگو» است که اکنون چندان مجالی برای شرح آن نیست. فقط به همین نکته بسنده می‌کنیم که امام موسی صدر را می‌توان امام گفت‌وگو نامید، چرا که تمام تلاش او برای نزدیکی هرچه بیشتر پیروان ادیان مختلف در لبنان به همدیگر است. در گفت‌وگو هر کس هویتی دارد و باید با احترام و پذیرفتن همان هویت با او برای حل مسائل مشترک به گفت‌وگو پرداخت.
بنابراین در اندیشه امام صدر نیازی نیست که طرفین گفت‌وگو هویت فردی خود را به کناری بگذارند. این گفت‌وگو می‌تواند هم میان دو انسان هم میان دو فرهنگ و دو اندیشه متفاوت باشد. شاید یک دلیل دعوت مسیحیان مارونی لبنان از امام موسی صدر برای القای خطبه آغاز روزه مسیحیان در کلیسای کبوشیین بیروت در همین نکته نهفته باشد. چه می‌شود که مسیحیان از یک روحانی شیعه برای انجام یک مراسم و یک نسک مذهبی خود دعوت می‌کنند؟
امام صدر یکی از پیشگامان شیعی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها در عصر جدید است. او در برخی سخنرانی‌های خود به سنت گفت‌وگویی میان فرهنگ‌ها و اثرگذاری آن‌ها بر همدیگر نیز اشاره کرده است. یکی از سخنرانی‌های مهم امام موسی صدر «سخنرانی اسلام و فرهنگ قرن بیستم» است که در تاریخ بیستم‌وپنجم مه 1965 در نهاد هم‌اندیشی لبنان انجام داد. موضوع سلسله سخنرانی‌های آن هم‌اندیشی درباره «اسلام و مسیحیت در لبنان» بود. این سخنرانی در جلد یکم «گام به گام با امام» درج شده است.
امام صدر در این سخنرانی در پنج بخش «قانون‌گذاری و حقوق»، «فلسفه»، «تصوف»، «علم» و «ادبیات و هنر» با استفاده از متون شیعی و اهل سنت به بیان تاثیرگذاری پیشینه تمدن اسلامی بر فرهنگ بشریت در قرن جدید پرداخته است. در بخش پنجم یعنی «ادبیات و هنر» امام موسی صدر می‌گوید: «ادبیات و هنر اسلامی که جزئی از ادبیات و هنر مشرق زمین است، از نظر غنای فکری و زیبایی صوری از ذخایر ادبیات و هنر جهان به شمار می‌آید. بعضی از ادبا و هنرمندان جدید، امثال شاعر اسپانیایی میگل د اونامونو و شاعر آلمانی، گوته از آن الهام گرفته‌اند.» (گام به گام با امام، جلد 1 صفحه 111) میگل د اونامونو، فیلسوف، ادیب، رمان‌نویس و شاعر برجسته اسپانیایی است که از مهمترین مبارزان بر علیه حکومت فاشیستی ژنرال فرانکو بود. زندگی او به عنوان یک فیلسوف متعهد مثال‌زدنی است.
مهمترین کتاب فلسفی اونامونو «درد جاودانگی: سرشت سوگناک زندگی» است که با ترجمه بهاالدین خرمشاهی به فارسی منتشر شد و نخستین معرف اونامونو به ایرانیان نیز استاد خرمشاهی بود. از میان آثار ادبی اونامونو نیز تاکنون آثاری چون «هابیل و چند داستان دیگر» ترجمه بهاالدین خرمشاهی، رمان‌های «خاله تولا» ترجمه نجمه شبیری و «مه» ترجمه بهناز باقری به فارسی منتشر شده‌اند.
نجمه شبیری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و یکی از مترجمان آثار اونامونو در ایران درباره این عقیده امام موسی صدر در تاثیرپذیری اونامونو از فرهنگ اسلامی، می‌گوید: «نظام فکری و فلسفی اونامونو بسیار شبیه به جبریون در تمدن اسلامی است. به نظر من اونامونو از حافظ تاثیر گرفته است و یا حداقل در منظومه فکری با هم شباهت دارند. تضاد دینی که اونامونو مطرح می‌کند، چیزی شبیه به تضاد حافظ است. من قرار بود در پایان‌نامه دکتری‌ام به این هم‌سنجی اندیشه‌های اونامونو و حافظ بپردازم، اما فرصت آن فراهم نشد.»
ایده مواجهه و تاثیرپذیری اونامونو از فرهنگ اسلامی با توجه به ملیت اسپانیایی او می‌تواند به عنوان یک سوژه پژوهش، مدنظر محققان حوزه ادبیات تطبیقی قرار بگیرد. قطعا در این پژوهش نکات جذابی بدست می‌آید که می‌تواند در گفت‌وگوی هرچه بهتر و بیشتر فرهنگ ایرانی - اسلامی و فرهنگ اسپانیایی موثر باشد.
«گام به گام با امام موسی صدر» در ۱۲ مجلد با قطع وزیری و با شمارگان هزار نسخه برای چاپ نخست و قیمت ۴۵۰ هزار تومان وارد بازار اندیشه شده است.
نظر شما