گفتوگوی ایبنا با ثمین نبیپور مترجم اثر شایسته تقدیر جایزه کتاب سال در بخش کودک و نوجوان:
تنيدهشدن خيال و خرافات در قصه پر از ارواح «باغبان شب»
ثمین نبیپور، معتقد است درهمتنيدهشدن قصهها و اسطورهها، خيال و خرافات در بستر روايتی كه هم براي نوجوانها جذاب است و هم براي بزرگترها از ویژگیهای قصه پر از ارواح «باغبان شب» است که به تازگی با ترجمه او ازسوی نشر افق منتشر شده.
این مترجم در ادامه بیان کرد: البته به جز اين خواهر و برادر (يعنی مالی و كيپ) شخصيتهای ديگری نيز به داستان اضافه ميشوند كه هر كدام وزن و اهميت خود را دارند.
درهمتنيدهشدن قصهها و اسطورهها
به گفته نبیپور، درهمتنيدهشدن قصهها و اسطورهها، خيال و خرافات در بستر روايتي كه هم براي نوجوانها جذاب است و هم براي بزرگترها از ویژگیهای این رمان است.
نبیپور درباره فضای داستانی و نثر کتاب «باغبان شب» نیز گفت: یک ویژگی جالب این رمان، ابا نداشتن از توصیف شرایط دشوار زندگی و انتخابهایی است که گهگاه این شرایط به انسانها تحمیل میکنند: مثلاً مالی میداند این خانه امن نیست، اما چون جای دیگری برای رفتن ندارد و برادرش هم ضعیف و علیل است، انتخاب میکند که همانجا بمانند. یا آقای ویندزور که در کودکی پدر و مادرش را همین درخت به قتل رسانده، میداند که چارهای نیست جز بازگشت به خانه برای گذران زندگی از طریق پولی که همان درخت برایش فراهم میکند. اینها چیزهایی است که کمتر در کتابهای کودک دیده میشود.
وی افزود: از سوی دیگر، بحث اخلاقی داستانپردازی، قصهگویی و دروغ هم که خیلی زیرپوستی در کتاب مطرح میشود هم به نظرم برای بچهها جالب خواهد بود.
الهام از داستان باغ مخفی نوشته فرانسیس هاجسون برنت
به گفته این مترجم، داستان «باغبان شب» از داستان باغ مخفی نوشته فرانسیس هاجسون برنت الهام گرفته شده است- البته فقط از نظر ایده- و ماجرای فرار خانوادهها از ایرلند در زمان قحطی بزرگ این کشور، بر اساس ماجرای واقعی این رخداد است. همچنین، سفر دریایی آنها و غرقشدن کشتی نیز داستانی واقعی است. البته با این تغییر که کشتیهایی از این دست، بیشتر به مقصد آمریکا حرکت میکردند و بیشترشان هم در راه یا غرق میشدند یا ملوانها کشتی را همراه با پناهجویان به حال خود رها میکردند. این کشتیها به تابوتهای دریایی در تاریخ معروف شدهاند و گفته میشود از هر پنج مسافر آنها، فقط یک نفر جان سالم به در میبرده است.
نبیپور افزود: همچنین نکته دیگر درباره عصر ویکتوریایی است که در کتاب هم در قالب شخصیت دکتر کراوچ آورده شده و نشان دهنده علاقه دانشمندان به علمگرایی مطلق و جدا کردن جادو از علم بوده است.
انگیزه برای نوشتن قصهای پر از ارواح
وی با اشاره به اینکه بسیاری از بحثها پیرامون واقعی یا تخیلی بودن ارواح از دوره قرن نوزدهم شروع شده است، گفت: به نظر میرسد در داستان «باغبان شب» شخصیت دکتر کرواچ از پزشکان و دانشمندان آن دوره الهام گرفته شده است. البته خیلی از نویسندههای بزرگ آن دوره، مثل سر آرتور کانن دویل و هنری جیمز، افرادی بودند به نام گوستهانتر که قصدشان اثبات وجود ارواح در جهان انسانها بوده است و طبق گفته نویسنده در پایان کتاب، مطالعه کتابهای این نویسندگان، در او انگیزه نوشتن قصهای پر از ارواح را ایجاد کرده است.
نبیپور درباره لزوم اینکه داستانها حتما باید پیامی برای مخاطب داشته باشند، گفت: من بهشخصه در يك كتاب چندان دنبال پيام اخلاقي و شعار نيستم و كتابهايي هم كه تا امروز انتخاب كردم، اغلب تصميمگيري درباره پيام و برداشت را به عهده خواننده گذاشته. حتي فكر ميكنم بعضي وقتها اشكالي ندارد اگر كتاب پيامي هم به دنبال نداشته باشد.
وی افزود: قصه، به خوديِ خود، پيامي انساني است از آنچه ما در ناخودآگاه جمعيمان هزاران سال است نگه داشتهايم؛ كلمه و كلمههايي كه داستان را ميسازند و تجربهاي جدا از تجربه زندگيِ خودمان براي ما دارد. البته در قسمتي از داستان این كتاب فرق بين دروغ و قصه را ميخوانيم. شايد اين مستقيمترين پيام كتاب در بطن نوشتههايش باشد.
نبیپور درباه چگونگی انتخاب كتاب «باغبان شب» برای ترجمه نیز توضیح داد: انتخاب كتاب برای من هم هيجانانگيز و هم كمي نگرانكننده است، معمولا تا كتاب را بهصورت كامل نخوانم نميتوانم فقط از روي نقدها و مقالهها دربارهاش تصميم بگيرم. درباره کتاب «باغبان شب» هم باید بگویم نخستين چيزي كه توجهام را جلب كرد نثر متفاوت نويسنده و توانايياش در شخصيتپردازي و فضاسازي بود. از سویی ديگر، موضوع كتاب هم كاملاً نو بود. البته نقدهای مثبت و جوايزی هم كه داشته در انتخاب كار اثر داشت.
وی با اشاره به اینکه ترجمه كتاب «باغبان شب» حدود چهار ماه طول كشيده است، گفت: زمانبر بودن ترجمه این کتاب بيشتر به دلیل انتقال لحن شخصيتها و بيان توصيفهايي بود كه نويسنده با چيرهدستی انجام داده بود. مخصوصاً اينكه كتاب ژانری دارد كه نه دقيقاً ترسناك است و نه فانتزی و چيزی در اين ميانه است. براي همين ترجمه در سطح انتخاب واژهها حساس بود. از طرف ديگر، مالي و كيپ و خانوادهای كه پيششان رفتهاند، از دو طبقه اجتماعی كاملاً متفاوت بودند و برايم خيلي مهم بود.
کتاب برگزیده وبسایت آمازون در سال 2014
نبیپور، درباره نویسنده کتاب «باغبان شب» نیز توضیح داد: جاناتان آكسير نويسنده كانادايي است كه نويسندگي را با اثري به نام پير نيمبل آغاز كرده است او مدرس داستاننویسی خلاق و ادبیات کودک است و به گفته خودش برای بچههای عجیب و غریب داستانهای عجیب و غریب مینویسد. اغلب كتابهاي آکسیر در فهرست پرفروشهای آمازون و روزنامه نيويورك تايمز قرار دارد.
وی افزود: كتاب «باغبان شب» نیز از جمله آثار جاناتان آكسير است که توانسته جوایز مختلفی از جمله كتاب برگزيده كتابخانههاي آمريكا در سال 2015، جايزه كتاب سال نوجوان در سال 2014 از سوي انجمن ادبي كتابخانههاي كانادا و کتاب برگزیده وبسایت آمازون (۲۰۱۴) را به خود اختصاص دهد.
وی همچنین به آثار در دست ترجمهاش اشاره کرد و گفت: جديدترين اثر جاناتان آكسير را در دست ترجمه دارم كه سپتامبر 2018 در بازار عرضه خواهد شد. این کتاب روایت داستانی است که ترکیبی از تاریخ عصر ویکتوریایی و داستانهای معروفی مثل The Sleepy Hollow است.
«شمال و جنوب» در راه است
نبیپور گفت: بر اين كتابی هم از مجموعه عاشقانههای كلاسيك براي نشر افق در دست ترجمه دارم، با عنوان «شمال و جنوب» نوشته البزابت گاسكل. علاوه بر داستان عاشقانه و زيبایی که در این كتاب بیان میشود، به ارتباط ميان كارفرما و كارگر و سالهای انقلاب صنعتی و فراز و فرودهای جامعه طبقاتی انگلستان در آن سالها میپردازد.
انتشارات افق کتاب «باغبان شب» نوشته جاناتان آکسیر و ترجمه ثمین نبیپور را در قالب 408 صفحه با شمارگان هزار و 500 نسخه و قیمت 280 هزار ریال منتشر کرده است.
نظر شما