سعید دمیرچی؛ مدیر موسسه پخش کتاب دمیرچی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به تاریخچه تبادل کتاب میان ایران و افغانستان، عنوان کرد: مراودات نشر ایران و افغانستان و استقبال از کتاب‌های ایرانی در بازار افغانستان، به دلیل اشتراک خط و زبان به سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد که مطابق با آن بخشی از کتاب‌های ایران به افغانستان صادر می‌شد.
 
وی ادامه داد: یکی از نکات جالب این است که همیشه از کتاب‌‌های ایرانی در کشور افغانستان استقبال می‌شد، کمااینکه کتاب‌های یک‌سری از نویسندگان افغانستان نیز در گذشته به ایران می‌آمد و قبل از جنگ‌های داخلی افغانستان و دوره‌ای که کمونیست‌ها در افغانستان حاکم بودند، کتاب‌های آ‌ن‌ها هم به ایران می‌آمد.
 
دمیرچی درباره وضعیت نابسامان افغانستان طی سه دهه اخیر، گفت: افغانستان ۳۰ سال درگیر جنگ‌های خارجی و داخلی بود که موجب شد فضا دراین کشور بسته شود، اما از سال ۱۳۸۲ که طالبان قدرت را واگذار کرد، همچنین در دوره انتقال قدرت، تنها جایی که مردم افغانستان می‌توانستند کتاب‌های مورد  نیاز خود را تامین کنند، ایران بوده است.
 
وی با اشاره به دوران پساجنگ در افغانستان و وضعیت تبادلات حوزه نشر در این دوران، افزود: در این دوره به دلیل اینکه در دانشگاه‌ها هیچ منبع مکتوبی وجود نداشت، بخشی از ناشران و کتاب‌فروشان افغانستان به ایران آمدند و کتاب‌های مورد نیاز خود را از بازار نشر ایران تامین کردند و برای توسعه و بازسازی این کشور نیز رایزنی‌هایی انجام شد.
 
دمیرچی به برخی از این اقدامات با همکاری ناشران ایرانی اشاره کرد و توضیح داد: به عنوان مثال در یک دوره زمانی، انتشارات سمت و وزارت خارجه در تعامل با همدیگر کتاب‌های زیادی به دانشگاه‌های افغانستان اهدا کردند و این موضوع موجب شد که مطالعه آثار ایرانی در این کشور فراگیرتر شود.
 
وی یادآور شد: همچنین آن سال‌ها از کتاب‌های موسسات انتشاراتی مختلف مثل فرهنگ معاصر، نی و میزان نیز به دلیل اینکه دانشگاهی بودند، استقبال خیلی خوبی شد و از آنجایی که بخش زیادی از استادانی که در دانشگاه کابل تدریس می‌کردند، در ایران تحصیل کرده بودند به دانشجویان خود نیز کتاب‌های ایرانی را به عنوان منبع درسی معرفی می‌کردند.
 
مدیر موسسه پخش کتاب دمیرچی با بیان اینکه تبادلات حوزه نشر ایران و افغانستان از سال ۱۳۸۲ رشد زیادی پیدا کرد، گفت: در این دوره بیشتر ناشران و کتاب‌فروشان افغانستان به ایران می‌آمدند و از ناشران ایرانی خرید می‌کردند و به کشور خود می‌بردند. در همان سال‌ها انتشارات الهدی به عنوان زیرمجموعه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دفتر خود را در این کشور راه‌اندازی کرد.
 
به گفته وی، این انتشارات کتاب‌های ناشران ایرانی را به افغانستان منتقل و به استادان دانشگاه‌ها معرفی می‌کرد. در سه‌-چهار سال نخست این مجموعه فعالیت خوبی داشت اما به مرور ناشران افغانستان مراودات خود را با ایران زیاد کردند و الهدی کم‌کم از دور رقابت‌ها خارج و کتاب‌فروشی این انتشارات نیز چهار-پنج سال پیش تعطیل شد.
 
ورود دوباره به بازار نشر افغانستان
دمیرچی در بخش دیگر صحبت‌های خود به فعالیت مجموعه خود در حوزه نشر اشاره کرد و گفت: شش سال پیش به حوزه نشر افغانستان ورود پیدا کردیم و می‌توانم بگویم تنها مجموعه ایرانی هستیم که صادرات کتاب به افغانستان را به صورت جدی دنبال مي‌کنیم و در این زمینه ارتباطات خوبی میان ناشران ایرانی و ناشران و کتاب‌فروشان افغانستان برقرار کرده‌ایم.
 
وی افزود: البته ما بحث صادرات کتاب به تاجیکستان را نیز در دستور کار قرار دادیم اما به دلیل اینکه خط مردم این کشور سیریلیک است و زبان محاوره‌شان فارسی است، از کتاب‌های ایرانی استقبال زیادی نشد و نتوانستیم موفقیت زیادی کسب کنیم.
 
دمیرچی درباره دیگر دلایل عدم موفقیت صادرات کتاب ایرانی به تاجیکستان نیز توضیح داد: البته مردم تاجیکستان به نسبت افغانستان کمتر کتاب می‌خوانند و این موجب شد که نتوانیم در بازار تاجیکستان دوام بیاوریم و در حد تامین کتاب‌ قشر روشنفکر تاجیکستان اقدام کنیم. حتی ناشران تاجیک هم نتوانستند فعالیت زیادی در زمینه فروش کتاب‌های ایرانی داشته باشند، چون به دلیل تفاوت خط و پایین بودن فرهنگ کتاب‌خوانی زمینه همکاری‌ها زیاد نبود.
 
مدیر موسسه پخش کتاب دمیرچی با بیان اینکه اکنون با تمرکز بر بازار افغانستان، به صورت هدفمند در این عرصه فعالیت می‌کنیم، گفت: در این زمینه با 90 ناشر ایرانی و 35 کتاب‌فروش و ناشر افغانستانی در شهرهای کابل، هرات و مزارشریف در ارتباط هستیم و روال کار ما این است که به ناشران و کتاب‌فروشان اصلی افغانستان می‌دهیم و آن‌ها در میان شهرها و کتاب‌فروشی‌های کوچکتر این کتاب‌ها را توزیع می‌کنند.
 
دمیرچی  در پاسخ به این سوال که آیا در افغانستان کتاب‌فروشی دایر کرده‌اند یا خیر، نیز گفت: برای اینکه بتوانیم از ظرفیت ناشران و کتاب‌فروشان افغانستان استفاده کنیم، هیچ وقت به این فکر نکردیم که خودمان در این کشور کتاب‌فروشی راه‌اندازی کنیم، زیرا این موضوع موجب می‌شد که کتاب‌فروش افغانستان فکر کند رقیب پیدا کرده است و برای زمین زدن او همه کار کند.
 
وی تاکید کرد: اما اگر ببیند مجموعه‌ای در کنارش قرار دارد که می‌گوید هر کتابی که از ایران نیاز داری، فهرست آن را از طریق شبکه مجازی ارسال کن و ما با بهترین تخفیف و شرایط برای تو ارسال می‌کنیم، قطعا از این همکاری‌ها استقبال بیشتری خواهد داشت و فکر می‌کنم رمز موفقیت ما این بوده که در کنار ناشر افغانستانی ایستاده‌ایم و اگرچه بازار خوبی برای کتاب‌فروشی در این کشور وجود دارد اما هیچ وقت به آن فکر نکردیم چون به نظر ما موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
 
تقویت مراودات فرهنگی
دمیرچی همچنین به فعالیت موسسه بوی انار سرخ هم اشاره کرد و گفت: در این موسسه مراودات فرهنگی بین ایران و افغانستان را دنبال کرده و برنامه‌های فرهنگی مثل شعرخوانی، نشست‌های ادبی و برگزاری نمایشگاه کتاب را در قالب این موسسه دنبال می‌کنیم.
 
وی افزود: فروش رایت کتاب ناشران ایرانی به ناشران افغانستان نیز یکی دیگر از برنامه‌های این موسسه است و تاکنون در این زمینه اقدامات خوبی انجام داد‌ه‌ایم، به طوری که رایت کتاب جانستان کابلستان در نمایشگاه کتاب هرات سال گذشته را به یک ناشر افغانستانی فروختیم و پس از آن در نمایشگاه کتاب تهران نیز قرارداد رایت سه کتاب از نشر مرکز، 14 کتاب از نشر نی و یک کتاب از نشر مهراندیش منعقد شد.
 
دمیرچی همچنین به آسیب افست کتاب‌های ایرانی در افغانستان اشاره کرد و گفت: به دلیل عدم عضویت در قانون کپی‌رایت، اغلب کتاب‌های ناشران ایرانی که پرفروش می‌شوند به خصوص کتاب‌های نشر میزان، نی و سمت در افغانستان یا پاکستان افست می‌شوند.
 
وی ادامه داد: البته در افغانستان قانون رایت داخلی وجود دارد که اگر ناشری کتابی را چاپ کرد، ناشر دیگری حق ندارد آن کتاب را چاپ کند، مگر اینکه بخواهد ترجمه دیگری از آن کتاب منتشر شود ولی در کل زمینه افست کتاب‌های پرفروش ایرانی در این کشور بسیار زیاد است.
 
دمیرچی با بیان اینکه امضای قرارداد رایت کتاب‌های ایرانی با ناشران افغانستان از سرعت افست کتاب‌های ایرانی کم کرده است، عنوان کرد: این قراردادهای رایت موجب شد که میزان افست کتاب‌های ایرانی در افغانستان کاهش پیدا کند، البته نباید فراموش کنیم که در این کار، تازه اول راه است و در این زمینه برنامه‌های مختلفی برای توسعه کارها در دست داریم.
 
وی یادآور شد: البته باید به این نکته اشاره کنم که افست کتاب‌های ایرانی توسط خیلی از کتاب‌فروشان انجام می‌شود و می‌توان گفت که فقط حدود ۱۵ درصد کتاب‌فروشان و ناشران افغانستان کتاب‌ها را افست نمی‌کنند و بقیه آن‌ها این کار را انجام می‌دهند.
 
دمیرچی با اشاره به دلایل این موضوع، تاکید کرد: دلیل اول این است که چاپ برخی از کتاب‌ها در ایران به پایان رسیده است و یکی‌ـ‌دو نسخه از آن به افغانستان رفته و بعد از جستجو و پیدا نکردن کتاب مجبور به افست آن شده است، دلیل دوم هم این است که گاهی وقت‌ها گرانی کتاب عامل این افست است، ناشران افغانستان می‌گویند قیمت کتاب بالا است و ناشر ایرانی تخفیف کمی می‌دهد و سپس به سراغ افست آن می‌روند.
 
رشد صادرات کتاب‌های ایرانی به افغانستان
دمیرچی در بخش دیگر صحبت‌های خود به کاهش افست آثار ایرانی طی ماه‌های اخیر اشاره کرد و گفت: اتفاق جالبی که امسال رخ داد این بود که میزان افست از تابستان امسال به بعد حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است که دلیل آن پایین آمدن ارزش پول ایران در برابر پول افغانستان به یک سوم بود.
 
وی افزود: در این میان با توجه به اینکه قیمت کاغذ در افغانستان با نرخ بین‌المللی محاسبه می‌شود، برای ناشر افغان افست به صرفه نبود و این موضوع سبب شد که تمام ناشران و کتاب‌فروشان این کشور نگاه دوباره‌ای به بازار ایران داشته باشند و کتاب‌های مورد نیاز خود را سفارش دهند.
 
دمیرچی با بیان اینکه میزان خرید ناشران و کتاب‌فروشان افغانستان به شدت افزایش پیدا کرده است، عنوان کرد: می‌توان در یک نگاه کلی گفت که ثبت سفارش کتاب‌های ایرانی و صادرات کتاب‌ها به بازار نشر افغانستان امسال، نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۰ درصد رشد داشته است.
 
وی با اشاره به فعالیت دست‌اندرکاران حوزه نشر در افغانستان، توضیح داد: در این کشور نمی‌توان ناشر را از کتاب‌فروش جدا کرد، همانطور که در گذشته در ایران اغلب ناشران، کتاب‌فروشی داشتند، در این کشور هم وضعیت به همین منوال است و می‌توان گفت که در کل افغانستان فقط دو ناشرهستند که کتاب‌فروشی ندارند و بقیه ناشران همه کتاب‌فروشی دارند.
 
دمیرچی همچنین درباره بخش عمده کتاب‌های ایرانی که در افغانستان از آن‌ها استقبال می‌شود، گفت: غیر از کتاب‌های دانشگاهی، کتاب‌های عمومی طی دو سال اخیر رشد خوبی در افغانستان داشته است و در نمایشگاه کتاب کابل که فروردین سال ۹۷ برگزار شد، مدیر نشر نی و مدیر انتشارات علمی و فرهنگی حضور داشتند و ارتباطات خوبی در زمینه همکاری‌ها انجام شد.

وی تاکید کرد: بازار نشر افغانستان فرصت‌های خوبی برای ناشران ایرانی دارد و در شش‌ـ‌هفت سال گذشته به ناشران و کتاب‌فروشان گفته‌ایم که به افغانستان و نمایشگاه‌های کتاب بیایند چون این سال‌ها امنیت برقرار است و می‌توان تعاملات و ارتباط کاری و حرفه‌ای برقرار کرد و ناشرانی که در این زمینه پیش‌قدم شده‌اند شاهد وضعیت آرام و خوب و بازار بکر این منطقه شده‌اند.
 
دمیرچی با بیان اینکه هرچه ارتباطات بیشتر شود برای صنعت نشر کشور مفیدتر خواهد بود، گفت: از دیگر برنامه‌های ما این است که در تعامل با معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعدادی از کتاب‌های ناشران افغانستان را پس از خریداری رایت کتاب‌ها با مجوز در ایران چاپ کنیم تا این تعامل دوسویه باشد.
 
به گفته وی، پیش از این چنین اتفاقی نیفتاده بود و کتاب‌هایی که در ایران مجوز نمی‌گرفتند در افغانستان چاپ می‌شدند و یک نسخه از آن به ایران آورده شده، ریسو و در بازار توزیع می‌شد و در این زمینه در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم جلوی بخشی از این کارها را بگیریم.
 
دمیرچی با تاکید بر اولویت صادرات کتاب‌های ایرانی به افغانستان، گفت: اکنون بازه خوب و مناسبی پیش روی ناشران ایرانی قرار دارد، زیرا با توجه به تفاوت قیمت در نرخ پول ایران و افغانستان اکنون قدرت خرید مردم این کشور برای خرید کتاب ایرانی بالا است و ترجیح می‌دهند که اصل کتاب ایرانی داشته باشند زیرا کتابی که در افغانستان یا پاکستان افست می‌شود کیفیت کتاب اصلی را ندارد و مخاطب به دنبال کتاب خوب است و ناشران ایران باید از این فرصت استفاده کنند.