به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از کرمانشاه- زهره کریم‌زاده: با گذشت تدریجی زمان، برخی باورها، فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی تغییر می‌کند و یا در دیار فراموشی، کمرنگ می‌شود که حفظ روابط و انس و الفت جوانان کرمانشاهی با زبان بومی و محلی به عوامل متعددی از جمله برگزاری جشنواره‌های ادبی، حمایت مسوولان دولتی و استانی و هم چنین فعالیت مستمر نویسندگان کرمانشاهی بستگی دارد.
با وجود کم‌توجهی‌ها و بی‌مهری‌هایی که برای زبان کردی در طول زمان اتفاق می‌افتد، حضور و فعالیت نویسندگان، شاعران و زبان دوستان در عرصه زبان و ادبیات کردی موجب رشد آن با وجود همه تنگناها و چالش‌ها شده و باعث شده گویش‌های تازه‌تری از زبان کُردی خود را معرفی کنند و در مقابل بخش دیگر از گویش‌های این زبان در سراشیبی فراموشی و کمرنگ شدن قرار گرفته است.
استان هنرپرور کرمانشاه شاعران و نویسندگان بسیاری در زمینه زبان و ادبیات کردی را در خود جای داده که معرفی آنان یکی از ضروریات و راهکارها برای حفظ این زبان محسوب می‌شود.
اکبر رضایی‌کلهر، نویسنده، شاعر، پژوهشگر و باستان‌شناس کرمانشاهی است که سال‌ها در زمینه ادبیات کردی فعالیت کرده و آثار و اشعار مکتوبی در این زمینه از خود برجای گذاشته است. کار ادبی این شاعر کرمانشاهی از دبیرستان آغاز شد ولی از همان کودکی با قصه‌های کردی و حوادث شاهنامه که از زبان پدر روایت می‌شد آشنا و از همین رو به فرهنگ و ادبیات علاقه‌مند شد.
نخستین کتاب وی با عنوان «حق با پاییز» در سال ۸۳ به چاپ رسید که دربرگیرنده مجموعه اشعار نو به زبان فارسی است.
«ضرب‌المثل‌های کردی» در سه جلد ، دومین کار کلهر است که دو جلد آن با داشتن دو هزار ضرب‌المثل به چاپ رسیده که عامه مردم می‌توانند از آن استفاده کنند و واژگان و ضرب‌المثل‌های بکار رفته در این دو جلد هم اکنون در استان و مکان‌های مختلف کاربرد دارد.
مجموعه اشعار کلاسیک کردی هجایی با عنوان «ئاخین» سومین کار وی است که اشعار سه خشتی (بیت)، پنج خشتی، غزل، قصیده و دوبیتی را در برمی‌گیرد.
«گه رده لول» که در زبان کردی به معنای طوفان است اثر بعدی کلهر است که دربرگیرنده اشعارنو و کوتاه کردی است و سپس «زه لان» در معنای باد سرد جنوبی به بازار آمد که در برگیرنده اشعار بلند و مدرن کردی است و سپس مجموعه اشعار خاتون با داشتن ۲۲۰ شعر کوتاه از او به چاپ رسید.
مجموعه اشعار خاطره با داشتن رگه‌هایی از تاریخ، اسطوره و زبان‌شناسی اثر دیگر وی در سال ۹۴ است.
به منظور آَشنایی بیشتر با جایگاه ادبیات بومی گفت‌و‌گوی ما را با این شاعر و نویسنده کرمانشاهی می‌خوانید.
می‌توان از گویش کردی کلهر به عنوان زبان اصلی آثار شما یاد کرد؟
بله؛ اغلب آثار من به زبان كردی است كه این زبان به گویش كردی كرمانشاهی یا كردی كلهر معروف است.
نخستین تجربه شعرکوتاه به زبان کردی چه بود؟
شعر «خاتون» نخستین تجربه شعر كوتاه به زبان كردی است، این مجموعه مشتمل بر ۲۲۰ قطعه شعر است و در نقدها و تحلیل‌هایی كه روی آن صورت گرفته با سبك هایكو مقایسه شده است.
از پیشینیه شعر کردی بگویید.
شعر یکی از نیازهای اصلی روج و روان و جزیی از فرهنگ مردم ماست. شعر کردی از پیشینیه بالایی در زمینه جغرافیایی، فرهنگی، زبانی و مکانی برخوردار است و از باورها و قصه‌های مردم کردزبان نشات می‌گیرد.
از طرفی كردی زبان توانمندی است و قابلیت خلق آثار توانمند و غنی ادبیات را از دل این فرهنگ می‌توان انتظار داشت. در حقیقت زمینه و دستمایه شعر، واژه است و واژه‌ها از زبان نشأت می‌گیرند، بنابراین اگر درباره یك زبان یا فرهنگ مطالعه شود به دریایی از پشتوانه‌های تاریخی، اجتماعی، مردم‌شناسی و اسطوره‌ای دست می‌یابیم و قادر خواهیم بود كه آثار ناب و یكتایی را خلق كنیم.
کم بودن کتب کردی در بازار به چه عواملی باز می‌گردد؟
به دلیل کمبود انجمن‌های فرهنگی، در دسترس نبودن کتب کردی و نبود تبلیغات موجود در رسانه‌ها در دهه‌های گذشته کتب کردی به ندرت در بازار دیده می‌شد.
جا نیفتادن رسم‌الخط کردی یکی از علل کمبود این کتاب‌ها در سال‌های گذشته بوده که خوشبختانه در دهه‌های اخیر از سوی دولت، سیاست‌های حمایتی از فرهنگ‌های همسو در ایران دیده شده و این پشتیبانی در استان به خوبی احساس شده است.
حمایت‌های دولت از ادبیات کردی در کرمانشاه تا چه اندازه ثمربخش بوده است؟
حمایت‌های دولتی از ادبیات و فرهنگ بومی بدینگونه است که چنانچه یک شاعر بخواهد به عنوان مثال اشعار خود را به زبان کردی به چاپ رساند در صورت نداشتن توان مالی، وام برای چاپ کتاب به او داده می‌شود و برای به فروش رسیدن کتابش برنامه‌های مختلفی همانند نمایشگاه و جشنواره‌های ادبی برگزار می‌شود و یا از سوی انجمن‌های فرهنگی و ادبی مورد استقبال قرار می‌گیرد.
حمایت‌های دولتی از ادبیات و فرهنگ بومی ثمربخش بوده چنانچه شاهد افزایش انجمن‌های ادبی، کانون‌های همسو با فرهنگ و برگزاری برنامه‌هایی برای رونمایی از کتاب توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب و معرفی آن در فضای مجازی در سطح استان بوده و هستیم.
به چه علت از دستمایه طنز برای آثار استفاده می‌شود؟
اینگونه نیست که همه مطالب عنوان شده در یک اثر که از حقیقت نشات می‌گیرد به مذاق خواننده خوش آید، در چنین شرایطی یک نویسنده و شاعر نکته نگر و خلاق می‌تواند از طنز به‌عنوان یك چاشنی برای تلطیف كردن بیان آن حقیقت بهره ببرد و اگر شاعر این توانایی را در خود بیابد می‌تواند منظور و پیام خود را بهتر و سریع‌تر به مخاطب انتقال دهد، چرا كه انتقال پیام، هدف از سرودن یك شعر و اثر است و می‌توان این پیام را از طرق متعدد همچون در قالب ایهام به مخاطب انتقال داد و از سوی دیگر استفاده از این مقوله اثر را زیبا و شیرین می‌سازد.
در پایان چه چیز شعله‌های امید را در دل قلم به دستان گرم نگه می‌دارد؟
شعر و نوشتن هنر است، استعدادی كه خداوند در وجود شاعر قرار داده است تا آن را شكوفا و از این استعداد برای خدمت به فرهنگ و جامعه خود استفاده كند.
مهم آن است كه شاعر و نویسنده در مسیر نشر و به سرانجام رساندن اثرش با دشواری و سختی‌هایی مواجه می‌شود كه این نباید موجب دلسردی، انزوا و كناره‌گیری از حضور در عرصه رقابت‌ها شود.
این دلگرمی در توسعه و گسترش ادبیات مکتوب کردی نقش دارد و بدیهی است که در این زمینه نسبت به استان‌های همجوار قوی عمل کرده‌ایم.
در نهایت باید گفت که در هر صورت هنوز امیدواریم که نظام آموزشی به شکلی خردمندانه در کنار زبان فارسی، زبان کُردی و دیگر اقوام ایرانی را تشویق و به شکلی سیستماتیک به آموزش اضافه کنند تا همه امکان این را داشته باشند که با زبان خود آموزش ببینند و از رازها و زوایای پنهان زبان و فرهنگ بومی خود پرده بردارند.
شنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۷ - ۱۴:۴۷
نظر شما