مسلم خضری درباره کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» گفت: همواره با کمبود منابع درباره هنرهای تجسمی ایران روبه‌رو بوده‌ایم و همین نقصان موجب شد که در سال ۱۳۹۰ تصمیم بگیرم کتابی درباره هنرهای تجسمی بنویسم. در دهه ۷۰ و ۸۰ بیشتر بحث هایی که درباره هنرهای تجسمی می‌شد معطوف به هنر غرب بود و در این میان هنرهای تجسمی ایران همواره مظلوم واقع می‌شد. از اواسط دهه ۸۰ به واسطه برگزاری حراج‌های تجسمی زمینه ای فراهم شد تا هنر تجسمی معاصر ایران مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» ادعای تاریخ‌نگاری ندارد و برای تالیف این کتاب تصمیم گرفتم پایه کارم را بر پایه نظرسنجی بگذارم و اسامی هنرمندانی که در این کتاب درباره شان نوشته شده است بر پایه لیست هایی که از سوی مشاورانی که از نظر آنها بهره گرفته ام، انتخاب شده‌اند.

خضری ادامه داد: بی‌شک کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» با نقایصی روبه‌رو است و در این کتاب ادعای این را نداریم که تمام جریان های هنر تجسمی ایران را پوشش داده‌ایم. تمرکز ما در این کتاب روی نقاشی فیگوراتیو معاصر ایران و تنوع آن در طول بازه زمانی است.

وی بیان کرد: این کتاب از ۲ بخش مقالات و هنرمندان برگزیده انتخاب شده است و در بخش نخست مقالاتی از روئین پاکباز، آیدین آغداشلو، مجید اخگر، ایمان افسریان، بهرنگ پورحسینی و محمدرضا یگانه دوست منتشر شده است. بخش دوم نیز شامل گزیده‌ای از نقاشان فیگوراتیو ایران است که همان‌طور که گفتم گزینش آنها توسط گروهی از مشاوران انجام شده است. در مراحل تالیف این کتاب هدا اربابی نیز به یاری من پیوست و با حضور او محتوای هنر فیگوراتیو منسجم تر شد.

محمودرضا بهمن پور مدیر نشر نظر گفت: بی شک تالیف، تدوین و نشر کتاب در ایران با فراز و فرودهای بسیاری همراه است و در این میان مولف کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» با وجود تمام این مشکلات با تلاش این راه را ادامه داد و در ادامه مسیر، هدا اربابی نیز به پدیدآورندگان کتاب افزوده شد و به غنی تر کردن مطالب کتاب کمک کرد. بی شک این کتاب بنیان فصل جدیدی در تولید کتاب در نشر نظر است.

وی درباره چگونگی طرح روی جلد کتاب گفت: یکی از سوال‌هایی که شاید ذهن مسلم خضری را تا زمانی که کتاب به دستش برسد مشغول کرده بود طرح روی جلد کتاب بود. طبیعی است که طرح روی جلد کتاب از میان نقاشی های داخل کتاب انتخاب نشده است.

در ادامه ایمان افسریان گفت: با این که ما در تاریخ زندگی می کنیم اما نمی‌توانیم تاریخ را بنویسیم. چون تاریخ نوشتن نیاز به نظریه دارد و تاریخ‌نویسی شرح وقایع و رخدادها پشت سر هم نیست اما یک غربی می‌تواند تاریخ ما را بنویسد چون نظریه دارد و چند پله از ما جلوتر است و درست کردن نظریه کار ساده ای نیست.

افسریان ادامه داد: ما می‌توانیم دایره‌المعارف بنویسیم کما اینکه روئین پاکباز چنین کرده است. بی‌شک بسیاری از کشورهای منطقه دایره المعارف هنر ندارند. کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» ادعای تاریخ نگاری ندارد و برای تالیف این کتاب تصمیم گرفتم پایه کارم را بر پایه نظر سنجی بگذارم.

افسریان با اشاره دسته‌بندی هنرمندان فیگوراتیو ایران که کار دشواری است، گفت: اصطلاح فیگوراتیو در مقابل آبستره به کار می رود و در نقاش معاصر ایران تنها چند نقاش آبستره داریم و از این نظر این عنوان مقسمی میان ۲ جریان اصلی نیست که بتوان با مداقه در تضادهای این جریانات معنای هر کدام را استنتاج کرد.

وی تصریح کرد: در مقایسه با غرب، ژانرهای مختلفی در هنر نقاشی ایران به وجود نیامده است. نقاشان ایرانی تا پیش از افلاطون براساس فرم افلاطونی نقاشی می کشیدند. مدرن شدن برای نقاشان ایرانی در مقایسه با نقاشان غربی بسیار آسان بوده است. باید قبول کرد که بسیاری از این آثار در ظاهر مدرن هستند اما در اصل مدرن نیستند.

در ادامه محمدرضا یگانه‌دوست گفت: اگر نظریه داشتیم باشیم هر چیزی که می‌بینیم برایمان معنادار می‌شود. با وجود نظریه وقتی با یک اثر هنری روبه‌رو می‌شویم همواره دچار سوء ذهن باید بشویم و این پرسش برایمان به وجود آید که این اثر هنری چه چیزی می خواهد بگوید.

وی بیان کرد: فهرست کردن اسامی هنرمندان و خیره شدن به آثارشان تنها هنگامی در بهبود درک ما از هنر راهشگا خواهد بود و حتی عصای دست ما در خلق آثار هنری خواهد شد که قادر باشیم هر یک از آنها را در شبکه پیچیده ای از پیوندها، تداعی ها و معانی قرار دهیم.

یگانه دوست ادامه داد: سالانه بیش از ۱۰ هزار نفر به جامعه هنری اضافه می شوند اما برای همه این افراد برای ارائه اثرشان فضا نیست و عملا محیط آن ها را از فضای هنری حذف می کند.

در ادامه کریم نصر عنوان کرد: با مطالعه کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» نظر من این است که ما مسیر مثبتی را طی کرده ایم. پس از کمال الملک در ایران با طبیعت گرایی ابوالقاسم سعیدی و جواد حمیدی به آزمایش های فرمی می رسیم و با ظهور سهراب سپهری قدم به مرحله بیانی می گذاریم. منظورم بیان اندیشه و حالات روانی است.

وی با مقایسه نقاشی بیزانسی و سنتی ایران گفت: نقاشی بیزانسی براساس محور ایمان مسیحی و اعتقا به گناه اولیه شکل گرفته است و به واسطه هبوط انسان از بهشت اشیا در این نقاشی‌های با رنگ‌های کدر کشیده شده‌اند و تنها چیزی که در این نقاشی القا نور می کند رنگ طلایی است که به نوعی سبز است. حتی نور هم در نقاشی بیزانسی به تیرگی تبدیل شده است.

نصر ادامه داد: در مینیاتور اشیا ۲ بعدی طراحی شده‌اند و رنگ‌ها عموما خالص هستند و بازتاب نور هستند. ما نقاشی سنتی ایرانی و نقاشی بیزانسی را نمی‌توانیم تزیینی تلقی کنیم. تزیین از نظر من تمام اقداماتی است که در یک اثر هنری  جهت اهداف هنرمند شکل نگرفته اند.

وی در پایان متذکر شد: هنرمند نمی‌تواند برای اثرش هدف تعیین کند چون این مخاطب است که برای اثر هنری هدف تعیین می‌کند.

کتاب «نگره فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران» به کوشش مسلم خضری و گروه نویسندگان با قیمت ۱۱۰هزار تومان از سوی نشر نظر منتشر شده است.