به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «ضرورت و چشم‌ا‌نداز کتاب گویا» با حضور منصور شادکام؛ قائم‌مقام انجمن حمایت از نابینایان، فاطمه محمدی؛ مدیرمسئول انتشارات «نوین کتاب گویا»، مانی هاشمیان؛ مسئول پروژه «واوبوک» و رامبد خانلری؛ نویسنده و منتقد‌ادبی عصردو‌شنبه(19آذر‌ماه) در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
نیاز نابینایان به کتاب گویا
در ابتدای این نشست، شادکام با تاکید بر اهمیت تولید کتاب صوتی برای مخاطبان نابینا و کم‌بینا، بیان کرد: نتیجه پژوهش‌ها نشان می‌دهد، تا سال 1391 فقط 40عنوان کتاب بریل در کتابخانه‌های عمومی در دسترس نابینایان قرار داشت؛ بنابراین برای تامین نیاز این افراد و همچنین ایجاد فرصت برابر با افراد بینا، پیشنهاد تولید کتاب صوتی ارائه شد.
وی ضمن اشاره به مزایای کتابهای گویا مانند دسترسی و حمل آسان درباره کیفیت این نوع کتاب‌ها ادامه داد: در جریان تولید کتابهای گویا باید گروه سنی مخاطبان و استفاده از قالب‌های جذاب در نظر گرفته شود.
به گفته شادکام، تاکید بر کاربرد‌های کتاب صوتی به معنای بی‌توجهی به کتابهای بریل نیست چراکه این دست از کتاب‌ها، در تقویت درست‌نویسی و یاد‌گیری موثر‌تر نابینایان بسیار با اهمیت هستند.
شادکام با تاکید بر لزوم توجه به ارتقاء کیفی کتابهای صوتی برای نابینایان گفت: کتابهای صوتی باید با بهره‌گیری از گویندگان آشنا با متن و خوش صدا تولید شود.
وی افزود: نبود نظارت در جریان تولید این دست از کتاب‌ها موجب افت کیفیت و کاهش اعتماد مخاطب میشود؛ علاوه براین زمینه‌ساز بروز پدیده قاچاق در این حوزه خواهد شد.
شادکام در ادامه این نشست گفت: آیا در زمینه تولید کتابهای صوتی با توجه به فرهنگ و نیاز مخاطب پژوهش‌‌هایی انجام شده است. به‌عوان مثال کودک نابینا، کتاب صوتی بدون موسیقی را نمی‌پذیرد.
ایجاد معاونت ویژه تولید کتابهای صوتی در موسسه خانه کتاب
وی ایجاد یک معاونت مرتبط با کتاب صوتی در موسسه خانه کتاب را پیشنهاد داد و افزود: با ایجاد معاونت کتاب صوتی در موسسه خانه کتاب، استاندارد‌های تولید این نوع کتاب تعریف و تخصیص بودجه مورد توجه قرار می‌گیرد.
قائم‌مقام انجمن حمایت از نابینایان افزود: در کشور نزدیک به 800 هزار نفر نابینا و کم‌بینا وجود دارد و هر کدام از این افراد سلیقه‌های متفاوتی در مطالعه دارند.
شادکام، با اشاره به ضرورت توجه به نیاز دانشجویان نابینا گفت: در حال حاضر پنج‌هزار دانشجوی نابینا وجود دارد که از این تعداد هزار نفر در مقاطع دکترا و کارشناسی‌ارشد تحصیل می‌کنند. همه این افراد به کتابهای صوتی تخصصی نیاز دارند.
به گفته این عضو انجمن حمایت از نابینایان، 560 عنوان کتاب صوتی و دو هزار و 317فایل‌های صوتی تولید شده است.
ناشران خصوصی توان تبلیغ ندارند
محمدی در ادامه این نشست با اشاره به نو‌پا بودن کتاب صوتی در ایران به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم تولیدکنندگان این نوع کتاب، بیان کرد: ابتدای فعالیت انتشارات «نوین کتاب گویا» همیشه از خودم می‌پرسیدم، این کتاب‌ها به دست کدام مخاطب میرسد و آیا این کتاب‌ها جایگاه خود را پیدا می‌کنند؟
وی افزود: با توجه به افزایش پلت‌فرم‌ها در فضای مجازی، دسترسی به کتابهای گویا آسان‌تر شده است؛ بنابراین آینده روشن‌‌تری برای این دسته از کتاب‌ها قابل تصور است.
محمدی تولیدکنندگان بخش خصوصی کتاب گویا را در تبلیغ، ناتوان دانست و گفت: سال‌ها برای جلب حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش کردیم اما نتیجه نگرفتیم. گرفتن غرفه در بخش ناشران عمومی در نمایشگاه نیز فرآیند آسانی نبود.
وی شرایط فعلی برای تولیدکنندگان کتاب صوتی را متفاوت ارزیابی کرد و افزود: با توجه به افزایش تعداد ناشران و تقویت سیستم توزیع، شرایط متحول شده است.
مدیرمسئول انتشارات «نوین کتاب گویا» درباره شرایط تولید گفت: تولید کتاب گویا نیازمند صرف انرژی و زمان بسیار است، اما میزان فروش راضی کننده نیست.
نظارت بر جریان تولید کتابهای گویا وجود ندارد
محمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با انتقاد از نبود نظارت کیفی و فنی در جریان تولید کتاب صوتی بیان کرد: در مجموعه نوین کتاب گویا تلاش میشود تا کتاب نویسندگان در قید حیات با حضور خود آن‌ها صوتی شود. بعد از تولید از دیدگاه دو کارشناس استفاده میشود.
محمدی با تاکید بر لزوم آشنایی بیشتر مسئولان با مقوله کتاب صوتی گفت: حتی یک نسخه برای تامین منابع صوتی کتابخانه‌های عمومی خریداری نشده است. پیشنهاد خرید کتاب از سوی کتابخانه ملی از 10 سال پیش وجود داشته اما دریغ از حتی یک نسخه کتاب که خریداری شود.
بی‌توجهی به کتاب گویا و عملکرد ناشران کاغذی
خانلری در ادامه این نشست، کتاب گویا را یک تحول در جریان تولید کتاب ارزیابی و بیان کرد: همواره تحول در جریان تولید با مقاومت‌هایی همراه است.
وی میزان فروش کتاب صوتی را به میزان فروش کتابهای کاغذی وابسته دانست و ادامه داد: با توجه به کاهش شمارگان کتاب و حتی مطبوعات، ادامه فعالیت ناشران کتابهای کاغذی دشوار شده و به همین میزان تولید کتاب گویا به سختی ادامه دارد.
خانلری با انتقاد از رویکرد برخی از ناشران در حفظ حداقل فروش، بیان کرد: فروش هزار نسخه‌ای، ناشران را خوشحال می‌کند در‌حالی‌که به نظر میرسد بُعد سوم این جریان؛ یعنی مخاطبِ منهای این هزار نفر نادیده گرفته میشود.
وی بی‌توجهی به مخاطب بالقوه را ایراد ناشران کتاب کاغذی ارزیابی کرد و افزود: ناشران کتاب کاغذی از سه سال گذشته به کتابهای پرفروش دنیا توجه کرده‌اند. باید پرسید، چرا پیش از این به برچسب کتابهای پرفروش مانند «پرفروش نیویورک‌تایمز» توجه نشده تا مخاطب افزایش پیدا کند؟
این نویسنده بیان کرد: نیمی از دلیل بی‌توجهی مردم به کتاب گویا، ناشی از عملکرد ناشران کاغذی است. چراکه برای افزایش مخاطب کتاب کاغذی چندان تلاش نشده است.
خانلری در ادامه این نشست با تاکید بر لزوم توجه به راهکار‌های افزایش مخاطب گفت: جذب بودجه بدون توجه به مخاطب چندان موثر نیست.
وی در ادامه با اشاره به هزینه بالای تولید کتاب صوتی گفت: با توجه به اوضاع نامطلوب تولید کتاب کاغذی و همچنین کتاب گویا، هزینه‌های تولید با کیفیت مانند رفع ایرادات املائی نسخه کاغذی، چگونه تامین میشود؟ با توجه به سود‌دهی بازار کتاب صوتی به نظر میرسد تولید با کیفیت، انتظار واقعی نیست.
استفاده از کتابهای گویا از کتابهای کاغذی پیشی می‌گیرد
هاشمیان در ادامه این نشست با اشاره به تاریخچه تولید کتاب گویا بیان کرد: میزان استفاده از کتابهای صوتی طی سال 2018 معادل کتابهای کاغذی است و پیش‌بینی میشود در سال‌های آتی، میزان استفاده از کتابهای گویا از کتابهای کاغذی پیشی بگیرد.
وی افزود: تولید کتاب گویا در ایران از دو سال گذشته شتاب گرفته است، اما نمی‌توانیم مدعی باشیم که تا هشت سال دیگر فاصله با کشورهای پیشرو در تولید کتاب صوتی جبران میشود.
هاشمیان ادامه داد: تفاوت فرهنگ مطالعه و سبک زندگی در اروپا و ایران از دلایل نرسیدن به وضعیت فعلی کشورهای پیشرو است.
وی درباره مخاطبان اصلی کتابهای صوتی بیان کرد: نابینایان از گروه‌های اصلی مخاطبان کتابهای صوتی محسوب می‌شوند. دسته دوم نیز کودکان پیش از سن مدرسه، سالمندان، افراد شاغل که بیشتر زمان خود را در رفت و آمد هستند را شامل میشود.
تولیدکنندگان کتاب صوتی حاضرند از حقوق خود بگذرند
این فعال در حوزه کتابهای صوتی گفت: حاضریم از حقوق خود برای دراختیار قرار دادن کتابهای صوتی به نابینایان بگذریم و برای این هدف نیز تلاش‌هایی را انجام دادیم. هنوز نهاد‌های مربوط برای این منظور ارتباطی با ناشران برقرار نکرده‌اند.
هاشمیان درباره آسیب‌‌شناسی حوزه کتابهای صوتی افزود: یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این حوزه بار‌گذاری غیر‌قانونی کتابهای صوتی در فضای مجازی است که نظارتی برای کنترل این وضعیت وجود ندارد.
وی در ادامه درباره شیوه‌های کتاب صوتی بیان کرد: کتاب صوتی به دو شکل تولید میشود. نخست خواندن متن کتاب که به اصطلاح می‌گویند کاغذ سفید و فونت مشکی؛ به‌طوری که گوینده با لحن به مخاطب جهت نمی‌دهد.
این فعال تولید‌کننده کتاب صوتی افزود: اجرای نمایشی، روش دوم تولید کتاب صوتی است وجمعیت نابینایان و کم‌بینایان را بازار مناسبی برای تولیدکنندگان کتاب گویا ارزیابی کرد و گفت: نبود نظارت در جریان تولید این دست از کتاب‌ها موجب افت کیفیت و کاهش اعتماد مخاطب میشود که وجه سرگرمی این روش بیشتر است. در این روش فهم ادبیات متن و اجرای صحیح با تاکید بر دانش و سواد گوینده با اهمیت است.
هاشمیان با بیان این مطلب که بسیاری از تولیدکنندگان کتاب صوتی برای دل خود در این حوزه فعالیت می‌کنند، گفت: زمانی که جریان تولید کتاب صوتی به یک صنعت تبدیل شود، مولفه‌های دیگری تعریف میشود و رقابت بین تولیدکنندگان ایجاد خواهد شد.
وی با تاکید بر استقلال تولیدکنندگان کتاب صوتی ادامه داد: به ممیزی انواع کتاب از‌جمله کتابهای صوتی اعتقادی ندارم. خواهش می‌کنم مسئولان به این نکته توجه داشته باشند که تولیدکنندگان متن همان کتابهای دارای مجوز را صوتی می‌کنند.
این فعال حوزه تولید کتاب گویا ادامه داد: توقع تامین منابع اولیه نداریم بلکه می‌خواهیم خریداری شود و در اختیار مخاطبان از‌جمله نابینایان قرار بگیرد. از این طریق ضمن حفظ حقوق تولید‌کننده حق نویسنده و مترجم نیز تامین خواهد شد.
وی افزود: کتاب گویا باید با حداقل تغییر تولید شود، بنابراین تعریف استاندارد و تدوین اساس‌نامه با توجه به این جزئیات فرآیند دشواری است.
سه‌شنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۷ - ۰۹:۴۷
نظر شما