به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید احمد محیط طباطبایی، مشاور سرپرست پژوهشگاه این مطلب را در نشست «قصه و یلدا» که به همت پژوهشکده مردم‌شناسی با همکاری پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد مطرح کرد.

او عمومی شدن فرهنگ یلدا را نشان از نیاز جامعه دانست و تصریح کرد :مهمترین ویژگی شب یلدا مانند سایر آیین‌های ایرانی نظیر نوروز پیوند دادن انسان به گذشته است.

محیط طباطبایی با بیان اینکه مفهوم یلدا هر اندازه گسترده‌تر باشد بهره‌وری و پاسخگویی به نیازهای جامعه بیشتر خواهد بود گفت: تبعات این امر شادی مردم است.

وی قصه را دارای منشا واقعی دانست که در احساس، فکر و ذهن انسان شکل می گیرد و افزود: قصه مانند هر پدیده امروزی نیاز مردم است که باید برآورده شود.

محیط طباطبایی یکی از اقتصادی‌ترین پدیده‌های جهان را دنیای سینما دانست که بر پایه قصه شکل گرفته و دنیا خریدار آن است.

او کاربرد دیگر رویکرد قصه را در سخن پیامبران دانست که از آن به ابزاری برای تبیین ایده‌هایشان استفاده می‌کرده‌اند و گفت: سخن گفتن به  زبان قانون به آن اندازه که حرف زدن با زبان قصه باز خورد دارد کارایی ندارد.

مشاور سرپرست پژوهشگاه در ادامه به اهمیت قصه به جهت شناخت باورهای جامعه اشاره کرد و گفت: یلدا به فرهنگ نور و روشنایی اشاره دارد و در نهایت افرادی که طی آیینی دور سفره یلدا جمع می‌شوند و به قصه‌گویی و بیان تجربیات خود می‌پردازند در نهایت به روشنایی صبح می‌رسند.

به گفته وی در یلدا قصه قوی‌تر از آیین دیگر نظیر مهرگان و نوروز نمایان می‌شود و محوریت یلدا در گرد آمدن است و این نه به معنای دور هم بودن تنهاست بلکه قصه گویی پایه اصلی آن است.

محیط طباطبایی با بیان اینکه انتقال میان نسلی با گفتن قصه صورت می‌گیرد تصریح کرد: قصه‌گویی راهی برای حفظ فرهنگ ایرانی است که یلدا بخشی از آن است و امروز متأسفانه قصه نگفتن پدر و مادر برای کودکان و نبود قصه‌گو در جامعه به یک ناهنجاری تبدیل شده است.

رونمایی یلدا و نوروز از اطلس مردم نگاری سرزمین

علیرضا حسن‌زاده رییس پژوهشکده مردم شناسی یکی از برنامه‌های سال آینده این پژوهشکده را مطالعات مردم‌شناسی در مورد فرهنگ نشاط و شادمانی اعلام کرد و گفت: اسفندماه امسال بخش دوم یلدا و نوروز از اطلس مردم نگاری سرزمین رونمایی خواهد شد.

او با اشاره به عمومی شدن فرهنگ شب یلدا و پیوند آن با فرهنگ رسانه (شبکه‌های اجتماعی)، یلدا را یکی از نشانه ثبات فرهنگ ایرانیان در چشم انداز میراث فرهنگی و آیینی دانست.

ردپای ایزد گیاهان در خوراکی‌های شب یلدا
دیگر سخنران این نشست آمنه جاوید، محقق با اشاره به خوردن میوه‌ها و تنقلات مختلف در مراسم شب یلدا به تشریح نشانه‌ها و کارآیی هر یک پرداخت و گفت: ردپای ایزد گیاهان در خوراکی‌های شب یلدا موجود است.

او در ادامه با اشاره به اینکه جامعه روستایی بیشتر از شهرنشینان نگاهبان آیین‌ها و اسطوره ها هستند، تاریکی و سرما را بزرگترین ترس گذشتگان دانست و گفت: آیین شب یلدا وداع با خوراکی‌های خوشمزه و فصل گرما است.

قصه‌گویی؛ پرورش ذهن، مرور خاطرات و تقویت هویت ملی

در ادامه این نشست سلیم سلیمی موید مدیر گروه اجتماعی پژوهشکده مردم‌شناسی سخنانی را در مورد ریخت شناسی قصه‌های شب چله مطرح کرد و با اشاره به مبحث آفرینش و کیهان به تقسیم‌بندی قصه‌ها به زمینی و آسمانی و به تشریح هر یک پرداخت.

او در ادامه به برخی موضوعات قصه‌های شب یلدا نظیر «جهان پس از مرگ» ، «توجیه عدم دانش بشری »، «موجودات غیر واقعی» ، «قهرمان‌ها »، «جانوران» و «وصل و هجران» اشاره کرد و قصه را موجب پرورش ذهن، مرور خاطرات و تقویت هویت ملی دانست.

بهروز وجدانی مولف و مترجم آثار موسیقایی نیز در ادامه با اشاره به برخی از آیین های موسیقیایی استان‌های مختلف در شب یلدا با اشاره به اینکه در این شب با توجه به سردی هوا معمولا مردم در جمع‌های خانوادگی در منازل دور هم جمع می‌شوند تصریح کرد: در این شرایط نمی‌توان انتظار اجرای موسیقی پرحجم مانند دهل و سرنا را داشت و نهایت افراد به حافظ‌خوانی و قصه‌گویی می‌پردازند.

این نشست با اجرای موسیقی عاشیقی آذربایجان توسط هنرمندان؛ صالح خلفی و یساب زارعی همراه بود.