به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) از نخستین دوره شکل‌گیری ادبیات داستانی ایران، یعنی دوران پس از مشروطه، ژانر جدیدی در ادبیات داستانی شکل گرفت که از آن می‌توان به عنوان رمان‌واره‌های فارسی یاد کرد. در این دوران نویسندگان به تحولات سیاسی و اجتماعی نظر داشتند و خلق رمان فارسی در آگاهی مردم به مسائل اجتماعی بی‌تأثیر نبوده است.
سیمین دانشور از نویسندگان برجسته معاصر است که در داستان‌هایش نسبت به تحولات اجتماعی و سیاسی نگاهی ویژه دارد. در آثار این نویسنده علاوه بر تحولات اجتماعی و سیاسی نمادهای فراوانی از سنت، فرهنگ، هویت، اخلاق دیده می‌شود.
پس از گذشت دو دهه از انتشار آثار سیمین دانشور کتاب‌های بسیاری درباره زندگی و جایگاه این نویسنده در عرصه داستان‌نویسی به نگارش درآمده است.
به مناسبت هفتمین سالگرد درگذشت سیمین دانشور نگاهی به برخی از مهم‌ترین کتاب‌هایی داشته‌ایم که درباره آثار و زندگی این نویسنده فقید منتشر شده است.
هوشنگ گلشیری کتابی نسبتا مفصل در بررسی آثار داستانی سیمین دانشور از سووشون تا آتش خاموش با عنوان «جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور» دارد. فصل سوم این کتاب به رمان سووشون اختصاص دارد. گلشیری در این کتاب زمینه‌های تاریخی رمان را با توجه به مستندات تاریخی مورد بررسی قرار داده است. در این کتاب به زمان تاریخی سووشون و وقایع مهم این دوره پس از شهریور 1320 اشاره شده است. به گفته گلشیری در این کتاب حضور نویسنده در ذهن و زبان زری مستتر می‌شود و به تعبیری به ذهن و زبان مردم عصر خویش تبدیل می شود.
کتاب دیگری که به طور مفصل شخصیت و آثار دانشور را در قالب مجموعه مقالات بررسی کرده است کتاب «بر ساحل جزیره سرگردانی (جشن‌نامه دکتر سیمین دانشور)» است. این کتاب مقالات را در سه بخش سیمین و خاطراتی از او، نفی آثار سیمین، نقدهایی درباره سووشون و مجموعه‌های داستان، نقدهایی درباره جزیره سرگردانی، گفت‌وگوها، شعرهایی درباره سیمین دانشور و نمونه‌هایی از آثار اغلب از نظر عناصر داستان و درونمایه مورد بررسی قرار گرفته است. بخش عمده‌ای از این کتاب به بررسی کتاب سووشون اختصاص دارد. پس از کتاب سووشون، کتاب جزیره سرگردانی در رتبه دوم قرار دارد و سپس کتاب ساربان سرگردان بررسی شده است.
کتاب دیگری که مستقلا به زندگی و بررسی آثار سیمین دانشور اختصاص پیدا کرده است کتاب «داستان شناخت ایران (نقد و بررسی آثار سیمین دانشور)» تألیف جواد اسحاقیان است. اسحاقیان در این کتاب سه رمان سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان را با رویکردهای پسااستعماری، خوانش فمنیستی، تقابل‌های دوگانه، شگردهای آشنایی‌زدایی و نقد نو بررسی کرده است.
جواد اسحاقیان همچنین کتابی تحت عنوان «درنگی برد سرگردانی‌های شهرزاد پسامدرن سیمین دانشور» دارد که در بخش اول آن رمان سووشون را از نظر بینش طبقات اجتماعی مورد بررسی قرار داده است. فصل دوم کتاب درباره ادبیات فمینیستی و نمود آن در رمان‌های سیمین دانشور است. فصل سوم کتاب، رمان «جزیره سرگردانی» را از دیدگاه نقد جامعه‌شناختی به صورت مختصر بررسی کرده است.
حسین پاینده در کتاب «گشودن رمان» و در فصل‌های پنجم و هفتم این کتاب دو رمان سووشون و جزیره سرگردانی را بررسی کرده است. موضوعی که پاینده در این کتاب بسیار به آن اشاره کرده است کشمکش شخصیت‌های مثبت و منفی است. پاینده عناصر رمان مانند منظر روایی، کشمکش و نظریه‌های ادبی متأخر مانند بینامتنیت، مرگ مؤلف، روایت‌شناسی، پسامدرنیسم و ... را تحلیل کرده است. پاینده در گشودن رمان به این نتیجه رسیده است دانشور در نگارش این رمان از دو صناعت ایرانی استفاده کرده است: براعت استهلال و نقاشی مینیاتوری.
پاینده همچنین در کتاب «گفتمان نقد» سعی دارد رهیافتی در نقد ادبی مدرن یا مفاهیمی از نظریه‌های ادبی جدید را تبیین می‌کند و در نقدی عملی بر یک اثر ادبی به کار می برد. در این کتاب رمان‌هایی مانند جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان نقد و بررسی شده است.
عسگر عسگری‌حسنکلو در کتاب «جامعه‌شناسی رمان فارسی» و در فصل پنجم کتاب خود به نقد رمان‌های برگزیده پرداخته است و یکی از رمان‌هایی که در این فصل بررسی شده، رمان «سو و شون» است. مؤلف در این کتاب نقد جامعه‌شناختی را محور اصلی کتاب خود قرار دهد و وقایع رمان را در سال‌هایی که جنگ جهانی دوم سراسر دنیا را اشغال کرده است، بررسی کند.
دیگر کتابی که مستقلاً به بررسی آثار سیمین دانشور پرداخته است کتاب «سیمین دانشور در آیینۀ آثارش» است. سیمین پناهی فرد در این کتاب ضمن اینکه به دانشور و زندگی و آشنایی‌اش با جلال آل احمد پرداخته، در ضمن به نقدوبررسی نوشته‌های این نویسنده نیز پرداخته است و مصاحبه‌های وی نیز منظور شده است. گفتنی است این کتاب در هنگامه‌ای نوشته شده که هنوز این بانوی گرانقدر در قید حیات بود.
لیلا صادقی در کتاب «نشانه‌شناسی و نقد ادبیات داستانی معاصر» و در بخش دوم کتاب که به نقد و بررسی آثار سیمین دانشور اختصاص دارد آثار سیمین دانشور مانند «شهری چون بهشت»، «سو و شون»، «به کی سلام کنم» و «برهوت (در مجموعه داستان از پرندههای مهاجر بپرس») را بررسی کرده است.
سیمین دانشور از نویسندگان برجسته معاصر است که در داستان‌هایش نسبت به تحولات اجتماعی و سیاسی نگاهی ویژه دارد. در آثار این نویسنده علاوه بر تحولات اجتماعی و سیاسی نمادهای فراوانی از سنت، فرهنگ، هویت، اخلاق دیده می‌شود.
پس از گذشت دو دهه از انتشار آثار سیمین دانشور کتاب‌های بسیاری درباره زندگی و جایگاه این نویسنده در عرصه داستان‌نویسی به نگارش درآمده است.
به مناسبت هفتمین سالگرد درگذشت سیمین دانشور نگاهی به برخی از مهم‌ترین کتاب‌هایی داشته‌ایم که درباره آثار و زندگی این نویسنده فقید منتشر شده است.
هوشنگ گلشیری کتابی نسبتا مفصل در بررسی آثار داستانی سیمین دانشور از سووشون تا آتش خاموش با عنوان «جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور» دارد. فصل سوم این کتاب به رمان سووشون اختصاص دارد. گلشیری در این کتاب زمینه‌های تاریخی رمان را با توجه به مستندات تاریخی مورد بررسی قرار داده است. در این کتاب به زمان تاریخی سووشون و وقایع مهم این دوره پس از شهریور 1320 اشاره شده است. به گفته گلشیری در این کتاب حضور نویسنده در ذهن و زبان زری مستتر می‌شود و به تعبیری به ذهن و زبان مردم عصر خویش تبدیل می شود.
کتاب دیگری که به طور مفصل شخصیت و آثار دانشور را در قالب مجموعه مقالات بررسی کرده است کتاب «بر ساحل جزیره سرگردانی (جشن‌نامه دکتر سیمین دانشور)» است. این کتاب مقالات را در سه بخش سیمین و خاطراتی از او، نفی آثار سیمین، نقدهایی درباره سووشون و مجموعه‌های داستان، نقدهایی درباره جزیره سرگردانی، گفت‌وگوها، شعرهایی درباره سیمین دانشور و نمونه‌هایی از آثار اغلب از نظر عناصر داستان و درونمایه مورد بررسی قرار گرفته است. بخش عمده‌ای از این کتاب به بررسی کتاب سووشون اختصاص دارد. پس از کتاب سووشون، کتاب جزیره سرگردانی در رتبه دوم قرار دارد و سپس کتاب ساربان سرگردان بررسی شده است.
کتاب دیگری که مستقلا به زندگی و بررسی آثار سیمین دانشور اختصاص پیدا کرده است کتاب «داستان شناخت ایران (نقد و بررسی آثار سیمین دانشور)» تألیف جواد اسحاقیان است. اسحاقیان در این کتاب سه رمان سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان را با رویکردهای پسااستعماری، خوانش فمنیستی، تقابل‌های دوگانه، شگردهای آشنایی‌زدایی و نقد نو بررسی کرده است.
جواد اسحاقیان همچنین کتابی تحت عنوان «درنگی برد سرگردانی‌های شهرزاد پسامدرن سیمین دانشور» دارد که در بخش اول آن رمان سووشون را از نظر بینش طبقات اجتماعی مورد بررسی قرار داده است. فصل دوم کتاب درباره ادبیات فمینیستی و نمود آن در رمان‌های سیمین دانشور است. فصل سوم کتاب، رمان «جزیره سرگردانی» را از دیدگاه نقد جامعه‌شناختی به صورت مختصر بررسی کرده است.
حسین پاینده در کتاب «گشودن رمان» و در فصل‌های پنجم و هفتم این کتاب دو رمان سووشون و جزیره سرگردانی را بررسی کرده است. موضوعی که پاینده در این کتاب بسیار به آن اشاره کرده است کشمکش شخصیت‌های مثبت و منفی است. پاینده عناصر رمان مانند منظر روایی، کشمکش و نظریه‌های ادبی متأخر مانند بینامتنیت، مرگ مؤلف، روایت‌شناسی، پسامدرنیسم و ... را تحلیل کرده است. پاینده در گشودن رمان به این نتیجه رسیده است دانشور در نگارش این رمان از دو صناعت ایرانی استفاده کرده است: براعت استهلال و نقاشی مینیاتوری.
پاینده همچنین در کتاب «گفتمان نقد» سعی دارد رهیافتی در نقد ادبی مدرن یا مفاهیمی از نظریه‌های ادبی جدید را تبیین می‌کند و در نقدی عملی بر یک اثر ادبی به کار می برد. در این کتاب رمان‌هایی مانند جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان نقد و بررسی شده است.
عسگر عسگری‌حسنکلو در کتاب «جامعه‌شناسی رمان فارسی» و در فصل پنجم کتاب خود به نقد رمان‌های برگزیده پرداخته است و یکی از رمان‌هایی که در این فصل بررسی شده، رمان «سو و شون» است. مؤلف در این کتاب نقد جامعه‌شناختی را محور اصلی کتاب خود قرار دهد و وقایع رمان را در سال‌هایی که جنگ جهانی دوم سراسر دنیا را اشغال کرده است، بررسی کند.
دیگر کتابی که مستقلاً به بررسی آثار سیمین دانشور پرداخته است کتاب «سیمین دانشور در آیینۀ آثارش» است. سیمین پناهی فرد در این کتاب ضمن اینکه به دانشور و زندگی و آشنایی‌اش با جلال آل احمد پرداخته، در ضمن به نقدوبررسی نوشته‌های این نویسنده نیز پرداخته است و مصاحبه‌های وی نیز منظور شده است. گفتنی است این کتاب در هنگامه‌ای نوشته شده که هنوز این بانوی گرانقدر در قید حیات بود.
لیلا صادقی در کتاب «نشانه‌شناسی و نقد ادبیات داستانی معاصر» و در بخش دوم کتاب که به نقد و بررسی آثار سیمین دانشور اختصاص دارد آثار سیمین دانشور مانند «شهری چون بهشت»، «سو و شون»، «به کی سلام کنم» و «برهوت (در مجموعه داستان از پرندههای مهاجر بپرس») را بررسی کرده است.
نظر شما