امیر عظیمی دولت‌آبادی؛ معاون پژوهشی این پژوهشکده در ابتدای همایش بیان کرد: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی سال 1375 با هدف تبیین انقلاب و ابعاد آن و پژوهش درباره ابعاد مختلف زندگینامه امام خمینی و اندیشه‌های ایشان تاسیس شد و از سال 1378 با ایجاد رشته‌هایی همچون فقه و حقوق، عرفان اسلامی، تاریخ انقلاب اسلامی، جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی و اندیشه سیاسی در اسلام بخش آموزشی نیز به پژوهشکده افزوده شد.
وی افزود: از جمله فعالیت‌های این مجموعه می‌توان به راه‌اندازی دوره‌های آموزشی در سراسر کشور، اجرای طرح‌های پژوهشی، انتشار کتاب و فصلنامه، حمایت از پایان‌نامه‌ها، برگزاری نشست‌های علمی و 15 همایش علمی در موضوعات جدی مطالعات امام خمینی اشاره کرد. گذشت 40 سال از انقلاب فرصت خوبی است که به عقب برگردیم و مروری بر مطالعات در این حوزه داشته باشیم. در این راستا همایش نقد و واکاوی آثار مرتبط با زندگینامه امام خمینی در ادامه همایش نقد روش‌شناسی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود.
پنل نخست:
«معرفی و نقد اسناد و کتاب‌های متقدم مرتبط با زندگینامه امام خمینی»
سخنرانان پنل نخست همایش سیدهادی خسروشاهی، محمدحسن رجبی دوانی و محمدجواد مرادی‌نیا بودند. محمدجواد مرادی‌نیا در این همایش با موضوع «معرفی و نقد اسناد و منابع تبار و خاندان امام خمینی» به سخنرانی پرداخت: منابع ما در این زمینه بسیار محدود است به این علت که کسی از صدسال پیش گمان نمی‌کرد که از این خاندان شخصی به نام امام خمینی ظهور کند و رژیم پهلوی را به زیر بکشد لذا کسی اسناد و مدارک این خاندان را جمع‌آوری نکرده است. درباره امام خمینی(ره) پس از شروع نهضت و پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر منابعی در حوزه تاریخ شفاهی ایجاد شده ولی در حوزه اسناد چیزی قابل تولید نبوده است.
وی با بیان اینکه منابع در این زمینه را می‌توان در 4 دسته تعریف کرد افزود: معتبرترین و متقن‌ترین منابعی که می‌توانند ما را در این زمینه راهنمایی کنند که پیشینه این خاندان چه بوده و چه جایگاهی داشته‌اند و امام محصول کدام خاندان و تبار است اسناد هستند. سه دسته دیگر منابع در این زمینه مدارک تاریخی، منابع شفاهی و منابع مکتوب هستند.
این نویسنده و پژوهشگر درباره اسناد و مدارک مربوط به پدر و پدربزرگ امام گفت: این دسته از اسناد تعداد محدودی دارد. سال‌ها پیش در خمین زادگاه امام خمینی، در بین خاندان‌های محلی اسنادی را پیدا کردند و تعدادی اسناد نیز در اختیار خاندان امام بود که تحویل موسسه نشر آثار امام خمینی شد. در سال 1393 بنا شد کنگره‌ای برای پدر امام خمینی در خمین برگزار شود که به بهانه این کنگره اسنادی که خودم جمع‌آوری کرده بودم و اسناد موسسه را بازخوانی و نگارش کردم. البته اسنادی هم ممکن است در دست افراد مختلف و یا موسسه باشد که تاکنون در دسترس قرار نگرفته‌اند.
مرادی‌نیا در معرفی پدربزرگ امام خمینی و اسناد و مدارک مربوط به ایشان اظهار کرد: پدربزرگ امام سیداحمد هندی بود که درباره ایشان قبل و بعد از انقلاب مطالبی مطرح شده که بیشتر نادرست است به ویژه از سوی معاندین که حرف‌های غیرواقع ارایه کرده‌اند. در مجموع حدود 25 سند از دوره حیات ایشان در دسترس است که بیشتر شامل اسناد ملکی، خانه، باغ و ... است. اولین سند مربوط به ماه صفر 1264 قمری است که قباله ملک و آب و غیره است. آخرین سند مربوط به سال 1282 قمری و متعلق به خرید یک کاروانسرا است. در بین این اسناد 5 سند مصالحه‌نامه نیز دیده می‌شود که اولین آنها مربوط به 1254 و آخرین آنها مربوط به 1282 قمری است. همچنین سه سند مالی و مالیاتی نیز از ایشان در دسترس است که نخستین آنها به سال 1251 برمی‌گردد و آخرین آنها مربوط به 1285 هجری قمری است که درباره فرمان دیوان‌خانه عدلیه اعظم به کارگزاران امور دیوانی گلپایگان است.
وی ادامه داد: یک سند مهم دیگر دو صفحه از جلد و پشت جلد کتاب «جنت الخلود» است که در این دو صفحه سیداحمد رخدادهای مربوط به خانواده را ثبت کرده که بعدها پسرانشان از جمله امام خمینی این کار را ادامه دادند. این رخدادها شامل موارد مختلف از جمله تاریخ تولید دختران و پسران این خاندان‌اند. نکته جالب در این زمینه این است که امام خمینی خودشان در این سند تاریخ تولد خود را 18 جمادی الثانی 1320 درج کرده درحالی که همه جا این تاریخ 20 جمادی الثانی عنوان شده است. ارزش این تاریخ‌ها در این است که مشخص می‌کند که همه فرزندان این خاندان در ایران متولد شده‌اند. همچنین سند دیگری مربوط به عقدنامه در تاریخ 1257 است. یکی از اسناد مهم مربوط به سیداحمدی صلح‌نامه‌ای است که در اواخر عمر نوشته و تمام اموالش را به فرزندان صلح کرده است. از این سند می‌توان تا حد زیادی به گرایشات اقتصادی و میزان اموال سیداحمد پی برد.
مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: از مجموع اسناد مربوط به سیداحمد به چند نکته می‌توان رسید، نخست مربوط به سکونت او در شهر خمین است نکته دیگر درباره اسناد مربوط به شغل ایشان بوده که بر این اساس مشخص می‌شود سیداحمد به زمین‌داری اشتغال داشته و از محل درآمد آن زندگی می‌کرد و هیچ نشانه‌ای مبنی بر اهل علم بودن و روحانیت در او دیده نمی‌شود. تمام اسناد بر سیادت او گواهی می‌دهند اما شجره‌نامه معتبر و مستندی از او در دسترس نیست همچنین براساس این اسناد مشخص می‌شود که وی از عقل معاش نسبتاً قابل توجهی برخوردار بوده و توانسته زندگی نسبتا سطح بالایی را برای خود و خانواده فراهم کند. همچنین نکته آخر اینکه براساس اسناد سیداحمد هندی رابطه مناسبی با حکومت‌های محلی داشته است.
وی در ادامه با اشاره به اسناد مربوط به آقامصطفی پدر امام خمینی(ره) نیز بیان کرد: در این زمینه بیش از 30 سند به دست آمده که شامل 11 سند ملکی، 7 مصالحه‌نامه، 4 سند مالیاتی و مالی، تعداد اسناد شرعی و سندهای دیگر است. یک سند بسیار مهم در این زمینه مربوط به علت قتل ایشان است که تاحدودی حقیقت را آشکار می‌کند. همچنین مدارکی از خبر ترور گزارش مربوط به قاتل و خبر اعدام قاتل ایشان در جراید موجود است.
مرادی‌نیا گفت: آقامصطفی از بدو تولد تا هنگام عزیمت برای تحصیل به نجف، در خمین زندگی کرده پس از بازگشت از نجف نیز در خمین ازدواج کرده و ضمن پرداختن به امور روحانیت، زمین‌دار و مالک بود و مانند پدرش عقل معاش داشته و توانسته ضمن حفظ املاک، املاک دیگری را نیز اضافه کند همچنین ارتباطات نسبتا گسترده‌ای با حکام محلی داشت.
نظرات