به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب چند دسته‌اند؛ عده‌ای از آن‌ها کتاب‌های خاصی را مد نظر دارند و از فرصت نمایشگاه برای خرید و یک‌جا و تهیه کتاب‌های مورد نیاز خود استفاده می‌کنند. برخی کتاب خاصی در نظر ندارند و در بازدید از نمایشگاه دست به انتخاب آن می‌زنند و برخی هم موضوع خاصی را در نظر دارند، اما با کتاب‌های آن موضوع آشنایی ندارند. اگر جزو آن دسته از بازدیدکنندگان سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستید که به ادبیات کلاسیک علاقه دارید اما نمی‌دانید کدام کتاب‌ها را بخوانید، یا اینکه علاقه‌مند هستید که ببینید اساتید این حوزه چه کتاب‌هایی پیشنهاد می‌دهند، در این گزارش نظر بعضی از آن‌ها را بخوانید:
 

 ضیاء موحد، نویسنده، شاعر و از صاحب‌نظران ادبیات و منطق، از میان کتاب‌های حوزه ادبیات کلاسیک ایران، کتاب «شرح شوق؛ شرح و تحلیل اشعار حافظ» نوشته سعید حمیدیان را از کتاب‌های درخور توجه می‌داند و می‌گوید:‌ «کتاب پنج جلدی شرح حافظ سعید حمیدیان، یکی از شرح‌های خوبی است که تاکنون بر دیوان حافظ نوشته شده است و مخاطب می‌تواند بهره کافی از آن بگیرد.
 
کتاب دیگری با عنوان «نغمه‌های جاویدان» است، که بنده جدیدا آن را خوانده‌ام. این کتاب برگزیده‌ای از شعرهای رودکی تا عصر حاضر و به کوشش شیخ محمدباقر الفت است و برای کسانی که می‌خواهند خوانشی بر شعر دوره‌های مختلف داشته باشند، برگزیده مناسب و خوبی است.

مجموعه دو جلدی «حافظ‌نامه» از بهاءالدین خرمشاهی که شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ را موضوع بحث خود قرار داده و سعی داشته با زبانی ساده آن را برای مخاطب خود بازگشایی کند؛ از دیگر کتاب‌هایی است که خواندن آن را به مخاطبان این حوزه پیشنهاد می‌کنم. «حافظ‌نامه» مرجعی معتبر و شناخته شده برای معرفی شعر و جهان فکری حافظ به شمار می‌رود و مرجع مناسبی برای پژوهشگران این حوزه است.» موحد علاوه بر کتاب خود با عنوان «بعد از سکوت» که یک مجموعه شعر دو زبانه فارسی و انگلیسی است؛ دو کتاب «فلسفه ادبیات» و «فقط استدلال» با ترجمه میثم محمدامینی که مربوط به ادبیات کلاسیک جهان است، را هم به مخاطبان پیشنهاد داد و معتقد است نمونه چنین کتاب‌هایی در ادبیات ایران نیست.
 
از «شازده حمام» تا «وقتی نیچه گریست»
میرجلال‌الدین کزازی، نویسنده، مترجم، شاهنامه‌پژوه و پژوهشگر برجسته زبان و ادب فارسی با بیان اینکه به همه کتاب‌های حوزه ادبیات کلاسیک آشنایی ندارد؛ ترجیح می‌دهد سه کتاب که از خواندن آن‌ها لذت برده را پیشنهاد دهد و می‌گوید: «یکی از کتاب‌هایی که البته در حوزه ادبیات کلاسیک نیست، ولی برای من بسیار دلپذیر بوده است؛ کتابی است که محمدحسین پابلی‌یزدی به نام «شازده حمام» نوشته و سرگذشت خودش را در این کتاب آورده است. این کتاب با خامه‌ای گرم و گیرا نوشته شده، که من آن را آغاز کردم و هر زمان که می‌توانستم به خواندن آن بازگشتم و دم‌های دلپذیری را با خواندن این کتاب گذراندم.
  کتاب دیگری که از خواندن آن بهره بردم و مرا با خود درکشید و برد؛ کتابی است از نویسنده‌ای آمریکایی با عنوان «وقتی نیچه گریست». این کتاب را که «اروین د. یالوم» نوشته، داستانی است برگرفته از زندگانی نیچه است. این کتاب هم داستان است و هم چون نویسنده آن روانپزشک است؛ نکته‌هایی که شامل واکاوی‌های روانی است؛ به شیوه‌ای که مایه گسیختگی رشته داستان نمی‌شود، در آن آورده شده است. کتاب دیگری هم این نویسنده دارد با نام «درمان شوپنهاور» که بسیار از خواندن آن بهره بردم و همچنان مرا با خود درکشید و برد. داستانی است که برپایه بخش‌هایی از زندگانی شوپنهاور نگاشته شده است.
 
یکی از کتاب‌هایی هم که جای آن تهی مانده بود، ویرایش و چاپ کتاب «سروده‌های منجیک ترمذی» است، که چند سال پیش چاپ شد. این کتاب هم از نظر من کتاب ارزنده‌ای است که من آن را به عنوان نامزد کتاب سال هم معرفی کردم؛ چون ویراستار همه سروده‌های منجیک را در آن گردآورده است و بنابراین کتاب سرآمد و ارزنده‌ای است.»
  ابوالفضل خطیبی، نویسنده، شاهنامه‌پژوه و پژوهشگر زبان و ادب فارسی می‌گوید: «از کتاب‌هایی که ارزش خواندن دارد و بنده آن را توصیه می‌کنم، یکی کتاب «چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی» است. کتابی که در نقد شعر و از یکی از بزرگ‌ترین ناقدان دوره اسلامی ایران در قرن ششم است.

کتاب دیگر «شاهنامه فردوسی» چاپ جدید جلال خالقی‌مطلق است، که در 4 جلد و از طرف انتشارات سخن منتشر شده است. این کتاب جدیدترین تصحیح شاهنامه است. کتاب دیگری که می‌توان پیشنهاد داد، «تاریخ بیهقی» است که دو چاپ دارد. یکی چاپ یک جلدی، چاپ قدیم دکتر طیاب است که دانشگاه مشهد چاپ کرده و توسط نشر هرمس بازچاپ شده است. دیگری هم چاپ مشترک محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی است، که در دو جلد است؛ یک جلد آن متن اصلی تاریخ بیهقی و جلد دوم شرح، یادداشت‌ها و توضیحاتی درباره اعلام متن است.»

دو کتاب از شهیدی و یک کتاب از زرین‌کوب
احمد تمیم‌داری، زبان‌شناس و استاد تمام گروه ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی در این باره می‌گوید: «یکی از کتاب‌های خیلی خوب در حوزه ادبیات کلاسیک، «شرح مشکلات دیوان انوری» است که سید جعفر شهیدی تصحیح کرده و مشکلات این دیوان را حل کرده است. البته حل مشکلات این دیوان تا حدودی مشکلات خاقانی و دیگر دیوان‌های کلاسیک قرن‌های پنجم و ششم را حل می‌کند.
 
کتاب دیگر «شرح مثنوی شریف» است، که این کتاب را هم سید جعفر شهیدی در 8 جلد نوشته و در واقع ادامه کار بدیع‌الزمان فروزانفر است. این کتاب بهترین شرح و درواقع شرح فنی مثنوی است. البته شرح‌های دیگر هم هست، ولی ممکن است که برای طبقات پایین‌تر، مثل دوره‌های دبیرستان و ... نوشته شده باشد، اما این شرح بیشتر برای دوره‌های فوق‌لیسانس و دکتری تدریس می‌شده است. شهیدی‌ دوازده دوره مثنوی را تدریس کرده، ادامه کار فروزانفر را تصحیح کرده و در این کتاب آورده است.
 
«نقد ادبی» عبدالحسین زرین‌کوب که در دو جلد است، کتاب دیگری است که پیشنهاد می‌دهم. این کتاب را انتشارات امیرکبیر قدیم چاپ کرده بود و علت ترجیح من برای این کتاب این است که زرین‌کوب چون با زبان‌های عربی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ... کار می‌کرد؛ اولین باری است که نقد ادبی جدید و روزآمدی که در کشورهای مختلف کار شده بود را ترجمه کرده و در این کتاب آورده است.»

تمیم‌داری ضمن اشاره به اینکه کتاب‌های دوره جدید، مثل قدیم کتاب‌های سنگین خیلی نیست. چون نویسنده نه وقت و نه امکانات دارد؛ از کتاب‌های قابل توجه در دوره اخیر، به دو کتاب از کتاب‌های خود اشاره می‌کند و می‌گوید: « یکی کتاب «فرهنگ عامه» است، که بخشی از آن هم مربوط به ادبیات قدیم است و اولین بار در سال 1390 توسط انتشارات مهکامه منتشر شد. برای چاپ دوم اضافات زیادی با فرهنگ لغات مربوط به فولکلور و مردم‌شناسی به آن اضافه کردم. تاکنون بیش از 1000 نسخه این کتاب را وزارت ارشاد برای رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای دیگر و آموزش در خارج از کشور خریداری کرده است.

کتاب جدید دیگری که خودم کار کردم «ادبیات مدرن در خاور نزدیک و خاورمیانه» است و ادبیات کشورهای خاور نزدیک و میانه از 150 سال پیش تا کنون در آن معرفی شده است که کتابی مانند آن در ایران وجود ندارد. این کتاب توسط انتشارات خوارزمی عرضه می‌شود.»
  5+1 شاعر ادبیات کلاسیک را بخوانید
یعقوب آژند، پژوهشگر ایرانی تاریخ، هنر و ادبیات و عضو هیات علمی دانشگاه تهران می‌گوید: «اولین کتابی که به مخاطبان پیشنهاد می‌کنم، کتاب «شاهنامه» است. اصلا ما پنج شاعر داریم، آثاری که تولید کرده‌اند، بلافاصله مورد تقلید قرار گرفته‌اند. یکی شاهنامه فردوسی است که حالت جهانی پیدا می‌کند و بعد از آن، شاهنامه‌ها نوشته می‌شود و همه را به تقلید وامی‌دارد؛ ولی هیچ شاهنامه‌ای جای شاهنامه فردوسی را نمی‌گیرد. در واقع فردوسی مُقَلَد است.

دومین کتابی که پیشنهاد می‌کنم -هم جزو کتاب‌های مشهوری است که همه ما با آن آشنایی داریم، ولی متاسفانه مطالعه آن‌ها را فراموش کرده‌ایم- کتاب «خمسه نظامی» است که جزو شاهکارهای جهانی است، یعنی نه فقط در ادبیات ایران، بلکه مثل فردوسی یک بعد جهانی پیدا کرده است. این کتاب هم تقلیدهای زیادی به دنبال داشته است، اما هیچکدام به پای خمسه نظامی نرسیده است. این کتاب حاوی پنج داستان غنایی است که نظامی حالت عرفانی هم به ان‌ها داده است و هر کدام ریشه فرهنگی خاص خودشان را دارند.
  از کتاب‌ها دیگری که قابل پیشنهاد است، «مثنوی معنوی» و «دیوان کبیر» مولانا است، که ارزش آن‌ها برای همه اظهر من‌الشمس است. دنیایی از علم و دانش در مثنوی مستتر است، که اگر قرآن و معارف اسلامی را ندانید، اصلا نباید به سراغ آن بروید. در واقع مثنوی مبنایی برای آشنایی با دریای معرفت و فرهنگ اسلامی و ایرانی است.

 سعدی را هم نباید فراموش کنیم. هم بوستان و گلستان او و هم دیوان غزلیاتش دنیایی از زیبایی است که در آن زندگی را به مخاطب می‌آموزد. تمام آن چیزهایی که سعدی در آثارش تاکید کرده و پن داده است، هنوز هم در زندگی ما تکرار می‌شود.
 
همشهری سعدی یعنی حافظ شیرازی هم حائز اهمیت و ارزشش اظهر من الشمس است و ما همیشه باید آن را به همراه خود داشته باشیم.
  توصیه من این است که همیشه این پنج شاعر که به پنج تن آل‌عبا شعر فارسی مشهور هستند را در کنار خود داشته باشیم، آن‌ها را مطالعه کنیم تا ابعاد فرهنگ مملکت ما روشن شود و بدانیم چه بوده‌ایم، چه هستیم و در جهان در کجای ادبیات قرار گرفته‌ایم. متاسفانه نسل جوان امروز خیلی دنبال این چیزها نیست و انگار خواندن و نوشتن را هم فراموش کرده‌اند؛ که یکی از معضلات فرهنگی ما است.

علاوه بر این شاعران برجسته که اشاره شد، ما چند شاعر دیگر هم داریم که آن‌ها را هم نباید فراموش کنیم. یکی از این شاعران عطار است. در ادبیات معاصر هم دو مُقَلَد داریم -یعنی از آن‌ها تقلید شده است- که یکی در نظم و دیگری در نثر است. صادق هدایت در ادبیات داستانی و نیمایوشیج در شعر نو نیز یک عده تقلید کننده را به دنبال خودشان کشیده‌اند و نباید فراموش شوند.

البته آثار قابل پیشنهاد بسیار فراوان است. جامعه جوان ما امروز درگیر یک سری مسائل سطحی است؛ ما همه چیز در گذشته داریم که اگر به آن‌ها رجوع کنیم و آن‌ها را مطالعه کنیم، دیگر دچار این سطحیات نمی‌شویم. جوان امروز باید این آثار را مطالعه کنند و با ادبیات و فرهنگ گذشته‌مان آشنا شوند و ببینند تمامی این چیزهایی که امروزه از غرب  و کشورهای دیگر برای ما می‌آید، ریشه در فرهنگ خودمان دارند و خیلی بهتر از آن را گذشتگان ما برای ما تصویر کرده‌اند. ما متاسفانه فراموش کرده‌ایم که به این‌ها رجوع کنیم، این‌ها را بخوانیم و بدانیم آن‌ها مسائل را به چه صورت عرضه کرده‌اند.»

 سه شاهکار ادب فارسی
بهرام پروین‌گنابادی، پژوهشگر، نویسنده، منتقد ادبی و مسئول گروه ادبیات بنیاد دایره المعارف اسلامی می‌گوید: «در میان متون کهن، نخست «گلستان سعدی» را برمی‌گزینم، دلیل آن هم زبان گلستان است. سعدی با زبان فارسی، چه در گلستان و چه در آثار دیگرش «کیمیاگری» و «جادوگری» می‌کند. هرچه در زبان سعدی و ظرایف و دقایقش بیشتر تامل کنید، بیشتر شگفت‌زده خواهید شد. رابطه زبان و تفکر را همگان می‌دانند، که زبان وقتی به اوج خود می‌رسد که برخاسته از تفکری عمیق و اصیل باشد و به این دلیل است که شناخت سعدی از انسان و جوامع انسانی با دیگران متفاوت است. هیچ نکته‌ای، هیچ رفتاری و هیچ کنش و واکنشی از دید تیزبین سعدی پنهان نمانده است؛ از سیاست راندن و کشورداری تا تربیت نسل جوان تا لحظه‌های خوش عاشقی، همه با زبانی جادویی به عمق جان خواننده نفوذ می‌کند. بی‌سبب نیست که فیلسوفان عصر روشنگری اروپا با آثار سعدی انس و الفتی خاص دارند.

اینکه بسیاری از جمله‌ها، اشعار و حکایت‌های سعدی جزو امثال و حکم زبان فارسی شده است، یکی نشانه این است که این امثال از صافی و فیلتر خرد ایرانی در طول زمان گذشته و از «خرد» جمعی یک ملت جواز حضور گرفته‌اند و دیگر اینکه به لحاظ بلاغی در اوج هنرآفرینی‌های زبان هستند.

قطعه‌هایی که سعدی در میان حکایت‌های گلستان می‌آورد، نشان می‌دهد که سعدی چه شناخت عمیقی از فرم‌ها و قالب‌های شعر فارسی داشته است و چگونه توانسته ساختار و فرم این قالب را دگرگون کند. تا زبان فارسی وجود داشته باشد، گلستان سعدی کتاب بالینی عاشقان زبان فارسی خواهد بود.
  انتخاب دوم «شاهنامه فردوسی» است و به هزار و یک دلیل که همگان می‌دانند، شاهنامه دانشنامه فرهنگ، تمدن، زبان و هویت ایرانی است و نشانه فداکاری و ازخودگذشتگی اسطوره و قهرمان عرصه زبان و فرهنگایرانی؛ یعنی فردوسی، در راه حفظ فرهنگ، معرفت و دانش بشری است.

سوم «دیوان حافظ» است، که نقطه اوج شعر فارسی است. به گمانم دیوان حافظ ملتقای اندیشه‌های بلند انسانی و هنر ناب است. شعر حافظ اوج گره‌خوردگی اندیشه و هنر زبان است.»

«از فردوسی تا شاملو» و چند کتاب دیگر
محمد بقایی‌ماکان، نویسنده، پژوهشگر و مترجم حوزه ادبیات، فلسفه و اقبال شناسی می‌گوید: «چون کتاب‌های خودم را بهتر از کتاب‌های دیگر می‌شناسم، بنابراین سه کتابی که اخیرا در حوزه ادبیات کلاسیک منتشر کرده‌ام را معرفی می‌کنم.

یکی کتاب «حافظ روح ایرانی» است که اندیشه‌های ایرانی حافظ را بر اساس سروده‌های او مورد بررسی قرار می‌دهد که تاکنون کمتر مورد توجه بوده است. اصولا نقش حافظ در زندگی‌ایرانیان تا حدی است که می‌توان گفت حذف او کمبودی چشمگیر به لحاظ عاطفی و روحی در آن‌ها به وجود می‌آورد. این موضوع بسیار مهمی است که در این کتاب مورد توجه و تامل قرار می‌گیرد؛ چرا که امروزه حافظ عامل مهمی در وحدت و انسجام ملی سرزمینی به نام ایران است، به طوری که کتاب و افکار او در مناسبت‌های مختلف، عاملی پیوند دهنده در میان همه اقوام ایرانی است. این کتاب را انتشارات «رسانش» چاپ کرده است.
  کتاب دیگر «از فردوسی تا شاملو» است که حاوی نگاهی متفاوت به چهره‌های معروف شعر فارسی تا عصر حاضر است. همان‌طور که از نام آن هم پیداست، هم شامل شاعران کلاسیک و هم شاعران نوگرا می‌شود. این کتاب را انتشارات اقبال که با حدود 120 سال سابقه، قدیمی‌ترین ناشر ایران است، منتشر کرده است.

کتاب دیگری هم تحت عنوان «ستایش عشق» است، که شرح و بررسی تطبیقی عاشقانه‌های سنایی است و از عنوان آن هم پیداست که هر یک از این سروده‌های سنایی با شاعران بعد از او که از او استقبال کرده‌اند، یا به صورت تواردی تشابهی بین دیدگاه‌های سنایی و آن‌ها وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته و این اشعار بیت به بیت شرح شده است. این کتاب هم توسط اتنتشارات «نامک» منتشر شده است.»