کتاب‌های تاریخی همیشه برای من مهمترین بخش و اصلی‌ترین دلیل مراجعه‌ام به نمایشگاه است. امسال بطور دقیق دوبار بخش ناشران عمومی و دانشگاهی را برای یافتن تازه ترین پژوهش ها، جستجو کردم. در باب این جستجو به همان نتایج سال‌های قبل رسیدم و آن هم نوعی عدم توازن میان ناشران حرفه‌ای و ناشران کتاب‌ساز در نمایشگاه است. ناشران حرفه‌ای با آثاری درخور توجه و ترجمه‌هایی حرفه‌ای برای خوانندگان، که به زعم بنده با کاری حرفه‌ای و طاقت‌فرسا انجام یافته‌اند، سال‌هاست که چراغ فرهنگ کتابخوانی را در این سرزمین روشن نگه داشته‌اند، اما در این میان تعداد بسیار بیشتری از ناآگاهان حضور دارند که می‌شود آنها را شبه‌ناشر نامید و بیشتر کتاب‌ساز هستند تا ناشر. آن ها با گشتی کوتاه در نمایشگاه کاملا قابل شناسایی هستند و سوال اینجاست که چرا در تمام این سال‌ها، مسئولان فرهنگی اصرار به حضور آن ها دارند؟
اگر از این مرثیه‌های همیشگی که همیشه در زمان نمایشگاه کتاب تهران رایج بوده است بگذرم و بخواهم کمی از کتاب‌های تاریخی و پژوهش‌های عرضه شده بگویم، واقعا کمی با مبالغه همراه خواهد بود! کارهایی با کیفیت بسیار کم عرضه شده و باید گفت ناشران با وجود پارتیزان‌های فرهنگی که هر پژوهش تاریخی را سریع به یک فایل تبدیل می‌کنند و بدون هیچ معطلی در گروه‌های شبه آکادمیک می‌فرستند دیگر میلی به چاپ اثر جدید نشان نمی‌دهند. حتی بعضی ناشران شناخته شده از حضور در نمایشگاه به علت همین رویکرد این افراد نا آگاه محروم شده اند زیرا رمق رقابتی باقی نمانده است.
در این میان اگر پژوهش قابل اعتنایی مانند تاریخ دانشگاه تهران به نویسندگی سه استاد شناخته شده گروه تاریخ دانشگاه تهران به نمایشگاه عرضه شده است هم آنچنان گران است که خود نگارنده با بارها چانه زنی توانست آن را بخرد. اما به واقع این کتاب نگاه و روش پژوهشی قبل اعتنایی در پرداخت به تاریخ نظام دانشگاهی در ایران وجود دارد که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت.
یا کتاب روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار که به اهتمام انتشارات موقوفات دکتر افشار و با تلاش پژوهشگری سخت کوش و با کیفیت بسیار مناسبی عرضه شده و در کنار آن کار پژوهشی بسیار خوب محمد علی فروغی در صحنه دیپلماسی بین‌الملل که توسط انتشارات کتاب سرا به نمایشگاه عرضه شده است و همچنین کتاب بسیار ارزشمند تصرف تفلیس که توسط انتشارات پرنده به بازار نشر عرضه شده است.
اما چرا نمی‌توانم کتاب بیشتری را در این یادداشت کوتاه معرفی کنم؟ جوابش ساده است. عدم حمایت از پژوهشگران باعث شد تا امسال خریدهای من کم‌رمق شود و وقتی این را در خریدهای دیگر پژوهشگران هم جستجو کردم به یک جواب مشترک رسیدم: گرانی عامل اصلی است و در کنار گرانی، ایجاد قوانینی که هر سال تغییر می‌کند و باعث می‌شود تا پژوهشگران و جمعیت هدف اصلی نمایشگاه از خرید مناسب و دسترسی به آخرین تحقیقات محروم بمانند.
شتابی فرهنگی و عزمی راسخ لازم است تا از این وضعیت رهایی پیدا کنیم اگر تا سال پیش شکایت‌ها نسبت به مکان غیر تخصصی نمایشگاه بود امسال در خطی موازی متوجه کیفیت آثار و گرانی آن هم بود و در این میان خرید کتاب‌های ناشران بین‌الملل افسانه‌ای شده بود که خود فریادی مجزا می‌طلبد. در مجموع باید تدبیری نو در انداخت تا بخش تاریخ در نمایشگاه از یک بخش زرد و کتاب‌ساز به گروهی تخصصی و قابل اعتماد تبدیل شود.
نظر شما