خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-حمید بابایی: این روزها اگر تلویزیون را روشن کنید، به هر مناسبتی که باشد در هر شبکه‌ای، سریالی مناسبتی وجود دارد. بسیاری از این سریال‌ها به دوران قاجاریه می‌پردازند. البته سبقه استفاده از تاریخ در ادبیات بسیار کهن‌تر از تلویزیون است. در واقع ادبیات با تاریخ رابطه‌ای نزدیک دارد. اگر بخواهیم از مباحث خاص نظری صرف نظر کنیم که تاریخ را نیز نوعی ادبیات می‌دانند، رما‌ن‌های تاریخی و داستان‌های تاریخی بسیاری نوشته شده‌اند که یک پا در تاریخ و پای دیگر در ادبیات دارند.
رمان «یک مناظره سیاسی کهن» نوشته رامین سلیمانی را نیز می‌توان در همین راستا دید. رمانی که قصه آن بر می‌گردد به تصادف راوی با امیرکبیر و همراهی وی با آقاخان در یک شب تا صبح. راوی هنگام رانندگی در بزرگراه با امیرکبیر تصادف می‌کند و این بهانه‌ای است برای ورود به سلسله حوادثی که به مشروطیت و قانونگذاری می‌پردازد.
در واقع نویسنده این تصادف را بهانه‌ای قرار می‌دهد برای ورود به مباحثی که به اکنون و زمان ما مربوط است. رمان در هفت فصل روایت می‌شود و از زمان اکنون آغاز و به گذشته‌ای دور، یعنی زمان قاجاریه بازمی‌گردد، از دوره ناصری آغاز می‌شود و با به توپ بسته شدن مجلس در دوره گذشته ادامه پیدا می‌کند و در نهایت با طلوع خورشید در کاخ گلستان داستان به پایان می‌رسد. نویسنده کوشیده است، شیوه‌ای از روایت خطی در کنار روایت مدور را در این داستان استفاده کند.
بیشترین تمرکز نویسنده روی مسئله زبان است. نویسنده تلاش کرده، مسئله زبان را در دیالوگ‌های دوره قاجاری نشان دهد و این مسئله را برجسته کند. هر چند این تلاش به خوبی در متن ساخته شده است، اما بزرگترین خطر این گونه متون این است که شاید مخاطب عام‌تر ادبیات از خواندن چنین متونی رویگردان شود. به طور مثال در بخشی از کتاب آمده است: «چون اعظم و مهم امور دولت نظم مملکت و سرحد و آسودگی رعایا و رفع ظلم و ستم شریکی در میان آنها و انتظام مهام قشون و قورخانه و مهمات و عسکریه و سایر شعب و ادارات است...»ص 27
چنان نویسنده در ساخت دیالوگ افراط کرده است که متن گویا نعل به نعل متنی تاریخی از دوران قاجار است. البته او سعی کرده با زبان امروزی راوی داستان، اثر را به جلو هل بدهد و ایجاد توازن میان دو زبان داشته باشد. اگرچه چنین استراتژی در داستان با توجه به خاص بودن زبان در قدم اول استراتژی درستی است، اما افراط در ساخت زبان قاجاری در ابتدای رمان باعث شده در فصول ابتدایی مخصوصا فصل دوم که یکی از بلندترین فصول رمان نیز هست، ریتم داستان کند شود و داستان از نفس بیفتد. البته هر چه داستان به جلو می‌رود مخاطب با زبان ارتباط بیشتری پیدا می‌کند و غریبی زبان از میان می‌رود و داستان را راحت‌تر می‌توان درک کرد، در عین حال خواندن داستان نیز ساده‌تر می‌شود.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، دقت نویسنده در ساخت شخصیت‌های آقاخان و امیرکبیر است. نویسنده کوشیده با ایجاد تکیه کلام برای هر کدام از شخصیت‌ها آنها را از یکدیگر متمایز کند و در پایان گویی رمان «یک مناظره سیاسی کهن»، مسئله امروز ماست، بحث میان آقاخان و امیرکبیر، بحث میان دو گروه است. گروه طرفدار استبداد و طرفدار مشروطیت. مشروطیتی که با به توپ بسته شدن مجلسش و بعد با به قدرت رسیدن رضاخانش گویی در لابه‌لای تاریخ دفن شد.
رمان «یک مناظره سیاسی کهن» را می‌توان تجربه‌ای خوب از نویسنده‌ای جوان، برای گفتگو میان تاریخ و ادبیات دانست. جایی که نویسنده به مخاطب خود احترام می‌گذارد و کوشیده با زبانی کار شده و صیقل‌خورده رمانی درخور به خواننده خود ارائه دهد. رمانی که با صبوری مخاطب قطعا خواندنی است.
شنبه ۴ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۱:۴۹
نظر شما