کوتوله زرد؛ عنوانی است که اخترشناسان به صورت غیررسمی به خورشید داده‌اند و معتقدند نزدیک به 5میلیارد سال دیگر به قدری بزرگ و منبسط می‌شود که تا مرز سیاره مشتری را درخواهد نوردید و هر آنچه بر سر راه خود دارد را ذوب خواهد کرد؛ اما این تمام ماجرا نیست، این ستاره بسیار معمولی فضای کیهانی، دوران کهنسالی خود را به شکل یک غول سرخ سپری خواهد کرد؛ در این شرایط شاید سیارات دورتر منظومه شمسی مکان مناسب‌تری برای حیات باشند. چراکه دیگر اثری از زمین و سیارات نزدیک‌تر نخواهد بود.
این گوی سرخ در فاصله 149.6 میلیون کیلومتری از زمین قرار دارد و اگر در خودرویی با سرعت نور در حال حرکت باشید، هشت دقیقه بعد به خورشید می‌رسید، همچنین اگر بتوانید با سرعتی معادل 617.7 کیلومتر بر ثانیه بدوید به راحتی می‌توانید از میدان گرانشی آن فرار کنید و در دام آن نیفتید.
حسین صفری و سمیه بازرگان در کتاب «خورشید؛ ستاره‌ای در کهکشان راه شیری» به روایت داستان زندگی خورشید پرداختند. این کتاب براساس شماری از پدیده‌های مشاهده‌پذیر، مفاهیم و سازوکارهای خورشیدی به صورت مختصر و به زبان ساده به نگارش درآمده است.
حسین‌صفری، نویسنده و عضو هیات‌علمی دانشگاه زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا معتقد است این اثر با نگاهی کلی به سیر تاریخچه جهان به تشریح فرایند‌های موثر در شکلگری خورشید پرداخته است. وی گفت: «در این اثر نگاهی مختصر به تاریخ جهان از زمان مهبانگ تا امروز داشته‌ایم. ترکیب مواد خورشید و منشا عناصر موجود، اندازه، جرم و عمر خورشید را ارائه دادیم. ساختار لایه‌ها، نحوه تولید انرژی با ساز و کارهای همجوشی هسته‌ای و انتقال انرژی از درون تا سطح و فضای بیرون تا زمین با رویکرد علمی به زبان ساده و بدون روابط ریاضی توضیح داده شده است. فعالیت‌های جو خورشید که برای بشر در روی زمین دارد به همراه توصیف ساده آورده شده است. مقدار انرژی رسیده از خورشید به زمین و میزان جذب آن در زمین تخمین زده شده است. همچنین نتایج مختصری مشاهدات فضایی (تلسکوپ‌ها و ابزارهای خارج از جو زمین) به همراه تصاویر زیبا و فیلم‌ها نشان داده شده است.»
قطعا یکی از جذابیت کتاب‌های علمی این است که نویسندگان بر اساس یافته‌های روز و جدید آثار خود را تالیف کنند. در واقع علم‌دوستان خواهان دریافت جدیدترین اطلاعات و یافته‌ها در زمینه‌های علاقه‌مندی‌شان هستند. به گفته صفری یکی از اصلی‌ترین معماهای خورشیدی گرمایش تاج خورشیدی بوده است. وی معتقد است: «رصدهای فضایی جدید عمدتا به مشاهدات جو خورشید از جمله شیدسپهر، رنگین سپهر و تاج متمرکز شده‌اند و مهمترین معما گرمایش تاج خورشید بوده است. در واقع، مطابق انتظار با دور شدن از یک منبع گرما دما کاهش می‌یابد ولی در خورشید در حدود ۲۰۰۰ کیلومتری از سطح به یکباره دما ۱۰۰ برابر افزایش پیدا می‌کند. تصاویر و پدیده‌های جو خورشید در این اثر نمایش و توضیح داده شده است.»
علاوه‌بر آن یکی دیگر از جذاب‌ترین بحث‌های مرتبط با خورشید که ارتباط زیادی با زمین دارد، میزان فاصله خورشید تا زمین و چگونگی ایجاد تغییر فصل در این سیاره است. زمین در انقلاب تابستانی به دورترین فاصله خود از خورشید می‌رسد و در انقلاب زمستانی کمترین فاصله با آن را دارد؛ با این حال انحراف مدار زمین باعث شده است در تابستان با وجود فاصله زیادتر نسبت به زمستان، نور و انرژی بیشتری از خورشید دریافت کنیم. در حقیقت این دوری و نزدیکی یا به اصطلاح اوج و حضیض و میزان زاویه تابش خورشید، عامل اصلی تغییر فصول در کره زمین است. در این اثر نویسنده تلاش کرده است با بیانی سلیس و همه فهم به پرسش‌های علمی موجود در ذهن مخاطب پاسخ دهد. وی در این‌باره گفت: «این کتاب به‌گونه‌ای نوشته شده که افراد با کمترین اطلاعات نجومی و فیزیکی بتوانند مطالب را بخوانند و درک کنند. عمدتا در انتخاب واژگان معادل فارسی اصطلاحات علمی ارائه شده است. همچنین مطالب قابل استفاده برای متخصصین موضوع نیز است.»
همواره اطلاعات زیادی درباره خورشید و منظومه‌شمسی برای آگاهی بشر از دنیای باستان تا امروز منتشر شده است. روزگاری انسان تصورش بر این بود که خورشید در مرکز عالم قرار دارد و تمام کیهان به دور آن می‌گردد؛ اما امروزه تنها این کره داغ را یک ستاره معمولی می‌پندارد. خورشید‌گرفتگی‌ها، لکه‌ها و طوفان‌های خورشیدی و سرنوشت نهایی خورشید و ده‌ها ویژگی دیگر کشف شده از آن، اطلاعات جامع و وسیعی را به بشر داده است کتاب‌ها و مقالات زیادی درباره آن منتشر شده است. اینکه این منابع مکتوب چقدر مبتنی یافته‌های روز است، می‌تواند برای مخاطبان علم‌دوست اهمیت زیادی داشته باشد. صفری دراین باره می‌گوید: «این کتاب از مشاهدات ابزارهای نوین رصدی و تفاسیر، یافته‌ها و توضیحات ارائه شده در مجلات تخصصی و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده است و به مخاطبان شناخت جامعی از هر آنچه که درباره خورشید در دیگر یافته‌ها گفته شده می‌دهد.»
کتاب «خورشید، ستاره‌ای در کهکشان راه‌شیری» از سوی انتشارات دانش‌نگار به مبلغ 30هزار تومان و به ویراستار عبدالحسن بصیره بهار امسال روانه کتابفروشی‌ها شد.
نظر شما