حمزه مرادی‌بهرام، فهرست‌نویس نسخه‌های خطی کتابخانه ملی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به اینکه نسخه‌های فهرست‌نویسی شده در برنامه‌ای که خاص مجموعه‌سازی است، جمع‌آوری می‌شود، گفت: این برنامه آیتم‌هایی دارد که به نسخه امتیاز می‌دهد. اگر نسخه جدید باشد و برای نخستین بار باشد که فهرست‌نویسی می‌شود در آیتمی نوشته می‌شود. در برنامه مشخص می‌شود که مثلا نسخه منحصربه‌فرد است و تا الان در کتابخانه‌های دیگر معرفی نشده است.
 
او ادامه داد: کتابخانه ملی فهرست‌نویسی‌های مختلفی دارد. اگر هم نسخه‌ای پیدا شود که جدید و منحصر‌به‌فردی باشد، در فهرست‌ها ذکر خواهد شد. بعد از این مرحله، اینکه روی آن کتاب اقدامی انجام شود یا نه، از وظایف فهرست‌نویس نیست.
 
مرادی‌بهرام در توضیح وظایف فهرست‌نویس بیان کرد: وظیفه فهرست‌نویس معرفی تعدادی از نسخه‌ها است. فهرست‌نویس خلاصه‌ای از اطلاعات کتابشناسی و نسخه‌شناسی را برای پژوهشگران و افرادی که می‌خواهند درباره موضوع خاصی اطلاعات بدست آورند، دسته‌بندی می‌کند.
 
وظیفه فهرست‌نویس معرفی و اعلام اطلاعات نسخ است
به گفته این فهرست‌نویس، نسخ خطی مجموعه موضوع‌های مختلفی از فقه و علوم دینی تا نجوم و ... را پوشش می‌دهد. او گفت: وظیفه فهرست‌نویس این نیست که روی موضوعات خاص تمرکز کند، وظیفه فهرست‌نویس این است که اطلاعات نسخه‌شناسی و کتاب‌شناسی نسخه را معرفی و اعلام کند. در نتیجه اعلام اطلاعات توسط فهرست‌نویس‌ها، افرادی که در زمینه‌های مختلف تحقیق می‌کنند، می‌توانند به اطلاعات موجود در نسخ خطی دسترسی داشته باشند.
 
او با اشاره به تفاوت ماهیتی میان نسخه خطی و کتاب‌های چاپی ادامه داد: در بررسی‌ها بحث دیرینه بودن آن مطرح است و نمی‌توان نسخ را در اختیار هرکسی قرار داد؛ بنابراین باید اطلاعات اولیه از این کتاب معرفی شود تا افراد بتوانند از آن اطلاعات استفاده کنند.
 
فهرست تمام نسخ کتابخانه ملی روی سایت این کتابخانه است
مرادی‌بهرام با بیان اینکه کتابخانه ملی از سال 90 اقدام به اسکن و دیجیتالی کردن فهرست‌ها کرده است، گفت: فهرست تمام نسخ به صورت آنلاین روی سایت کتابخانه در دسترس است. اگر محققی فهرست را به صورت آنلاین مطالعه کرد و دید که منبع مورد نظرش همان نسخه است، می‌تواند درخواست خود برای اسکن نسخه خطی را از کتابخانه ملی اعلام کند.
 
او با تاکید بر اینکه اصل نسخه در اختیار افراد قرار داده نمی‌شود، دراین‌باره توضیح داد: مگر در موارد نادر که فردی بخواهد روی کاغذ یا جلد نسخه تحقیق کند! کتابخانه با در نظر داشتن شرایط خاص برای چنین فردی، فیزیک نسخه را هم برای مدت کوتاه در اختیار شخص قرار می‌دهند.
 
به گفته این فهرست‌نویس، در بیشتر موارد، اسکن نسخ در اختیار محقق‌ها قرار می‌گیرد و افراد اجازه ندارند نسخه‌هایی را که در اختیارشان قرار می‌گیرد، از کتابخانه بیرون ببرند.
 
مرادی‌بهرام درباره هزینه دسترسی به اسکن نسخ خطی اظهار کرد: برای اسکن کردن این نسخه‌ها، کتابخانه هزینه کرده است. وقتی محقق اسکن نسخه خاصی را مد نظر داشته باشد بر اساس تعداد صفحاتی که از نسخه می‌خواهد، مبلغ ناچیزی را باید پرداخت کند.
 
روند جمع‌آوری نسخ خطی در کتابخانه ملی
این فهرست‌نویس از چگونگی جمع‌آوری نسخ در کتابخانه ملی گفت: کتابخانه ملی بخش فراهم‌آوری و خرید نسخه‌های خطی دارد. ممکن است عده‌ای نسخه‌ای را به کتابخانه اهدا کنند همچنین برخی نسخ را به کتابخانه می‌فروشند. اینجا هیاتی برای قیمت‌گذاری تشکیل می‌شود و برای نسخه قیمتی در نظر گرفته می‌شود.  بعد از تعیین قیمت از افراد پرسیده می‌شود که آیا مایل به فروش نسخه خود با قیمت درنظر گرفته شده هستند یا نه. البته هستند افرادی که کتاب‌هایشان را اهدا می‌کنند، در کل جمع‌آوری نسخ خطی در کتابخانه ملی اینچنین شکل می‌گیرد.
 
ایجاد شرایطی که به عمر نسخ خطی بیافزاید
مرادی‌بهرام درباره استانداردهای شرایط نگهداری نسخ خطی توضیح داد: مراکز نگهداری از نسخ خطی در کتابخانه ملی باید یکسری استانداردهایی را رعایت کنند، زیرا شرایط فیزیکی نسخه خطی با چاپی متفاوت است. برخی پوسیده و فرسوده شده‌اند و نیازمند شرایط و استانداردهایی هستند که بر طول عمر این نسخه‌ها بیافزاید.
 
او ادامه داد: در مخزن کتابخانه ملی شرایط و استانداردهای لازم برای حفاظت از نسخ خطی رعایت شده‌است. مخزن کتابخانه ملی از لحاظ نگهداری نسخ خطی از بهترین کمتابخانه‌ها است.
 
به گفته این فهرست‌نویس، مسئول مخزن کتابخانه ملی دست نوشته‌ای درباره شرایط و استانداردهای نگهداری نسخ تهیه کرده است و در آن به خوبی مسائل تعداد کتاب‌ها، شرایط، دما و رطوبت را توضیح داده است.