حمید غفاری، مدیر چاپخانه نور حکمت در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به کاهش روند تولید کتاب در سال جاری، گفت: وقتی درباره کتاب صحبت می‌کنیم دو مقوله مجزا را باید در نظر بگیریم؛ نخست کتاب‌های کمک‌آموزشی و دانشگاهی و دوم کتاب‌های عمومی که هر یک از آن‌ها در روند تولید و انتشار بازار و مشکلات خاص خود را دارند.
 
وی افزود: در این زمینه چاپ کتاب‌های کمک درسی و دانشگاهی زیاد تابع زینک و کاغذ و مشکلات اقتصادی نیست و پایه‌ای از تولید دارند، زیرا قشر ثابتی به عنوان محصل و دانشجو هستند که نیاز آن‌ها با این کتاب‌ها مرتفع می‌شود.
 
غفاری با اشاره به افت سفارش کتاب‌ در این حوزه، توضیح داد: با این وجود سفارش‌های ما از نظر عنوان حدود 40 درصد ریزش داشته و از نظر تیراژ با وجود اینکه ناشران آموزشی و دانشگاهی مخاطبان ثابتی دارند اما حدود 50 تا 60 درصد ریزش تیراژ در این بخش داشتیم.
 
وی یادآور شد: یکی از دلایل بروز ماجرا در این است که هزینه‌های بالای اقتصادی موجب شده که جزوه‌نویسی و کپی‌ از کتاب طی سال‌های اخیر رواج زیادی داشته باشد، با وجود اینکه آمار جمعیت دانشجویان بالا است اما آن‌ها به دلیل هزینه پایین‌تر ترجیح می‌دهند کپی بخش‌هایی از کتاب‌ را که در امتحان می‌آید داشته باشند.
 
کاهش رغبت به کتابخوانی در جامعه
مدیر چاپخانه نور حکمت با اشاره به روند انتشار کتاب‌های عمومی نیز گفت: در حوزه عمومی که انتشار کتاب عموما تابع بهای زینک و کاغذ است وضعیت چاپ کتاب از ابتدای امسال اصلا خوب و مناسب نبوده و نیست و در استمرار ماه‌های پایانی سال گذشته ادامه دارد.
 
غفاری ادامه داد: باید بگویم که از نظر عنوان و آمار کارکرد ماشین‌آلات نسبت به سال گذشته بیش از 80 درصد کاهش داشته‌ایم، در تیراژ نیز ما در بخش چاپ افست شاهد بیکاری اپراتورها و کارگران این بخش هستیم.
 
وی با اشاره به تیراژهای 300 یا 200 نسخه‌ای، عنوان کرد: تیراژ‌های پایین برای چاپ افست کاربرد ندارد و مقرون‌ به‌صرفه نیست، به همین دلیل بخشی از سفارشات با حجم پایین را با سیستم دیجیتالی خود انجام می‌دهیم.
 
وی با بیان اینکه به طور میانگین تیراژ 500 تا 1000 نسخه تیراژ خیلی خوبی برای ناشر است، گفت: زمانی که یک کتاب در تیراژ بالا منتشر شود می‌تواند هزینه‌های مختلف شامل تالیف، ترجمه، تصحیح، چاپ، لیتوگرافی، بسته‌بندی و تخفیف پشت جلد کتاب را پوشش دهد و این موضوع اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد نشر دارد.
 
غفاری با اشاره به افزایش قیمت کتاب و مشکلات اقتصادی جامعه، افزود: از آنجایی که جامعه اقتصادی بسیار فروریخته و متشنج است، رغبتی برای خریداری و مطالعه کتاب عمومی وجود ندارد زیرا مسائل درجه یک و ضروری مردم مثل مسکن، تامین معاش و هزینه تحصیل بالا رفته و کسی فرصت، رغبت و انگیزه مطالعه ندارد.
 
وی تاکید کرد: البته باید گفت که قیمت ملزومات چاپ کتاب جنبه فرعی  دارد زیرا مردم علاقه ندارند در حوزه‌هایی که نیاز به تفکر دارد کتاب بخوانند و کتاب‌های پرمخاطب اغلب در حوزه رمان‌ عمومی و آشپزی است و کتاب‌های جدی اقبالی برای فروش ندارند.
 
خواب دستگاه‌ها
غفاری با بیان ایکه بسیاری از ماشین‌آلات چاپ ما دچار خواب شده‌اند، گفت: به جرات می‌توانم بگویم که اغلب دستگاه‌های ما گاهی در هفته دو روز کار ندارند و خاموش هستند و روزهای دیگر هم کمتر از 40 درصد ظرفیت خود کار می‌کنیم.
 
وی ادامه داد: البته باید بگویم که این رویه متعلق به اکنون نیست و سال‌های زیادی است که چاپخانه‌‌ها با ضرر کار می‌کنند و فقط به دلیل علاقه‌ای که به این حرفه دارند آن را ادامه می‌دهند.
 
مدیر چاپخانه نور حکمت همچنین بر ضرورت تامین ملزومات چاپخانه‌ها تاکید کرد و یادآور شد: برای اینکه یک کتاب منتشر شود به حدود 15 مواد مصرفی شامل الکل، زینک، داروی ظهور، ابر تمیزکننده، کاغذ، دستکش و... نیاز داریم که تامین هر یک از آن‌ها با مشکلات خاصی روبه‌رو است.
 
وی در این زمینه توضیح داد: به عنوان مثال ابری که ماشین‌های چاپ با آن شسته می‌شود، باید جنس خاصی داشته باشد تا در اثر تماس با مواد شیمیایی و بنزین تکه تکه نشود و لای دستگاه نرود. ورود این نوع ابر به کشور با مشکلاتی همراه است آنهم یک ابر که ساده‌ترین ابزار مورد نیاز چاپخانه است و فقط نمونه خارجی آن مفید است.
 
غفاری با اشاره به گرانی‌ دیگر اقلام مورد استفاده صنعت چاپ، گفت: غیر از گرانی کاغذ در یک سال گذشته، قیمت مرکب هم حدود سه برابر شده است، حتی زینک هم در یک بازه زمانی از سه برابر هم بیشتر شد و به چهار – پنج برابر رسید.
 
وی در این زمینه گفت: تا سال گذشته هر کیلو کاغذ گلاسه حدود 3200 تا 3500 تومان قیمت‌گذاری شده بود اما الان هر کیلو از این کاغذ حدود 30 هزار تومان فروخته می‌شود که نشان‌دهنده تورم 10 درصدی است.
 
به گفته غفاری، البته این گرانی‌ها ربطی به واردکننده کاغذ ندارد، زیرا حتی اگر بسیاری از این کالاها هم با ارز آزاد وارد شود، مبلغ نهایی آنچه اکنون در بازار وجود دارد نیست، به نظر من این موضوع به یک شبکه سودجویی داخلی اعم از اعطاکننده ارز، دریافت‌کننده ارز و واردکننده مربوط است و به مناسبات عرصه بین‌الملل و عرضه و تقاضا ربطی ندارد.
 
وی با بیان اینکه کمبود کالا همیشه موجب کاهش قیمت در بازار می‌شود، گفت: در همه جای دنیا زمانی که در بازار، یک کالا کمیاب می‌شود شما در بازار شاهد ارزان شدن آن هستید اما در ایران برعکس است و با کمبود یک کالا شاهد تورم و رکود خواهیم بود و هیچ متولی‌ای بر این موضوع نظارتی ندارد.
 
لزوم تعامل با اصناف
غفاری همچنین درباره لزوم ورود صنف به این موضوع، گفت:‌ در این زمینه فکر می‌کنم سه اتحادیه چاپخانه‌داران، لیتوگران و صحافان که درگیر کار هستند می‌توانند با کمک هم اقداماتی برای کنترل بازار انجام دهند اما باید گفت که مشکلات اصلی حل نمی‌شود زیرا بخش زیادی از آن‌ها در اختیار صنف نیست.
 
وی افزود: سال گذشته از طریق تعاونی چاپخانه‌داران کاغذ و مقوا به کشور وارد می‌کردیم که اختلاف قیمت آن با بازار آزاد در حد 200 تا 500 تومان بود و حتی به هزار تومان هم نمی‌رسید، اما با وجود همه مشکلات گردش کار داشتیم.

غفاری درباره فروش دیگر ملزومات مورد نیاز چاپخانه‌داران توضیح داد: همچنین مرکب‌ها را با قیمت‌های مختلف 16، 20 و 22 هزار تومان وارد کرده و با سود جزئی می‌فروختیم، اما قیمت همه این کالاها بدون هیچ حساب و کتابی امسال 10 برابر شده است.
 
وی با بیان اینکه این ما نیستیم که قیمت‌ها را بالا برده‌ایم، افزود: ما به عنوان چاپخانه‌دار تولیدکننده هستیم و به ضرر ما است که بهای جنس مصرفی بالا برود. فکر می‌کنم این موضوع، سیاست ارزی دولت است.
 
مدیر چاپخانه نور حکمت همچنین با انتقاد از ورود دولت به بحث کاغذ نیز گفت: به نظر من این سیاست دولت آزمون و خطا نبود زیرا مشخص بود که خطا است. سال‌ها طول کشید تا بحث یارانه کاغذ حذف شد و به دنبال آن جلوی بسیاری از رانت‌ها گرفته شد و ناشران کاغذ خود را از بازار یا تعاونی صنفی خریداری می‌کردند.
 
غفاری ادامه داد: در این زمینه، در حالی که بار همه این گرانی‌ها بر دوش چاپخانه‌داران است، آیا چاپخانه‌داران که ذی‌حق هستند نباید در نحوه واردات، خرید و توزیع نقشی داشته باشند؟
 
وی با بیان اینکه توزیع کاغذ باید توسط صنف و تعاونی‌های مرتبط با این حوزه انجام شود، گفت: اکنون می‌توان شرایطی پیش‌بینی کرد که در یک فرمول روشن کاغذ در اختیار چاپخانه‌داران قرار داده شود تا هر کس که مجوز کالای چاپی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت به چاپخانه برود و از این کاغذ استفاده کند.
 
غفاری تاکید کرد: در این زمینه معتقدم تشکل‌های صنفی باید نقش واسطه‌گری قانونی خود را انجام دهند و به نفس وظیفه خود عمل کنند، کالاهای مورد نیاز باید  در اختیار آن‌ها قرار گیرد و با مکانسیم شفاف به دست مصرف‌کننده نهایی برسد تا جلوی هر سوءاستفاده‌ای گرفته شود.