به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «جریان‌شناسی تاریخی مدرسه حله» تالیف محمد حاج‌تقی به بررسی ماهیت، دستاوردها و پیامدهای این مدرسه شعی پرداخته است.

در قرن ششم هجری قمری، جریان عمومی سیاست در عراق، به نضج و تکامل حوزه علمی تشیع امامیه در شهر حله انجامید. یک قرن بعد، تهاجم مغول و سقوط خلافت عباسی، فرصت تاریخی تعامل تشیع امامی با دولت ایلخانی را در عرصه سیاست نظری و عملی فراهم آورد که از نتایج مهم آن، رونق علمی مدرسه حله و سیطره فکری آن بر ممالک ایلخانی بود. در سپهر عصر ایلخانی، دانش فقه‌وکلام شیعی تکامل و استقلال یافت و فقه سیاسی امامیه مجال بروز یافت. انبوهی از آثار حدیثی ـ جدلی در بسط مفاهیم ولایت و امامت نوشته شد و در این بستر عرفان شیعی پدیدار شد. تداوم این شرایط در عصر پساایلخانی، به گسترش و تعمیق بیشتر اندیشه تشیع یاری رساند و بنیان هویت مستقل سیاسی-مذهبی امامیه را در عصر صفوی فراهم آورد و نیز تاثیری عمیق بر باورها و رفتارهای سیاسی-فرهنگی شیعیان تا به امروز نهاده است.

مدرسه حله بدون اغراق یکی از برجسته‌ترین و پرنفوذترین مدارس علمی امامیه در طول تاریخ تشیع بوده است که باید آن را از خاستگاه‌های اصلی فرهنگ و معارف کنونی شیعییان به حساب آورد. این حوزه معتبر علمی امامیه برای چهار قرن، تلاشی بسنده در بسط معارف شیعی و تولید معارف دینی داشته است. از این‌رو با وجود تلاش‌های عالمانه‌ای که تا کنون در معرفی این مدرسه انجام شده است، شناخت جریان‌های علمی و ابعاد متنوع فرهنگی این مدرسه و بررسی تاثیر آن‌ها در دیگر مدارس فکری و فرهنگی شیعی، نیاز به پژوهش بیشتری دارد.

تکوین و تکامل این مدرسه، در بستری از تحولات عمیق تاریخی در تمدن اسلامی شکل گرفت که زمینه برجستگی و نفوذ فزاینده آن را در جهان اسلام و جوامع شیعی فراهم کرد. از قرن ششم قمری، رشد تشیع و نفوذ فزاینده آن را در جهان اسلام و جوامع شیعی فراهم کرد. از قرن ششم قمری، رشد تشیع در عراق، خلافت عباسی را متوجه اهمیت سیاسی جوامع شیعیان کرد. 

این نوشتار سه مرحله‌ای است؛ در بخش اول مسائل عمومی و تاریخ شهر حله در قلمرو زمانی مذکور در پنج فصل نوشته شده است. فصل اول این بخش به توصیف عمومی جغرافیای تاریخی حله پرداخته و در فصل دوم سعی در بازسازی تحولات سیاسی شهر در فرآیندی مستمر از تاسیس این شهر تا دولت آق‌قویونلوها داشته است. فصل سوم نیز اوضاع اجتماعی حله در قالب تنوع قومیتی و مذهبی و طبقات این شهر و نیز زیارتگاه‌های آن را بررسی کرده است. در فصل چهارم اوضاع اقتصادی و اداری حله از جمله راه‌های تجاری خشکی و آبی و نظام مالیاتی این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم این بخش نیز به خاندان‌های حلی و نقش ایشان در تحولات علمی در مدرسه حله اختصاص یافته است و نویسنده تلاش کرده تا شجره علمی این خاندان‌ها را تا حد امکان بازسازی کند.

در بخش دوم، با دوره‌بندی تاریخ مدرسه حله به سه دوره «تکوین، شکوفایی و افول» در سه فصل سعی بر آن شده تا با زمان‌بندی و استخراج عالمان هر طبقه، تصویری از ماهیت دوره‌ای مختلف و آبشخورهای فکری هر دوره ترسیم شود. معرفی طبقات عالمان امامی حله در هر سه دوره تکوین، شکوفایی و افول و همچنین روایت اجمالی فضای تاریخی هر دوره از منظر ارتباط با جوامع شیعه از جمله مباحث مطرح در سه فصل شش؛ هفت و هشت هستند. 

بخش سوم کتاب شامل دو فصل می‌شود که به روابط مدرسه حله با حوزه‌های علمی نجف و ایران و تبادلات گسترده علمی مدرسه حله با این حوزه‌ها و پیامدهای این تبادلات پرداخته است. 

کتاب «جریان‌شناسی تاریخی مدرسه حله» تالیف محمد حاج‌تقی در ۳۷۰ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۱۹۰۰۰ تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شده است.