پاره نخست کتاب تفسیرهایی را درباره کارل مارکس در واپسین مرحله تکامل آن ارائه می‌کند که مستقیم به پیش‌نویس‌هایی مربوط است که در اینجا انتشار می‌باید. این تفسیرها جدلی و از یک قماش نیستند. در چنین موضوعاتی شک و بحث انتقادی امری اساسی است. بخش میانی کتاب عمدتا به پیش‌نویس‌های بحث سال ۱۸۸۱ مارکس درباره روسه روستایی و چند مطلب تکمیلی اختصاص داده شده است. پاره سوم و نهایی این کتاب مطالبی را عرضه خواهد کرد که پل‌های فکری بین نوشته‌های مارکس درباره روسیه و سنت انقلابی روسیه را دنبال می‌کند.
در کتاب حاضر دیدگاه مارکس درباره جوامعی بررسی می‌شود که توسعه‌یافته یا پیرامونی توصیف‌شان می‌کنیم؛ از سوی دیگر به بررسی او از آن دسته از نظریه‌های اجتماعی و سوسیالیستی که در این جوامع رشد کرده و بازتاب ویژگی‌های آنان شمرده می‌شدند نیز توجه می‌شود. این کتاب نشان می‌دهد که تحقیقات فشرده همراه با سکوت مارکس در مجامع عمومی در واپسین دهه زندگی‌اش، بازنمود دیدگاهی تازه و تئوریک در دوران پس از انتشار سرمایه بوده است: دورانی که با مطالعات فشرده مارکس درباره روسیه و تماس‌هایش با نظریه‌پردازان و انقلابیون آن کشور همراه بود. روسیه نخستین جامعه در حال توسعه به معنایی بود که امروزه مطرح می‌شود و بافت اجتماعی و فکری آن در آغاز سده بیستم نخستین موج نظریه‌ها و استراتژی‌های مدرنیزاسیون را پدید آورد.
سرفصل‌های کتاب نیز عبارتند از: مارکس متاخر: خدایان و استادان (تئودور شانین)، مارکس و روسیه انقلابی (هاروکی وادا)، مارکس ماخر: تداوم، تناقض و یادگیری (درک سایر و فلیپ کوریگان)، مکاتبه مارکس - زاسولیچ (نامه‌ها و پیش‌نویس‌ها)، کارل مارکس: پیش‌نویس‌های یک پاسخ (فوریه و مارس ۱۸۸۱)، داوید ریازانف: کشف پیش‌نویس‌ها (۱۹۲۴)، کارل مارکس: نامه‌ای به هیئت تحریریه اته‌چستونیه‌زاپیسکی، کارل مارکس و فردریش انگلس: پیش‌گفتار به ویراست دوم روسی مانیفست حزب کمونیست، کارل مارکس: اعترافات، مارکس پس از سرمایه: یادداشت زندگی‌نامه‌ای (۱۸۶۷-۱۸۸۳)، صحنه روسیه: یادداشت زندگی‌نامه‌ای (جوناتان ساندرز)، نیکلای چرنیشفسکی: گزیده‌ای از نوشته‌ها، نامه‌های بی‌آدرس، اراده خلق: اسناد و نوشته‌های پایه‌ای، نامه‌ای از کمیته اجرایی اراده خلق به کارل مارکس.
مقاله بازنگری واپسین نوشته‌های مارکس درباره روسیه اثر کوین آندرسون نیز به عنوان متاخره کتاب منتشر شده است.
تئودور شانین متولد ۱۹۳۰، جامعه‌شناس لهستانی ـ روسی در مسائل دهقانی و استاد رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه منچستر بوده است. او مولف کتاب‌های بسیاری از جمله طبقه عقب‌افتاده، الگوی اندیشه دانش‌پژوهانه، دهقان و جوامع دهقانی، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی جوامع در حال توسعه و ریشه‌های دگربودگی: روسیه، جامعه‌ای در حال توسعه نیز هست.
چاپ سوم کتاب «مارکس متاخر و راه روسی» نوشته تئودور شانین با ترجمه حسن مرتضوی در ۳۲۹ صفحه، شمارگان ۲۰۰ نسخه و به قیمت ۷۹۰۰۰ از سوی انتشارات روزبهان منتشر شده است.
نظر شما