«وصیت‌ها» یا «وصایا» جدیدترین کتاب مارگارت اتوود است که داستان آن 15 سال بعد از آخرین صفحه رمان «سرگذشت ندیمه» آغاز می‌شود. رمانی که در سال 1985 برای نخستین بار منتشر شد و بعد یک فیلم سینمایی و یک اپرا بر اساس آن ساخته و به نمایش گذاشته است. البته تنور این اتفاق زمانی گرم شد که به واسطه پخش سریال «سرگذشته ندیمه» در سال 2017 دوباره نام اتوود شنیده شد.
جدل بر سر ترجمه و چاپ جدیدترین اثر مارگارت اتوود در شرایطی در فضای مجازی اتفاق افتاده که با نگاهی گذرا به چاپ آثار این نویسنده در ایران متوجه می‌شویم که تا به امروز 18 ناشر دست به ترجمه آثار این نویسنده زده‌اند و از این میان تنها آثار نشر ققنوس مربوط به ابتدای دهه 80 است و تاریخ ثبت فیپا 17 ناشر دیگر به بعد از سال 1393 برمی‌گردد.
تا به امروز واحدهای نشر ققنوس، جمهوری، کتابسرای نیک، علمی فرهنگی، غنچه، نی، مروارید، سرزمین اهورایی، مشکی، پادینا، کتاب کوله‌پشتی، اسلیم رویان، ماهریس، نون، آوار، کتاب کاغذ، شورآفرین و آزرمیدخت اقدام به چاپ کتاب‌های اتوود کرده‌اند.
امیر حسین‌زادگان، مدیر انتشارات ققنوس درباره چاپ نخستین کتاب مارگارت اتوود به ایبنا اظهار کرد: اولین کتابی که ما از اتوود ترجمه کردیم، «عروس فریبکار» بود که در سال 1380 با اجازه ناشر و نویسنده منتشر شد؛ بعد از این اثر به سراغ «آدمکش کور» رفتیم و به مرور سایر کتاب‌های این نویسنده در انتشارات ققنوس منتشر شد. ما در همان سال‌ها با آژانس ادبی کورتیس براون قراردادی بستیم و کتاب‌های او را قانونی چاپ کردیم.
وی ادامه داد: وقتی دو یا سه عنوان از کتاب‌های اتوود را چاپ کردیم با او دیدار داشتم. فکر می‌کنم سال 84 و در فرانکفورت بود. آن سال اتوود تمام ناشران آثارش در سراسر دنیا را به فرانکفورت دعوت کرده بود که من در این جلسه با او صحبت کردم. حتی او را برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران دعوت کردم که او گفت تا سه سال آینده برنامه‌اش پُر است و بعد از آن هم اگر بخواهد در نمایشگاه شرکت کند، علاوه بر پول بلیط و هتل، هزینه دیگری هم می‌خواهد که واقعا در توان ما نبود که چنین هزینه کنیم.
این ناشر پیشکسوت با اشاره به تاثیر فیلم و سریال «سرگذشت ندیمه» روی فروش آثار اتوود اظهار کرد: وقتی سریال «سرگذشت ندیمه» منتشر شد، به یکباره نام مارگارت اتوود دوباره سر زبان‌ها افتاد و «سرگذشت ندیمه» پرفروش شد. بنابراین می‌توانم بگویم که سریال در فروش کتاب‌های او بسیار تاثیرگذار بوده است. چاپ اول این کتاب در سال 82، چاپ دوم 83، چاپ سوم 87، چاپ چهارم 89، چاپ پنجم 91، چاپ ششم 94، چاپ هفتم و هشتم در 96، چاپ نهم و دهم در 97 و چاپ یازدهم در سال 98 منتشر شده است.
وی افزود: ما تا به امروز شش عنوان کتاب به نام‌های «بر امواج»، «بانوی پیشگو»، «سرگذشت ندیمه»، «آخرین انسان»، «عروس فریبکار» و «آدمکش کور» را از این نویسنده منتشر کردیم. من حق رایت سه عنوان را خریدم اما سه عنوان دیگر را بدون حق رایت منتشر کردیم. البته من علاقه‌مند بودم که حق رایت آن سه اثر را نیز خریداری کنم؛ اما به دلیل مساله تحریم آنها حق رایت را به ما نفروختند.
حسین‌زادگان با بیان این نکته که شاید کتاب جدید این نویسنده را ترجمه نکند، گفت: ما قصد داشتیم تا کتاب «وصیت‌ها» را نیز ترجمه کنیم؛ اما فعلا پشیمان شده‌ام. کلا شرایط بدی است. با توجه به اینکه این اثر ادامه «سرگذشت ندیمه» است، دوست داریم که این کتاب را ترجمه و منتشر کنیم؛ اما از آن طرف می‌شنویم که یک ناشر فیپا گرفته، ناشر دیگری کار ترجمه را تمام کرده و حتی در خبری خواندم که ناشری کتاب را آماده چاپ دارد.
وی ادامه داد: به طور معمول وقتی می‌بینیم ناشری برای کتابی فیپا گرفته است، دیگر به سراغ آن کتاب نمی‌رویم؛ اما با توجه به اینکه اثر جدید اتودد ادامه کتاب «سرگذشت ندیمه» است، شاید کتاب را ترجمه و چاپ کنیم؛ البته نه به شکل رایج که بی‌کیفیت و چند تکه است.
مدیر نشر ققنوس با گلایه از مسابقه ترجمه کتاب‌های مطرح اظهار کرد: من در دو ماراتن چاپ کتاب مارگارت اتوود شرکت نمی‌کنم. نه اینکه نخواهم، نمی‌توانم به این شکل اثر منتشر کنم. من نمی‌توانم یک کتاب را تکه تکه کنم و هر تکه را به فردی بدهم تا ترجمه کند و بعد این‌ها را سرهم کنم تا یک کتاب دست مخاطب بدهم. بنابراین از دور کنار می‌روم. ناراحت این موضوع نیستم و توقعی هم ندارم. نمی‌خواهم بگویم چون 18 سال پیش من اتوود را به مخاطب ایرانی معرفی کردم، دیگر کسی حق ندارد این کتاب را منتشر کند. نه. من از آن دست افرادی ناراحتم که کتاب‌های ما را با اندکی تغییر به نام خود منتشر می‌کنند.
وی افزود: بحث اخلاق دمده شده است. مشکل قاچاق یک طرف، کتابسازی مشکل نشر امروز است. هر کتابی که در بازار بگیرد؛ بلافاصله عده‌ای به آن حمله می‌کنند دست به کپی می‌زنند. برای مثال الیف شافاک اصلا کتابی به نام «ملت عشق» ندارد و ما این نام را روی کتاب او گذاشتیم. الان همه دارند این کتاب را با همان نام «ملت عشق» منتشر می‌کنند. تنها راه ما این است که کپی‌رایت را قبول کنیم. متاسفانه ما نه تنها کپی‌رایت جهانی را نمی‌پذیریم، بلکه به قوانین داخلی هم احترام نمی‌گذاریم. برای مثال، اگر قوانین داخلی اجرا می‌شد؛ هیچکس حق نداشت نام «ملت عشق» را روی کتابش بگذارد.
حسین‌زادگان با اشاره به مخاطبان کتابسازان گفت: ما یک سری کتابخوان حرفه‌ای داریم که به اعتبار نویسنده، مترجم و ناشر دست به خرید کتاب می‌زنند. این مخاطبان را کسی نمی‌تواند فریب دهد؛ اما ناشرانی هستند که کتاب‌های پرفروش را کپی می‌کنند، قیمت را افزایش می‌دهند و با تخفیف بالا می‌فروشند. برای مثال «ملت عشق» را ما با قیمت 55 هزار تومان عرضه می‌کنیم؛ اما آنها قیمت 80 هزار تومان می‌گذارند و با توجه به اینکه هزینه کارمند و حق‌الترجمه مترجم را پرداخت نمی‌کنند با تخفیف 40-50 درصدی در مترو، بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های استانی می‌فروشند.
این ناشر پیشکسوت در پایان گفت: معمولا فروش عمده این کتاب‌ها، نمایشگاه‌های استانی است؛ چراکه کتابفروشی باتجربه و باسابقه این کتاب‌ها را نمی‌خرد و اعتبار خودش را زیرسوال نمی‌برد. متاسفانه این غرفه‌های 50 درصدی روز به روز در حال افزایش است و این روزها در مترو، فرودگاه، ترمینال اتوبوس و قطار به وفور نمایان است.
نظر شما